Bijeenkomst 5 'Beeldvormers', en mysterie

• Mens en wereld
• HBO
• Studiejaar 2

PV2VMW Vakoverzicht Mens en wereld

'Een koffer vol Nederland'

Pabo Hogeschool Leiden, 2022-2023

Bijeenkomst 5 'Beeldvormers, mysterie en escape'

Leerdoelen

Je kunt aan het einde van deze bijeenkomst ….

• uitleggen hoe aardgas uit de bodem wordt gewonnen;
• de meerwaarde van het inzetten van verschillende soorten beeldvormers noemen;
•  opzet lessenserie verder uitwerken door bewust vakdidactische werkvormen te kiezen (op basis van  de lesdoelen), toepassen van digitale tools als LessonUp en Google Maps; passende  beeldvormers verzamelen (incl. tijdbalk en topografische kaarten);


• formuleren van lesdoelen op leerkrachtniveau.

Aardgas ...

• wat is het?
  
• waar?
  
• waarom daar? 
  
• waarom toen?
  

Winning van aardgas 

versus schaliegas?

• Geef elkaar een nummer (1, 2 of 3)
  
• Nr. 1 is ”de leerling” die moet begrijpen hoe aardgas en schaliegas gewonnen worden en wat de verschillen daar tussen zijn.
  
• Nr. 2 is de leerkracht die  moet uitleggen hoe aardgas gewonnen wordt aan de hand van de tekst.
  
• Nr. 3 is een tweede leerkracht en die moet uitleggen hoe schaliegas wordt gewonnen aan de hand van een tekening.
  

• Bespreek na afloop: wanneer is een tekst sterk als beeldvormer en wanneer een tekening?
  

werkvorm

Bros en spons legt docent op een tafel; mogen studenten inzetten bij uitleg.

schaliegas versus aardgas

• zelfde samenstelling (CH4) 
• zelfde ontstaansprincipes: resten van planten, plankton en micro-organismen
• gas vanuit steenkool of vanuit planktonlagen 
• ontstaan in het Krijt (130-65 mln BP)
  

BP = before present

                      Schaliegas

• gasbelletjes staan niet in verbinding
  
• kleisteen (niet poreus)
  
• fracking met zand-chemicaliën
• meerdere boorputten noodzakelijk
  

                          Aardgas

• gasbelletjes staan in verbinding
  
• zand-reservoiresteen (poreus)
  
• afgesloten door ondoordringbare bovenlaag zout, kalk of leisteen
  
• gas verzamelt zich op hoogste punt
  
• opzuigen
• enkele boorputten
  

FLAP ...

Bij Bros structuur waarin alle cellen met gas kapot moeten worden gemaakt. Natte spons kun je met rietje leegzuigen. Dit demonstreren.

Waarom toen?

• in 1959 aardgasbel gevonden in Slochteren
• technologie beschikbaar om gas te winnen
• 2.800.000.000.000 m³ gas in grond

• een schat! rijkdom! 
• wederopbouw!

 

Tweeduizend achthonderd miljard kubieke meter

Historisch perspectief aardgaswinning

Vondst in 1959 was belangrijk voor Nederland; maakte ons tot een rijk land. Huidige welvaart voor groot deel te danken aan aardgasbel onder Groningen. We zijn verslaafd geraakt aan aardgas .... 

• voorheen verbranding van kolen
  
• aardgas verwarmde sneller en was schoner
  
• snelheid van transitie
  

• verdiepende vraag voor kinderen:
  

Hoe komt dat aardgas ons huis  in?

Aardgas vanuit aardgasvelden door buizen naar rest Nederland.

Gas wordt bij voorkeur in metalen of kunststoffen gasleidingen vervoerd. Daarnaast wordt aardgas ook onder druk als compressed natural gas (cng) vervoerd, of als vloeistof, liquefied natural gas (lng).

