Steden & Staten > les 2 > De Hanze

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6-8

De Hanze

• Wat is de Hanze?
  
• Welke steden doen mee?
  
• Wat is belangrijk voor de handel?
  
• Welke ambachten zijn er?
  
• Wat is een gilde?
  

Steden en Staten les 2

Tule.slo Kerndoel 51

tijdbalk

gebeurtenissen en ontwikkelingen van verschillende mensen op één tijdbalk

tijdbalken met verschillende intervallen

jaartallen voor begin en einde van gebeurtenissen, ontwikkelingen en het leven van mensen

Tule.slo kerndoel 52/53

opkomst van handel en ontstaan van steden

overschotten in landbouw: ontstaan handel

ontstaan van steden

ambacht en handel in steden

C | De Hanze

samenwerking in de handel tussen de Hanzesteden in de Nederlanden (Zutphen, Deventer, Zwolle en Kampen)

opkomst van de stedelijke burgerij en toenemende zelfstandigheid van steden          

bestuur van de stad

ambachten en gilden

burgers

stadsrechten

C | Hebban olla vogala

C | Floris V

bouwde de Ridderzaal en het Muiderslot

kwam op voor de boeren (der Keerlen God)

Tule.slo kerndoel 52/53

een middeleeuwse stad

markt

kerk

stadsmuur

stadspoort

koopmanshuis

Niet goed voor de oogst

Goed voor de oogst

Sleep naar de goede plek

IJzeren ploeg. Met deze ploeg komen aardappels dieper in de grond, dus kunnen ze beter groeien. 

Braak liggende grond. Deze grond laat je een jaar rusten. 

Mest. Door mest op het land te strooien groeit het gewas beter. 

Heel veel verbouwen op hetzelfde land. 

Door veel te zaaien heb je veel planten. 

Herhalen

De Middeleeuwse oogsten werden beter door:

• drieslagenstelsel (grond braak laten)
  
• mest strooien
  
• keerploeg (van ijzer)
  

Herhalen

De Middeleeuwse steden werden groter door:

• geen aanvallen van wilde volken
  
• boeren hadden meer oogst, konden koopman worden
  
• boeren konden ander werk doen; kleermaker, timmerman (ambachten) 
  

Nederzettingen werden dorpen. Dorpen werden steden.
Waarom?

1. Er waren geen aanvallen van wilde volken meer
2. Er was meer oogst, en boeren gingen ermee handelen
3. De kasteelheer had horigen ontslagen
4. Kooplui voelden zich in de stadsmuur beschermd

Herhalen

De Middeleeuwse stad had:

• kerk
• markt
• stadsmuur 
  
• stadpoort 
• koopmanshuis

Sleep wat bij een Middeleeuwse stad hoort 

naar het plaatje

Kerk

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, sleep mij dan.

Plein

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, 

sleep mij dan naar het sleepdoel. 

Stadsmuur

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, 

sleep mij dan naar het sleepdoel. 

Agora

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, 

sleep mij dan naar het sleepdoel. 

Tempel

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, 

sleep mij dan naar het sleepdoel. 

Stadspoort

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, 

sleep mij dan naar het sleepdoel. 

Markt

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, 

sleep mij dan naar het sleepdoel. 

Koopmanshuis

Als ik hoor bij een Middeleeuwse stad, 

sleep mij dan naar het sleepdoel. 

Wat ga je leren?

• Wat is de Hanze?
• Welke steden doen mee?
• Wat is belangrijk voor de handel?
• Welke ambachten zijn er?
• Wat is een gilde?

De Hanze

De Hanze is een samenwerking van handelaren en steden.

Kooplui hadden veel handel. Maar rondtrekken van stad naar stad was gevaarlijk over de weg. Overal waren rovers die je  konden overvallen. Handel en kooplui vervoeren via het water was veiliger.

Sleep naar de juiste plek (er staan geen rode vensters)

Monniken

(geestelijken)

Dit is veilig vervoer 

voor handel en kooplui.

Dit is een weg langs een rivier. 

Hier kan een koopman overvallen worden.

Steden aan het water zijn veiliger

Koopmannen willen niet overvallen worden, dus gaan ze per schip. Steden die aan de kust/rivier liggen ontwikkelen zich tot grote handelssteden. 

Pakhuizen

Deze ommuurde steden hebben goede havens en pakhuizen. 

In een pakhuis bewaar je spullen die je wilt verkopen. 

De steden aan het water gingen samenwerken.

Stapelmarkt

Vanuit de steden werden er spullen over de hele wereld vervoerd. 

Omdat dit opgestapeld werd, noemden we het stapelmarkten. 

De Hanze

De steden hielpen en beschermden elkaar. Ze noemden hun samenwerking de Hanze.

Wat is de Hanze?

Wie dit leest...

Maak een screenshot, handig voor de vraag die je krijgt. 

Noem drie hanzesteden
in Nederland

Sleep de Hanzesteden naar de juiste plek

Kampen

Zutphen

Zwolle

Deventer

?

Almelo. 

Geen Hanzestad! 

Wat ga je leren?

