D-toets tijdvak 5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Herhaling H5

ontdekkers en hervormers

1500 - 1600

1

2

3

4

5

Verovering Constantinopel

Vrede van Ausburg

Ontdekking Amerika

Uitvinding boekdruk

kunst

95 STELLINGEN

Kies het goede vak

Renaissance

Middeleeuwen

Muziek

CARPE DIEM

MEMENTO MORI

Past de afbeelding bij de tijd van de middeleeuwen of de Renaissance? 

1. Middeleeuwen
2. Renaissance

Past de afbeelding bij de tijd van de middeleeuwen of de Renaissance? 

1. Middeleeuwen
2. Renaissance

Welke eigenschap past niet bij een humanist?

1. Een veelzijdige ontwikkeling.
2. Uitblinken op veel terreinen.
3. Het kritiekloos volgen van bestaande theorieën.
4. Een grote kennis bezitten van het Grieks en Latijn.

Twee uitspraken:
I Noord-Italiaanse kooplieden hadden meer nadeel van de Spaanse ontdekkingsreizen dan van
de Portugese ontdekkingsreizen.
II Columbus ging in 1492 op weg in de verwachting dat hij door westwaarts te varen Indië zou
bereiken.

Zijn de uitspraken juist of onjuist?

1. Uitspraak I en II zijn allebei juist.
2. Uitspraak I is juist. Uitspraak II is onjuist.
3. Uitspraak I is onjuist. Uitspraak II is juist.
4. Uitspraak I en II zijn allebei onjuist.

Gebruik de bron

Welke motieven om op ontdekkingsreis te gaan blijken uit de bron?

1. Een economisch motief, want de vriendelijke inheemse bevolking wil graag handel drijven met de ontdekkingsreizigers en voor hun goederen een eerlijke prijs betalen.
2. Een politiek motief, want Amerigo Vespucci moet van zijn opdrachtgevers grond veroveren.
3. Nieuwsgierigheid naar de nieuw ontdekte wereld, waardoor de Portugese koning Amerigo Vespucci opdracht geeft uit te varen.
4. Een economisch motief, want Vespucci bericht nadrukkelijk dat het land vruchtbaar is, waarmee hij suggereert dat er producten kunnen worden gehaald.

Gebruik de bron

Bij welke kenmerkende aspecten past de bron?

1. Het begin van de Europese overzeese expansie.
2. Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
3. De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke Kerk in West-Europa tot gevolg had.
4. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

Welke twee Europese landen waren als eerste actief in de overzeese expansie?

1. Nederland en Engeland
2. Spanje en Nederland
3. Frankrijk en Portugal
4. Portugal en Spanje

Waardoor verspreidde de reformatie snel over Europa?

1. bodes
2. nieuwe wegen
3. ontdekkingsreizigers
4. boekdrukkunst

Welke twee zinnen zijn juist?

1. Erasmus' kritiek was vergelijkbaar met Luther.
2. Luther vertaalde de Bijbel in het Nederlands.
3. Een ander woord voor hervorming is Renaissance.
4. Zonder boekdrukkunst had Luther veel minder aanhangers gehad.

Aflaten zijn ...

1. zijn documenten die horen bij de protestante kerk
2. zijn documenten die zorgen dat je een plekje in de hemel krijgt
3. zijn documenten met daarop de 95 stellingen van Luther
4. brieven die Luther aan de paus heeft gestuurd

In het Edict van Worms staat ...

1. dat iedere keurvorst zelf het geloof mag kiezen
2. dat Luther verbannen wordt
3. dat aflatenhandel niet meer mag
4. dat Luther de Bijbel niet in het Duits mocht vertalen

In de Vrede van Augsburg staat ...

1. Dat iedere keurvorst zelf het geloof mag kiezen
2. dat Luther verbannen wordt
3. dat aflatenhandel niet meer mag
4. dat Luther de Bijbel wél in het Duits mocht vertalen

Kritiek op aflaten 

Leef somber, bid en lees de bijbel

Steun van Duitse edelen 

Geneve 

Rotterdam

Lof der zotheid: kritiek op levenswijze geestelijke 

Predestinatie 

Calvijn 

De oplossing ligt binnen de katholieke kerk 

Monnik 

Humanist 

Vooral populair in Nederland

Tegen een koning met een verkeerd geloof, mag je in opstand komen 

Respecteer de macht van de koning 

Luther 

Erasmus 

Noem de twee belangrijkste verschillen tussen Luther en Calvijn

In 1538 stierf de Maastrichtse geleerde Mattheus Herbenus. Zijn bibliotheek bevatte een kostbare uitgave van de Geographica van de Griekse historicus en geograaf Strabo (64 v.Chr.-23 na Chr.), een soort encyclopedie van de toen bekende wereld.
De belangstelling van Herbenus past bij twee verschillende kenmerkende aspecten van zijn tijd.
Leg uit bij welke twee kenmerkende aspecten

De Groningse geleerde Rudolph Agricola (1444-1485) schreef over kunst:
“Bij beeldende kunst genieten we niet van wat we zien, maar van hoe het is weergegeven, omdat we daarin het talent van de kunstenaar herkennen.”
Leg uit dat deze opvatting over kunst past bij de renaissance en niet bij de middeleeuwen.

Stel je doet een onderzoek naar het verloop van de conquistadores en je vindt deze bron.

Geef een argument voor en tegen de betrouwbaarheid van deze bron voor je onderzoek