Hier tonen van aansteker 

Om aardgas op efficiënte wijze te vervoeren, wordt het vloeibaar gemaakt door het af te koelen tot 162°C onder nul. Op deze manier wordt het volume ongeveer 600 keer kleiner.

www.canonvannederland.nl

link naar Canonvenster Kolen en gas - Het energievraagstuk

Venster in 2020 aangepast gezien de negatieve effecten die aardgaswinning nu heeft op het leven van Groningers. Ons denken over aardgaswinning is in laatste jaren veranderd door aardbevingen en klimaatcrisis.

Website van Canon biedt veel info en educatief materiaal. De site is wellicht ook in te zetten in jullie lessenserie.

terug naar 1959

• Fantastische vondst? 
  
• ... of toch niet?
  

Negatieve / onbedoelde gevolgen van gaswinning kort aandacht geven

Inzetten van beeldvormers

1. Werkelijkheid (schoolomgeving, voorwerpen, etc.)
   
2. Afbeeldingen (kaart, tijdbalk, tekening, animatie, film, etc.)
   
3. Gesproken woord (verhaal, gastspreker, interview, etc.)
   
4. Geschreven, gedrukt woord (tekst, tabel, bron, etc.)
   
5. Doen (leven als..., spelen als.... schrijven, experimenteren, tekenen, bouwen, etc.)

                               Welke kwamen langs? Wat was het effect?

Belang benadrukken van inzetten van veel verschillende soorten beeldvormers in de lessenserie.

In deze les kwamen de volgende beeldvormers voorbij:

- schematische tekeningen

- tekst

- animatie

- vertelplaat (Canon van Nederland)

- spons & bros chocoladereep

- aansteker (op gas; vloeibaar)

- foto's

- doen: strip maken & debatteren

Overzichtskaart (NL en ingezoomd op jullie regio) en tijdbalk in iedere les, telkens laten zien, wanneer en waar.

Thematische en historische kaarten in betreffende lessen

                           S

Schematische tekening 

Concept mapping

Strip

Zet het ontstaan van aardgas om in stripvorm.

                 

                         Debatteren

'Aardgas is best een goede energiebron'

Voorstander: baas van de NAM / Nederlandse Overheid

Tegenstander: milieuorganisatie / inwoner uit Groningen

werkvorm

Deze werkvormen kort noemen; maar niet uitvoeren met studenten.

Mysterie

Gereedschapskist aanvullen

Beeldvormers

Mysterie en OLG

Overeenkomsten:

• vanuit oorzaak-gevolg
  
• prikkelende denkvraag/probleem als opening met beeldvormer
  
• denkvragen met ondersteunende beeldvormers

Verschillen: 

OLG is gesprek

Mysterie probleemgestuurde instructie (op papier)

Gereedschapskist aanvullen

Mysterie, olg, strip, debat....

Wanneer is welke vorm effectief

Didactisch model​

Algemene didactiek​

 ADI-EDI​

 

Open lesmodel​

​

Vakdidactiek​

 Vierslag​

Historisch model

​

Didactische werkvorm​

Interactie, instructie, opdracht, spelvormen​

Kern:

 1 Kennisconstructie

2 Verwerking​ (verankeren)

 

OLG, mysterie, escape, werkblad, rollenspel, conceptmapping,...​

​

​

Onderwijs ontwerpen​

Organisatiewerkvorm​​

Geheel ​                                                                                                 Les 

Lessenserie, project, themadag                                                    Kring, circuit, duo/coöperatief​ enz. 

Aan de slag ...

In laatste deel van de les gaan de studenten zelfstandig aan de slag met het ontwerpen van het beroepsproduct.

WAT GA JE TER VOORBEREIDING OP DE VOLGENDE LES DOEN?

• en 
  
• STAP 4: Drie lessen uitwerken: vakdidactische werkvormen kiezen in dienst van de lesdoelen
• 24-3 eerste drie lessen in handleidingvorm (niet op lvf) inleveren
• STAP 5: digitale tools: LessonUp en Google Maps
• STAP 6: beeldvormers verzamelen / tijdbalk en topografische kaarten

Verwerking & voorbereiding