4.4 De opkomst van het christendom

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

H4 De Romeinen

Proefwerk Grieken en Romeinen

1 februari

Wat te leren:

- Leertekst

- Opdrachten

- Aantekeningen

- Begrippen

Herhaling vorige paragrafen

De laatste koning wordt verjaagd

Rome wordt een Republiek

Caesar wordt dictator voor het leven

Caesar wordt vermoord door senatoren

Burgeroorlogen

Keizer Augustus wordt de eerste Romeinse keizer

Wat betekent proletariër?

1. Zij die enkel kinderen bezitten
2. Zij die geen huis bezitten
3. Zij die geen werk hebben
4. Zij die enkel hun eigen kleren bezitten

"Ave caesar, morituri te salutant"
Wie zeiden dit?

1. De boeren, voor ze naar het land gingen
2. Soldaten, voordat ze de oorlog in gingen
3. Slaven, voordat ze verkocht werden
4. Gladiatoren, voordat ze het gevecht aangingen

Wat betekent dat eigenlijk:
"Ave caesar, morituri te salutant"

1. Gegroet keizer, zij die komen kijken hebben het wel weer gezien
2. Gegroet keizer, zij die komen eten, hebben honger
3. Gegroet keizer, zij die gaan sterven groeten u
4. Gegroet keizer, zij die gevangen zijn zullen vechten

Tweede deel 4.2:

Verschillende lagen in de Romeinse samenleving

Handel & handelaren

• Binnen het grote Romeinse rijk was er veel handel
• Handel kon goed plaats vinden vanwege de pax Romana(de periode van vrede) en vanwege een goed wegennetwerk
• Vooral graan was belangrijk voor Rome, dit kwam meestal uit Egypte

De Denarius was de meest gebruikte munt in het Romeinse rijk.

Boeren

• Veel Romeinse boeren waren hun bezittingen kwijt geraakt dankzij de vele oorlogen aan het begin van de Romeinse periode
• Zij trokken naar de grote steden om daar een nieuw bestaan op te bouwen
• Sommigen hadden helemaal geen bezit meer, zij werden dan proleten genoemd (leden van het proletariaat)

Slaven

• De Romeinen bezaten heel veel slaven
• De slaven verrichtten veel werk, zoals werken op latifundia (grote landerijen), in de mijnen of aan het hof van rijke Romeinen
• De slaven waren van groot belang voor het functioneren van de Romeinse maatschappij

Rond 4.2 af:

Leg uit:

- hoe en waardoor de Romeinse economie bloeide.

- welke sociale verschillen er waren in steden.

-welke sociale verschillen er waren op het platteland.

-hoe Romeinse machthebbers omgingen met het volk.

- je welke plaats slaven hadden in de Romeinse samenleving.

-->én maak vragen 7 t/m 11

H4 De Romeinen

4.4 De opkomst van het christendom

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe het christendom ontstond en waarom dit een belangrijke godsdienst werd.

Rabbijn

Synagoge

Tempel

Romeinse keizer

kerk

Christelijk symbool

Joods symbool

De paus

Oppergod ZEUS

Welke religie is monotheïstisch: christendom, jodendom of allebei?

1. Christendom
2. Jodendom
3. Allebei

Hoe heette het gebied waar de joden woonden toen zij werden ingelijfd bij het Romeinse Rijk?

1. Israël
2. Judea
3. Jeruzalem
4. Betlehem

De provincie Judea

• De Romeinen veroverden het woongebied van de Joden
  
  
• Ze maakten er een provincie van en noemden deze Judea

Joodse opstanden

• In het jaar 66 na Chr. brak er een opstand uit omdat een Romeinse bestuurder uit te tempel had geroofd
• Vier jaar later kwamen de Romeinen met een groot leger om weer orde op zaken te stellen
• Ze sloegen de opstand neer en vernielden de heilige tempel in Jeruzalem
• Na een andere Joodse opstand, die ook werd neergeslagen door de Romeinen, vluchten veel Joden naar Europa. De diaspora wordt dit genoemd

Leg uit wat er bedoeld wordt met diaspora.

Aan de slag

Wat?

Lees: 4.4

Maak: opdracht 1 t/m 4

Klaar? werk verder aan de opdrachten van 4.4 (5 t/m 9)

Jezus

• In de tijd dat de Joden verspreid raakten over Europa, was er ook een nieuw geloof in opkomst, het christendom
  
  
• Jezus was de centrale persoon in het christendom
  
  
• Jezus was een Joodse man die door velen werd gezien als de 'messias', de verlosser

Een Messias is volgens gelovigen

1. een voetballer bij PSG
2. een bestuurder van de kerk
3. een verlosser
4. een bisschop

Christenvervolging

Maar christen zijn in het Romeinse Rijk is levensgevaarlijk! 

