3.3 formuletaal

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

3.3 Formuletaal 

Leerdoelen 

Aan het einde van de les kan je...

• ..  bij een afbeelding aangeven hoeveel verschillende                 moleculen zijn afgebeeld
• ..  bij een molecuultekening aangeven uit hoeveel atomen en hoeveel verschillende atomen het molecuul bestaat
• ..  de formule van een stof afleiden uit de molecuultekening

Molecuultekeningen 

Molecuultekening: een vereenvoudigd model van een molecuul, waarbij de atomen als bolletjes worden weergegeven. Ieder atoomsoort heeft daarbij zijn eigen kleur. 

Hoeveel verschillende moleculen zijn er in deze afbeelding? 

Molecuulformules 

Molecuulformule: geeft de soort en het
aantal atomen in een molecuul weer.
Zet de symbolen in alfabetische volgorde.  

Index: het aantal atomen van één soort. 

Komt achter het symbool waar de index
bij hoort. Het getal 1 laten we weg. 

H2O

Water

CO2

Koolstofdioxide

Molecuulformules

5 H2O

Coëfficiënt

Index

Coëfficiënt: geeft het aantal moleculen weer. Komt voor het molecuul waar het over gaat.  

Moleculen

De molecuulformule geeft de soort en het aantal atomen in een molecuul weer, je zet de symbolen van de atomen in alfabetische volgorde.
De index achter het symbool van een atoomsoort geeft aan hoeveel van deze atomen er in een molecuul zitten.
De coëfficiënt geeft het aantal moleculen weer.

Leerdoelen

de formule van een stof afleiden uit de molecuultekening;

de formules van elementen geven;

de formules van een aantal verbindingen opschrijven als de naam is gegeven;

de naam van een aantal stoffen opschrijven als de formule is gegeven;

het massapercentage van een atoomsoort in een verbinding berekenen

Weektaak

Maak de opgaven van §3.3 voor aankomende les

Van tekening naar formule

Molecuulformules van de elementen

Claudia Fietst In Haar Ondergoed Naar Breda

Cl2: chloor

F2: fluor

I2:  jood

H2: waterstof

O2: zuurstof

N2: stikstof

Br2: broom 

Elementen

In het periodieksysteem staan alle elementen genoemd. De naam van een element begint altijd met een hoofdletter. De naam van een element kan uit 1 of uit 2 letters bestaan. Wanneer de naam uit 2 letters bestaat, is de tweede letter altijd een kleine letter. 

Let dus goed op hoofdletters en 

kleine letters.

H  = waterstof
He = helium

Leerdoelen

de formule van een stof afleiden uit de molecuultekening;

de formules van elementen geven;

de formules van een aantal verbindingen opschrijven als de naam is gegeven;

de naam van een aantal stoffen opschrijven als de formule is gegeven;

het massapercentage van een atoomsoort in een verbinding berekenen

Weektaak

Maak de opgaven van §3.3 voor aankomende les

Atoommassa 

Atoommassa's  van ieder atoom kun je aflezen in 

het Periodiek systeem.

Zo is de massa van 

element P = 30,974 u. 

Molecuulmassa

Stoffen hebben massa's, stoffen bestaan uit moleculen, moleculen bestaan uit atomen, dus atomen hebben massa's.

De massa van een waterstofatoom is 1,66 x 10^-27 kg! 

Niet zo handig hè? 

Daarom is de atomaire massa-eenheid (unit=u) bedacht. 

1 u = 1,66 x 10-27 kg

Leerdoelen

de formule van een stof afleiden uit de molecuultekening;

de formules van elementen geven;

de formules van een aantal verbindingen opschrijven als de naam is gegeven;

de naam van een aantal stoffen opschrijven als de formule is gegeven;

het massapercentage van een atoomsoort in een verbinding berekenen

Weektaak

Maak de opgaven van §3.3 voor aankomende les

Atoommassa

De massa van een waterstofatoom is 1,66*10^-27 kg

Niet zo handig...

Daarom is de atomaire massa-eenheid bedacht, dat is de u. 

1 u = 1,66*10²⁷ kg.

Atoommassa's en molecuulmassa's 

Atoommassa's van iedere atoomsoort kun je aflezen in het Periodiek systeem 

Molecuulmassa berekenen van verbindingen

Atoommassa's van alle atomen in 1 molecuul bij elkaar optellen.

De molecuulmassa van NaCl = 1 x 22,990 + 1 x 35,45 = 58,44 u

Leerdoelen

de formule van een stof afleiden uit de molecuultekening;

de formules van elementen geven;

de formules van een aantal verbindingen opschrijven als de naam is gegeven;

de naam van een aantal stoffen opschrijven als de formule is gegeven;

het massapercentage van een atoomsoort in een verbinding berekenen

Weektaak

Maak de opgaven van §3.3 voor aankomende les

Molecuulmassa's 

Hier tel je de atoommassa's bij elkaar op van alle atomen in één molecuul .

Voorbeelden: 

De molecuulmassa van NaCl = 1 x 22,990 + 1 x 35,45 = 58,44 u

De molecuulmassa van Al2O3 = 26,98 x 2 + 3 x 16,00 = 101,96 u

Het gehalte van een atoomsoort in een verbinding

Als je de molecuulformule van een stof weet, kun je uitrekenen wat het gehalte van een bepaalde atoomsoort in dat molecuul is. Eerst bereken je de totale massa van het molecuul aan de hand van de molecuulformule en dan de totale massa van de gevraagde atoomsoort.

Leerdoelen

de formule van een stof afleiden uit de molecuultekening;

de formules van elementen geven;

de formules van een aantal verbindingen opschrijven als de naam is gegeven;

de naam van een aantal stoffen opschrijven als de formule is gegeven;

het massapercentage van een atoomsoort in een verbinding berekenen

Weektaak

Maak de opgaven van §3.3 voor aankomende les

Massapercentage berekenen

Massapercentage

Nu zelf proberen...

Wat is het massapercentage C in CO2?

Stap 1:

Bepaal de totale massa van het molecuul

Stap 2:

Wat is de totale massa van C?

Stap 3:

Vul de formule is, noteer je berekening altijd!

Hoeveel atomen zie je?

1. 5
2. 10
3. 15
4. 0

Hoeveel atomen zie je?

1. 2
2. 3
3. 4
4. 9

Hoeveel moleculen zie je hier?

1. 2
2. 3
3. 4
4. 9

Wat is de atoommassa van koolstof

1. 12,0u
2. 6,0g
3. 6,0u
4. 12,0g

De atoommassa van water is:

1. 18,016 u
2. 16,00 u
3. 1,008 u
4. 3 u

Wat is de molecuulmassa van CO2?
Atoommassa C = 12,0 u
Atoommassa O = 16,0 u

1. 28,0 u
2. 40,0 u
3. 44,0 u
4. 56,0 u

Wat is het massapercentage van koolstof in glucose?

1. 7%
2. 40%
3. 45%
4. 20%