herhalen lezen: verbanden, structuur, functiewoorden.

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

herhalen

tekstopbouw

alineaverbanden

functiewoorden

structuren

1. Vaste tekststructuren

• Een tekst is vaak opgebouwd volgens een vaste structuur.
• Het herkennen van een structuur maakt de tekst duidelijker en beter te begrijpen.
• De keuze van de schrijver voor een tekststructuur hangt af van zijn onderwerp en zijn schrijfdoel.

vaste tekststructuren

• Voordelen-en-nadelenstructuur
  
• Vroeger-en-nu-structuur
  
• Vroeger-nu-toekomststructuur
  
• Probleem-en-oplossingstructuur
  
• Verschijnsel-en-verklaringstructuur
  
• Bewering-en-argumentstructuur
  
• Verschijnsel-en-besprekingstructuur
  

 

Sleepvraag: 

Sleep de juiste inleiding naar de juiste tekststructuur

bewering

argument-

structuur

vroeger-

nu-

structuur

probleem/

oplossing-

structuur

verschijnsel

verklaring-

structuur

voor- en

nadelen-

structuur

inleiding:

stelling,

standpunt

inleiding:

beschrijving ontwikkeling/verandering

inleiding:

beschrijving probleem

inleiding:

bespreking bepaald

verschijnsel

inleiding:

beschrijving verschijnsel met pos. en neg. kanten

verschijnsel- verklaring structuur

verschijnsel- bespreking structuur

Vriendschap is een kwestie van geven en nemen. Er zijn drie sleutelwoorden voor vriendschap. Vertrouwen, want we zoeken in een vriend iemand die naast ons staat in het leven. Humor, want een goede vriend is vaak iemand met wie je na een woord al in lachen uitbarst. Stabiliteit, want in een goede vriendschap blijft het gevoel van saamhorigheid lang bestaan. 

voor-en nadelen structuur

argumenten structuur

Is het wel handig om een griepinjectie te halen? 

Het voordeel hiervan is, is dat het gratis is. 

Eén van de nadelen van de griepinjectie is, is dat de bacteriën resistent worden en er kan zich een nieuwe variant van de griep vormen. Gezien de nadelen is het voor mij niet handig om een griepinjectie te halen. 

vroeger-nu-toekomst structuur

verschijnsel-bespreking structuur

vroeger-en-nu structuur

De muziekstijl hiphop heeft zich door de jaren heen ontwikkeld. Hiphop is een culturele beweging die is ontstaan in de jaren 70 in New York. Tegenwoordig is hiphop een aanklacht tegen de samenleving in het algemeen. 

Als we kijken hoe de ontwikkeling van hiphop is geweest, kunnen we ervan uitgaan dat deze muziekstijl in de toekomst heel populair zal worden onder jongeren.

Sleepvraag: 

Sleep de juiste inleiding naar de juiste tekststructuur

bewering

argument-

structuur

vroeger-

nu-

structuur

probleem/

oplossing-

structuur

verschijnsel

verklaring-

structuur

voor- en

nadelen-

structuur

inleiding:

stelling,

standpunt

inleiding:

beschrijving ontwikkeling/verandering

inleiding:

beschrijving probleem

inleiding:

bespreking bepaald

verschijnsel

inleiding:

beschrijving verschijnsel met pos. en neg. kanten

2. De alinea

• Een tekst is verdeeld in alinea's.
• De zin die het belangrijkste (de hoofdgedachte) van een alinea weergeeft, noem je de kernzin.
• De kernzin is vaak de eerste, tweede  of de laatste zin van een alinea!

Wat is de kernzin van onderstaande alinea?
Criminaliteit en veiligheid zijn geen statische begrippen. Ze veranderen en zijn onderhevig aan modes. In de jaren vijftig en zestig werd nog actief opgetreden tegen souteneurs en uitbaters van bordelen. Vanaf 2000 kun je in Nederland legaal een bordeel runnen. Het omgekeerde geldt voor de verkoop van paddo’s. Ook de beleving van criminaliteit verandert. Veroorzaken scheldende hangjongeren overlast of bedreigen ze buurtbewoners?

1. De eerste zin
2. De laatste zin
3. De tweede zin
4. Een andere zin

4. Tekstverbanden

• Zinnen in een tekst staan met elkaar in verband. Zinnen die bij elkaar horen vormen samen alinea's. 
• De verbanden tussen zinnen en alinea's herken je aan signaalwoorden.

Signaalwoorden

• Geven het verband aan tussen zinnen en alinea's
• Geven belangrijke informatie over de opbouw van een tekst
• Verbanden:

     - opsomming                                          - doel - middel

     - tegenstelling                                       - argumenten-conclusie

     - oorzaak - gevolg                                - algemene uitspraak-voorbeeld

     -  voorwaarde                                         - chronologie

     - vergelijking                                          - samenvattend

     - toegeving                                              - concluderend

Eerst gingen de leerlingen in stilte aan het werk. Daarna gingen ze zachtjes fluisteren. Ten slotte waren ze allemaal hardop aan het praten.

