4.6 Confessionelen en feministen, herhaling liberalisme en socialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2,3

4.6 Confessionelen en feministen

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kun je herkennen en uitleggen welke drie groepen in de 19e eeuw wilden emanciperen/ voor hun rechten opkwamen, en wat er voor deze groepen veranderde vanaf de Pacificatie van 1917. 

Feministen

Vrouwen die opkomen voor 

de (gelijke) rechten van de vrouw

rond 1900

eerste feministische golf

Vrouwen waren wettelijk  handelingsonbekwaam. Ze

wilden dezelfde rechten als mannen: dezelfde onderwijskansen en kiesrecht. 

Aletta Jacobs

•  1854 - 1929 
• Bekendste feministe van Nederland
• Eerste vrouw die afstudeerde aan een universiteit. 
  

Aletta Jacobs

• Aletta werd de eerste vrouwelijke huisarts. 
• Ze vestigde zich in Amsterdam.
• Ze had een gratis spreekuur voor vrouwen uit de Jordaan
  

Vereeniging voor 

Vrouwenkiesrecht (VVVK)

belangrijke vrouwen in deze organisatie:

Wilhelmina Drucker
Aletta Jacobs

Emancipatiebewegingen:

1.  Vrouwen (o.a. kiesrecht en recht op studie) -> feminisme

2. Arbeiders (kiesrecht/sociale wetgeving zoals minimumlonen, 

    8-urige werkdag, ouderdomsverzekering) ->socialisme

3. Confessionelen (schoolstrijd=strijd voor de financiële

    gelijkstelling van het openbaar en bijzonder onderwijs) ->confessionalisme

Confessionelen (katholieken en protestanten)  gebruiken de bijbel als uitgangspunt voor hun politieke ideeën.

Kuyper:

Protestanten

Schaepman:

Katholieken 

 Protestanten

• Eerste politieke partij van Nederland: ARP (1879).
• Abraham Kuyper, 
• Stemmers: "Kleine Luyden": arbeiders die hard werkten: winkeliers, schoolmeesters, boeren.
• Kuyper wil dat zijn achterban mag stemmen.  

Katholieken

• RKSP & KVP
• Herman Schaepman
• Achtergestelde groep (alleen veel katholieken in het Zuiden). Willen zelfde rechten als protestanten.
• Vanaf 1848 groeien zij in aantal: door de nieuwe grondwet was er vrijheid van geloof en vrijheid van onderwijs. 
  

De schoolstrijd

• Het openbare onderwijs werd betaald door de overheid en was neutraal.
• Protestanten en katholieken richtten hun eigen scholen op. Dit is het bijzonder onderwijs.
• De confessionelen streden voor gelijke rechten (emancipatie):

1. Volgens de confessionelen moest de overheid bijzondere scholen óók financieren (schoolstrijd).
   
2. Bij het maken van wetten moet meer rekening gehouden worden met geloof.

• In 1917 werden alle scholen gelijk gesteld: niet alleen openbare maar ook bijzondere scholen werden voortaan door de overheid betaald. 

In de Pacificatie van 1917 wordt afgesproken:

• Alle mannen ouder dan 23 hebben algemeen kiesrecht, zij mogen stemmen
• Passief kiesrecht voor vrouwen (actief kiesrecht vanaf 1919/1922) Let op: actief kiesrecht is dat je zelf mag stemmen, passief kiesrecht is dat mensen op jou mogen stemmen, dus dat je je verkiesbaar kunt stellen)
• stelsel van evenredige vertegenwoordiging in plaats van districtenstelsel (verkiezingen)
• Gelijke financiering voor zowel openbaar- als bijzonder onderwijs (einde Schoolstrijd)

Emancipatie van confessionelen, arbeiders en vrouwen

• Er komt een einde aan de Schoolstrijd: zowel openbaar- als bijzonder onderwijs krijgen nu geld van de overheid
  

• Er komt in 1917 Algemeen Kiesrecht voor mannen (vanaf 23 jaar)

( actief en passief)

• Er komt kiesrecht voor vrouwen (1917: passief kiesrecht, 1919: actief kiesrecht)

Belangrijke begripen, personen en jaartallen

• feminisme
• Aletta Jacobs en Wilhelmina Drucker
• confessionelen
• Kuyper - protestanten
• Schaepman - katholieken
• schoolstrijd Pacificatie van 1917
• algemeen kiesrecht
  

Liberalisme

liber-vrij

liberte-vrijheid

Liberalisme

• Persoonlijke vrijheid
  
  
• Passieve rol van de overheid: Zo min mogelijk bemoeien met de mensen (nachtwakerstaat)
  
  
• Weinig regels voor de economie

Invloed Verlichting op economisch denken

• Adam Smith (1723 - 1790)
• economisch liberalisme
• 'eigenbelang is goed voor de samenleving'
• voorstander abolitionisme
• 'tegengaan individuele vrijheid en ontplooiing is slecht voor de economie.

