1.8 Globalisering: ontwikkelingen na 1980

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Vandaag

1.8 Globalisering: ontwikkelingen na 1980

1.9 Globalisering: een blik in de toekomst

Economische globalisering versnelt

Economische globalisering na 1980 in stroomversnelling door:

• Mno’s omspannen de wereld en zijn verbonden via netwerken
• Deregulering en liberalisering, de grenzen gaan open (onder andere China, India en voormalige Sovjet Unie)
• Transport- en communicatietechnologie in stroomversnelling

Ruimtelijke gevolgen van globalisering

Ontstaan van een nieuwe internationale arbeidsverdeling als gevolg van uitschuiving en doorschuiving. Hoe ziet die nieuwe verdeling eruit?

Centrum

• Commando (beslis)centra van de bedrijven
• Research & Development (R&D)
• Marketing

(Semi)periferie

• Maakindustrie
• Lagere dienstverlening  

Wat is het verband?

Wat heeft deze grafiek te maken met doorschuiving?

Nieuwe afzetmarkten

Mno’s gaan opzoek naar nieuwe afzetmarkten. Waarom zal IKEA zich vestigen in China?

De triade

Noord-Amerika, de EU en Oost-Azië beheersen de wereldhandel en worden samen de triade

genoemd.

De internationale goederen-

en kapitaalstromen verlopen

voornamelijk tussen

Noord-Amerika, de EU en

Japan.

Fast world, slow world en fragmentarisch modernisering

Verschillen binnen een regio

Regionale ongelijkheid kan optreden wanneer centrum-gebieden de armere regio’s afromen.
Het centrum onttrekt dan bijvoorbeeld arbeid, kapitaal en grondstoffen aan de periferie.

De periferie komt zo in een negatieve spiraal en krijgt te maken met backwash-effecten.

Het centrum ervaart juist positieve spread-effecten.

Wat is de kern van de nieuwe internationale arbeidsverdeling?

1. Productieketen wordt uitgeschoven naar lagelonenlanden
2. De global shift en de opkomst van de 4de sector
3. NGO's versus MNO's
4. De tegenstelling tussen de fast en de slow world

Sleep de ruimtelijke gevolgen van globalisering naar de juiste plaats

Nieuwe afzetmarkten

Verplaatsen van de maakindustrie

MNO's zijn steeds weer op zoek naar de goedkoopste mogelijkheden.

MNO's doen alleen wat een ander niet kan.

Slow world en fast world

Uitschuiving

Klanten in opkomende landen

Doorschuiven

Core business

Verbrokkeling

TIJDLIJN globalisering

va. 1975:

Steeds meer multinationale ondernemingen (MNO's)

va. 1980:

1. Productie wordt verplaatst naar arme landen (nieuwe int. arbeidsverdeling)

2. Welvaart verschuift in wereldsysteem (meer welvaart naar semi-periferie)

1990:

Handels-belemmeringen vallen weg:

- EU

- China en India openen grenzen

Steeds meer verbondenheid, door:

1. Transport

2. Communicatie

1.8 Globalisering: ontwikkelingen na 1980

Leerdoelen:

• Je weet waarom het merendeel van de handels- en investeringsstromen zich afspeelt binnen en tussen het triadisch netwerk.
• Je begrijpt dat door verandering van de internationale arbeidsverdeling ook de positie van landen in het wereldsysteem verandert.
• Je begrijpt dat globalisering leidt tot eenwording en verbrokkeling en ook tot vergroting van de sociale en regionale ongelijkheid.

Welke aanwijzing geeft de kaart voor een global shift, een verschuiving van het economische en politieke zwaarte-punt in de wereld?

Verdedig de stelling: ‘De uitschuiving van hightech-activiteiten en zakelijke dienstverlening vormt een echte bedreiging voor de triade.’

Verdedig de stelling: ‘De westerse landen kunnen ook profiteren van de opkomst van de Pacific Rim.’

Global shift, gevolgen voor Europa?

Hoe zou de positie van Europa in de wereld door de global shift kunnen veranderen?
Noem een geografisch en een politiek gevolg.

• Geografisch: Europa ligt dan ‘aan de ‘rand’ van de economische wereld.
• Politiek: verlies van economische belang leidt meestal ook tot verlies van politieke invloed.

Global shift, gevolgen voor Europa?

Hoe zou Europa zich kunnen wapenen tegen verlies van invloed in de wereld?

• Blokvorming. Bijvoorbeeld versterken van de rol van de EU.
• Nadeel: verlies aan soevereiniteit van de lidstaten

Geopolitieke kaart rond Nederland

Waarom is dit een geopolitieke kaart?

• De ligging van Nederland bepaalt de exportzone.

Met welk begrip kun je het verloop van de export uitleggen?

• Afstandsverval

De migratiedruk uit Afrika kent een andere oorzaak dan vanuit het Midden-Oosten.
Leg het verschil uit.

Globalist

Andersglobalist

Volgende week

Maandag: Oefenen met examenopdrachten

Woensdag: Quizlet en kahoot o.i.d.