• Wat is de Hanze? ✔
• Welke steden doen mee? ✔
• Wat is belangrijk voor de handel?
• Welke ambachten zijn er?
• Wat is een gilde?

Wat is belangrijk voor de handel?

• Goede plek (waar water en een weg zijn)
  
• Goede manier om handel te vervoeren (waterweg of gewone weg)
  
• Veiligheid/bescherming tegen rovers (bij een kasteel, of binnen stadsmuren)
  
• Een markt (genoeg bezoekers en kooplieden om mee te handelen)
  

Wat is belangrijk voor de handel?

Sleep de goede antwoorden hier.

Veilige plek

Goede plek

Goed vervoer

Markt

Kijkopdracht.

Iedere rij is een verhaaltje. 

Het eerste verhaaltje begint bij een huis. 

Het tweede verhaaltje begint bij een kerk. 

Ze eindigen allebei met een stadmuur en stadspoort eromheen. 

Wat valt je op?

Wat ga je leren?

• Wat is de Hanze? ✔
• Welke steden doen mee? ✔
• Wat is belangrijk voor de handel? ✔
• Welke ambachten zijn er?
• Wat is een gilde?

Welke ambachten zijn er?

Dit ambacht heet...

Dit ambacht heet een mandenmaker. Van buigzaam riet of dunne takken hout kan je veel maken. Manden, bezems, stoelen. 

Dit ambacht heet...

Dit ambacht heet een schoenmaker. Een hersteller van schoenen, tassen en andere dingen van leer. Ook nu nog is er één in het centrum van Almelo. 

Dit ambacht heet...

Dit ambacht heet een kruier. 

Iemand die helpt met dragen, vertillen, verhuizen, of sjouwen.

Dit ambacht heet...

Dit ambacht heet een kaasdrager.

Kazen uit Gouda zijn erg beroemd. 

De kazen werden gedragen, een erebaantje!

Dit ambacht heet...

Dit ambacht heet een leerlooier

Iemand met dit vak kon stugge dierenhuiden bewerken tot leer, en et in elke vorm krijgen. Een paardenzadel, of een tas. 

Dit ambacht heet...

Dit ambacht heet een timmerman

Iemand met dit vak kon huizen helpen bouwen (die van hout waren) of meubels maken.

Dit ambacht heet...

Dit ambacht heet een houtrasper

Iemand met dit vak kon hout raspen. Van een kromme boomstam raspte men er een mooie ronde balk van. Een mooie spriet of een mooie mast voor een schip!

Wat is een gilde?

• Een gilde is een soort vereniging. 
  
• In een gilde deelden de leden ervaringen en tips met elkaar. 
  
• Een gilde had zijn eigen beroepsgeheimen.
  
• Nieuwe gildeleden werden via het gilde opgeleid.
  
• Nieuwe gildeleden konden in hun gilde examen doen.
  
• Zo kon een ervaren bakker, slager of smid iemand opleiden.
  

Ik ben de meester

Ik ben goed in dit ambacht. Om dit vak te leren ga je bij mij 'in de leer'. Dan leer ik je dit vak. 

Je gaat niet naar school maar je werkt. Regelmatig moet je een proef maken, tot je examen doet. Ben je geslaagd dan ben je net zo goed als ik in dit ambacht. 

Schilders, dokters, bakkers en slagers hadden allemaal gildes. 

Ik ben de leerling

Ik let goed op en doe goed mijn best. Ik ga toch niet naar school. 

Als ik het goed doe, ben ik over 10 jaar misschien wel geslaagd! 

Hoezee!

Koggeschip

Dit is een koggeschip. Hiermee vervoerden Hanzesteden hun handelswaar (spullen). Zo'n schip was 30 meter lang (3 x een klaslokaal) en kon wel 200.000 kilogram vervoeren. 

Stel je voor, ieder kind weegt 60 kg, dan zou de hele basisschool de Telgenborch 16.200 kg. wegen. Doe er de leerkrachten bij en dan heb je 20.000 kg. 

Een koggeschip kon 10x de Telgenborch vervoeren. 

Of het gewicht van 35 Afrikaanse olifanten. 

Wat ga je leren?

• Wat is de Hanze? ✔
• Welke steden doen mee? ✔
• Wat is belangrijk voor de handel? ✔
• Welke ambachten zijn er? ✔
• Wat is een gilde? ✔

De Middeleeuwse stad

Zeker geen saaie plaats! Welke ambachten zie jij? 

Wat herken jij voor gebouwen? Herken jij de 3 standen? Wat is een gilde? Zou dit een Hanzestad kunnen zijn? Hoe is deze stad ontstaan?

Filmpje over De Hanze

(02:53)

Filmpje over de Hanze

(03:47)

Filmpje over een Gilde

(02:58)

Wat ga je leren?

• Wat is de Hanze? ✔
• Welke steden doen mee? ✔
• Wat is belangrijk voor de handel? ✔
• Welke ambachten zijn er? ✔
• Wat is een gilde? ✔

Bedankt voor je inzet.

• Schuif je stoel aan
  
• Ruim je spullen op
  
• Verlaat het lokaal rustig