Sociale kwestie

• Hoe stonden de liberalen in de sociale kwestie? 

Wat zijn de verschillen tussen katholieken en protestanten? Sleep de kenmerken naar de juiste stroming.

Katholiek

Protestant

Beide

Bijbel is waarheid

Paus is waarheid

Bisschop

Dominee

Beelden

Schilderijen

Lege muren

Kerk

Aflaten

Heiligen

Socialisme

Socialisten wilden meer gelijkheid

De verschillen tussen arm en rijk moesten kleiner

Hiervoor moesten de productiemiddelen van de staat worden

De arbeiders aan de macht!

Alles waar je producten mee kan maken (fabrieken, machines, gereedschap, etc.)

Filmpje

Socialisme

Sociaaldemocraten en communisten

Karl Marx was de bedenker van het socialisme

Hij zei dat socialisme bereikt moest worden met een revolutie

Anderen vonden dat het gewoon via de politiek moest

Sociaaldemocraten

Gelijkheid kan bereikt worden door mee te doen in de politiek (Tweede Kamer)

Communisten

Voor gelijkheid moeten alle productiemiddelen in handen van de staat komen door een geweldadige revolutie

Feminisme

Confessionelen en socialisten wilden emancipatie

Feministen wilden emancipatie voor vrouwen

Zij voelden zich "minder waard" dan mannen

Hun belangrijkste doel was vrouwenkiesrecht

Koppel de standpunten aan de stromingen

Liberalisme

Socialisme

Confessionalisme

Feminisme

Weinig regels en wetten

Vrijheid voor de burger

Eerlijk verdelen welvaart

Gelijkheid voor iedereen

Geloof is het belangrijkst

Geld voor christelijk onderwijs

Vrouwen mogen stemmen

Vrouwen gelijk aan mannen

Iedereen moet hetzelfde verdienen

1. Socialisme
2. Liberalisme
3. Confessionalisme

Katholieke scholen moeten geld krijgen van de overheid

1. Socialisme
2. Liberalisme
3. Confessionalisme

De overheid moet zich niet zo veel met de burgers bemoeien

1. Socialisme
2. Liberalisme
3. Confessionalisme

De regering moet zich alleen bezighouden met veiligheid

1. Sociaal democratie
2. Liberalisme
3. Confessionalisme
4. Communisme

Alleen door een revolutie kan een maatschappij veranderen

1. Sociaal democratie
2. Liberalisme
3. Confessionalisme
4. Communisme

De burger is zelf verantwoordelijk voor alles wat hij/zij nodig heeft in het leven

1. Socialisme
2. Liberalisme
3. Confessionalisme

De beste manier om welvaart beter te verdelen is door gebruik van het parlement

1. Sociaal democratie
2. Liberalisme
3. Confessionalisme
4. Communisme

Iedereen mag beslissen over zijn/haar eigen leven

1. Sociaal democratie
2. Liberalisme
3. Confessionalisme
4. Communisme

Burgerrechten zijn minder belangrijk dan de wil van God

1. Sociaal democratie
2. Liberalisme
3. Confessionalisme
4. Communisme

In welk jaar werd de schoolstrijd opgelost?

1. 1917
2. 1925
3. 1914
4. 1919

Deze vraag gaat over de schoolstrijd in Nederland.

Over de betaling van de overheid van welke type onderwijs ging de schoolstrijd?

1. het speciaal onderwijs
2. het liberaal onderwijs
3. het bijzonder onderwijs
4. het openbaar onderwijs

Drie grote veranderingen door de Pacificatie van 1917:

1. 1. kiesrecht mannen en vrouwen, 2. einde schoolstrijd, en 3. nieuw kiesstelsel
2. 1. kiesrecht mannen, 2. nieuwe koning, en 3. nieuw kiesstelsel
3. 1. kiesrecht mannen, 2. einde schoolstrijd, en 3. nieuw kiesstelsel
4. 1. kiesrecht mannen en vrouwen, 2. einde schoolstrijd, en 3. nieuw parlement

Welke combinatie is onjuist?

1. Schaepman - confessionalisme
2. Thorbecke - liberalisme
3. Drucker - feminisme
4. Kuyper - Socialisme

Hieronder zie je 3 opmerkingen.

1. streefde naar meer gelijkheid.
2. streefde naar meer vrijheid.
3. streefde naar gelijke rechten voor vrouwen.

Welke politiek-maatschappelijke beweging hoort bij elke opmerking?

1. 1. feminisme, 2. liberalisme, 3. socialisme
2. 1. liberalisme, 2. socialisme, 3. feminisme.
3. 1. socialisme, 2. feminisme, 3. liberalisme
4. 1. socialisme, 2. liberalisme, 3. feminisme.

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kun je herkennen en uitleggen welke drie groepen in de 19e eeuw wilden emanciperen/ voor hun rechten opkwamen, en wat er voor deze groepen veranderde vanaf de Pacificatie van 1917.