Venapunctie

• Skills
• MBO
• Studiejaar 4

Venapunctie Module 8 

Lesdoelen

• Je kunt benoemen wat indicaties en contra-indicaties zijn voor een venapunctie.
• Je kunt beschrijven wat aandachtspunten zijn bij het uitvoeren van een venapunctie bij een zorgvrager.
  
• Je kunt beschrijven welke materialen je nodig hebt voor het uitvoeren van een venapunctie.
• Je kunt benoemen welke risico's er zijn bij het uitvoeren van een venapunctie.

Wat is een venapunctie?

Redenen om venapunctie uit te voeren

Bedenk een indicatie voor een venapunctie

Redenen om venapunctie uit te voeren

Indicaties

• om een ziekte te voorkomen;

• om een ziekteverloop te volgen;

• om een ziekte vast te stellen of uit te sluiten;

• om het succes van een behandeling vast te stellen.

Geschikte aders

• elleboogplooi (meest gebruikt in praktijk)
  
• onderarm
  
• handrug
  
• enkel 

Een oppervlakkige ader heeft de voorkeur, omdat deze goed zichtbaar is.

 

Een oppervlakkige ader heeft de voorkeur, omdat die gemakkelijk aan te prikken is. 

Plaatsbepaling

• Rustig kijken. Bij b.v. harde ader andere zoeken
• Goed stuwen; stuwband een handbreedte boven de aan te prikken plaats. De polsslag moet je blijven voelen. Niet langer dan 1 minuut

Waar prikken we (liever) niet?

Om weefselbeschadiging te voorkomen en pijnklachten zoveel mogelijk te beperken, mag je als verpleegkundige niet op elke plek in het lichaam prikken. Daarnaast zijn er ook plekken met een contra-indicatie waarin je als zorgverlener absoluut niet mag prikken. Het risico op infecties is heel groot als je op deze plaatsen prikt

Bij voorkeur niet prikken in...

• lichaamsdelen met een shunt voor hemodialyse (de shunt is primair voorbehouden voor de dialyse en verlies van de shunt door complicaties moet voorkomen worden )
•  armen en benen met trombose
•  lichaamsdelen met een infectie

•  aan de kant van een borstamputatie ( kans op lymfoedeem wordt vergroot

Bij voorkeur niet prikken in...

• aan de kant van een borstamputatie ( kans op lymfoedeem wordt vergroot en kans op een infectie wordt door de slechte afvloed van lymfe en afvalstoffen aan de geopereerde zijde vergroot)

Bij voorkeur niet prikken in...

• in uitgebreid littekenweefsel ( dit weefsel heeft minder herstelvermogen)
• in een hematoom ( hematomen zijn pijnlijk. In een dergelijk geval wordt onder het hematoom geprikt )

En verder zijn minder geschikt

• lichaamsdelen met oedeem;
  
• lichaamsdelen die hard aanvoelen;
• in een gebied met wondjes of eczeem;
  
• lichaamsdelen met een perifeer infuus;
  
• lichaamsdelen die er rood of blauw uitzien;
  
• lichaamsplekken waar de zorgvrager is bestraald;
  
• verlamde lichaamsdelen bij een zorgvrager met CVA;
  
• lichaamsdelen waar de zorgvrager pas aan is geopereerd.
  

Naast de contra-indicaties zijn er plekken waar het ook minder geschikt is om te prikken. Het verschil is dat de risico's kleiner zijn en minder ernstige gevolgen kunnen hebben. Ondanks dat het risico kleiner is, blijft het niet gewenst om in de volgende lichaamsdelen te prikken:

Mogelijke complicaties
van venapunctie
(tijdens en na)

- De ader wordt onvoldoende zichtbaar. 

- De ader voelt hard aan
- De ader rolt weg

- Het bloedvat is niet goed aangeprikt

- Zenuwbeschadiging

- Flauwvallen.

- Hyperventileren

Complicaties tijdens

• De ader rolt weg; fixeer de ader met je duim
• Het bloedvat is niet goed aangeprikt (er komt geen bloed. Trek de naald iets terug en probeer voorzichtig opnieuw)

Complicaties tijdens

• Zenuwbeschadiging; het kan voorkomen dat er een zenuw geraakt wordt. Pijnlijk en soms tinteling, doof gevoel. Kan weken aanhouden. Kan ook over gaan
• Flauwvallen. Aandacht voor prikangst
• Hyperventileren.

Complicaties na

• Hematoom ( de ene zorgvrager is hier gevoeliger voor dan de ander. Gebruik anti-coagulantia)
• Littekenweefselvorming( bij veelvuldig prikken ontstaat littekenweefsel op de huid)

Materialen voor venapunctie

Open systeem

Gesloten systeem

Open systeem:

> kans op bloedcontact en een infectie groter dan bij een gesloten systeem DUS het dragen van handschoenen is daarom ook verplicht.

Gelsoten systeem:

Bij een gesloten systeem gebruik je een vacuümsysteem en bloedbuizen. Het voordeel hiervan is dat er in één handeling meerdere buizen bloed gevuld kunnen worden. Een gesloten systeem is daarom ook prettiger voor de zorgvrager.

Open systeem= spuit met injectienaald

Gesloten systeem= vacuümsysteem met bloedbuisjes

Bloedbuizen

• Verschillende soorten buizen
• Verschillende dopkleuren en groottes
• Speciale vloeistof
• Bepaalde volgorde van afnemen

Er zijn verschillende soorten bloedbuizen. 

> Elke buis is bestemd voor specifiek onderzoek. 

>De bloedbuizen kunnen verschillen van dopkleur en grootte. 

> In de meeste gevallen bevatten de bloedbuizen een speciale vloeistof die nodig is om het bloedmonster te prepareren voor het onderzoek.

>  Als je bij een venapunctie meerdere buizen bloed afneemt, dan moet je de buizen in een bepaalde volgorde afnemen. 

>> Door de verkeerde volgorde van afnemen is er kans op contaminatie. Dit kan invloed hebben op de uitslag van het bloedonderzoek.

Opdracht 

Zoek in duo's op welke kleuren bloedbuizen er zijn, welke volgorde moet worden aangehouden en voor welke bloedonderzoeken deze gebruikt worden. Maak hier een document van voor jezelf zodat je altijd terug kunt kijken. 

Demonstratie

Oefenen

• Ga in kleine groepjes (2 of 3 personen) oefenen met venapunctie
• Houdt de Vilans-protocollen erbij en neem deze nog even door. Eventueel kan degene die niet prikt de te nemen stappen hardop benoemen.
• Kijk ook goed naar de verpleegkundige aandachtspunten en eventuele complicaties van de handeling!

Opdracht 12.00-12.30

Maak in Edition de verwerkingsopdrachten van venapunctie

Maak de stellingen van dit hoofdstuk

Maak de praktijksituatie Dhr. Driessen wordt na een ongeval opgenomen t/m vraag 5