1. redengevend verband
2. chronologisch verband
3. opsommend verband
4. concluderend verband

De leerlingen werken hard voor het vak Nederlands. (a) ... .... zijn ze allemaal stil, (b) .... schrijven ze allemaal mee en (c) ..... hebben ze allemaal hun huiswerk gemaakt.

Voor voetbalwedstrijd heb je een goede conditie nodig, daarom train ik twee keer in de week.

1. oorzakelijk verband
2. toelichtend verband
3. redengevend verband
4. doel-middel verband

Natuurlijk mag je naar die voetbalwedstrijd, mits je huiswerk hebt afgemaakt.

1. tegenstellend verband
2. oorzakelijk verband
3. toegevend verband
4. voorwaardelijk verband

functiewoorden

Een alinea of een samenhangend groepje alinea’s kun je niet ‘zomaar’ verplaatsen in de tekst. Elk tekstgedeelte vervult een functie of rol in het geheel van de tekst. De schrijver heeft met dat tekstgedeelte een bedoeling. 

De functie van tekstgedeelten benoem je met behulp van functiewoorden. Zo kan de schrijver in het begin van zijn tekst aangeven welke gebeurtenis hem ertoe heeft gebracht zijn tekst te schrijven. Dat tekstgedeelte is dan de aanleiding. 

Welk functiewoord past bij dit tekstdeel:
De scholen zeggen dat leerlingen geen behoefte hebben om Fries te krijgen, maar uit het onderzoek blijkt dat 33% van de leerlingen Fries als moedertaal heeft en graag meer Fries onderwijs wil.

1. aanleiding
2. argument
3. probleemstelling
4. weerlegging

de alinea beschrijft: dat wat de schrijver tot het schrijven van de tekst aanzette.

1. anekdote
2. tegenwerping
3. conclusie
4. aanleiding

de alinea beschrijft: een goede raad voor de lezer

1. argument
2. afweging
3. aanbeveling
4. verklaring

de alinea beschrijft: dat de lezer moet nadenken over wat het beste is

1. afweging
2. relativering
3. constatering
4. conclusie

in de alinea legt de schrijver uit waarom iets is zoals het is.

1. argument
2. verklaring
3. conclusie
4. voorwaarde

Wat is de juiste omschrijving bij het functiewoord?

stelling

argument

weerlegging

samenvatting

conclusie

aanleiding

definitie

voorbeeld

constatering

uitwerking

reden om nu een tekst te schrijven over het onderwerp

omschrijving van wat er met een bepaald verschijnsel wordt bedoeld

beschrijving van één concreet geval

er wordt een verschijnsel/ontwikkeling vastgesteld

er wordt extra informatie gegeven over het onderwerp

Iemand doet een bewering over het onderwerp (niet feitelijk)

reden waarom iemand iets vindt

argument van ander wordt ontkracht

beknopte navertelling

slotgedachte obv voorgaande

Vandaag begint voor de meeste universiteiten het academisch jaar. Met plechtig ritueel openen de universiteiten het collegejaar. Op het programma staan tradities, lezingen, muzikale intermezzo’s en het uitreiken van prijzen.

Echter, sommigen zijn niet in de wieg gelegd om altijd maar door te studeren. Zij kunnen niet meedoen aan de studentenverenigingscultuur. Laatst zat ik in de trein met een medewerker van de NS. Hij was storingsmonteur en vertelde over de opleiding die hij had gedaan. Bij het opleidingsinstituut van de NS had hij geleerd hoe onderdelen van treinen vervangen moesten worden. Een mbo niveau twee opleiding.

Dit wordt in onze samenleving helaas te weinig onderkend. Als je niet zo ‘slim’ bent, moet je naar het (v)mbo of praktijkonderwijs. Zogenaamd ‘minderwaardige’ onderwijsvormen. Na die scholen word je immers ‘lager’ of ‘middelbaar’ opgeleid, en daarmee minder goed dan ‘hoger’ opgeleiden. Te vaak leeft onder de leerlingen en hun ouders het idee dat zij nooit succesvol zullen worden. Daarom streven ouders naar een havo- of vwo-opleiding voor hun kind, want dat is wél goed voor zijn of haar toekomst. Dit terwijl 71 procent van de beroepsbevolking lager of middelbaar opgeleid is. Is het niet verschrikkelijk dat we zo’n grote groep op deze manier wegzetten?

anekdote

conclusie

aanleiding

probleemstelling

voorbeeld

verklaring

argument

definitie

oplossing

weerlegging

wat weet je nu beter?