Net als het Jodendom geloven de christenen maar in één god, 

en dat is niet de Romeinse keizer!

De Romeinse keizers laten daarom de christenen vervolgen en doden...

Om voor elkaar (maar niet voor de Romeinen!) herkenbaar te zijn, gebruikten christenen symbolen. Zo tekenden ze bijvoorbeeld een ichthus (vis) in het zand om hun geloof aan andere christenen kenbaar te maken. Als er dan een Romein in de buurt was, konden ze het symbool weer eenvoudig wissen.

Hoewel de naam ichthus, vis betekent, is het ook een afkorting van de eerste letters van: Jezus Christus, Gods zoon, (en / de) Redder, in het Grieks.

Steeds meer christenen 

• Snel verspreid door Pax Romana
• Aantrekkingskracht van het geloof  voor armen en onderdrukten (gelijkheid in de hemel)
• Er moest gezorgd worden voor de zieken en de zwakken
  

Christenen gebruikten zelden het kruis als symbool. Ze gebruikte liever het Chi Rho-teken: de eerste twee letters van de naam Christus in het Grieks. De twee letters naast het teken zijn de alpha (α) en de omega (Ω): de eerste en laatste letter van het Griekse alfabet. Hiermee gaven ze aan dat Jezus het begin en het einde was.

Welke vragen heb je over het ontstaan van het christendom?

Les II

Christenvervolging

• De volgelingen van Jezus trokken de wereld in om het verhaal van Jezus te vertellen, met succes
  
  
• Veel Romeinen kregen een hekel aan christenen o.a. omdat ze de staatsgoden niet wilden eren

• In de 3e eeuw na Chr. kreeg het Romeinse Rijk steeds meer te maken met oorlogen en hongersnoden
  
  
• Veel Romeinen dachten dat dit de schuld was van de christenen omdat zij de goden niet wilden eren
  
  
• De christenen werden steeds vaker vervolgd en gedood

Rond het jaar 100 schreef de Romeinse historicus Tacitus:

‘In 64 was er een grote brand: de helft van Rome 

brandde af.  Al gauw werd verteld dat keizer Nero 

de brand had laten aansteken, omdat hij ruimte nodig 

had voor een nieuw paleis. Daarom gaf Nero de 

christenen de schuld. Hij liet hen zwaar straffen.

Zo kregen zij beestenvellen aangetrokken om door 

wilde honden verscheurd te worden, of ze werden 

gekruisigd, of ze werden door vuur gedood: aan het 

eind van de dag werden ze aangestoken om te dienen 

als straatverlichting.’

Een reden waarom christenen vervolgd werden in het Romeinse Rijk was omdat

1. De Romeinse goden mensenoffers verlangden
2. zij de keizer niet als god vereerden
3. zij weigerden om belasting te betalen
4. de Romeinen weinig verdraagzaam waren naar andere godsdiensten

De overwinning van het christendom

• De vervolgingen hielden op toen keizer Constantijn zich tot het christendom bekeerde
  
  
• Hijgaf christenen in 313 godsdienstsvrijheid

• In 392 maakte keizer Theodosius van het christendom de staatsgodsdienst
  
  

• Tempels werden verwoest of omgebouwd tot kerken

• Iedere Romeinse provincie kwam onder leiding te staan van een bisschop
  
  
• De belangrijkste bisschop werd de paus, de leider van de kerk
  
  
• Ook vandaag is de paus nogsteeds de leider van de rooms-katholieke kerk

Wat heb jij onthouden van 4.4 - De opkomst van het christendom?

Jezus werd gekruisigd omdat hij

1. kritiek had op de Romeinen
2. kritiek had op de godsdienstige leiders van de joden
3. kritiek had op de godsdienstige leiders van de joden en door de Romeinen als lastpak werd gezien
4. kritiek had op de godsdienstige leiders van de joden en op de Romeinse keizer

Jezus had voor zover wij weten geen directe kritiek op de Romeinse keizer. Ook had hij de bijnaam 'koning der joden' niet zelf bedacht. Dat was door zijn volgelingen, die in hem de Messias zagen, gedaan. Pas na de dood van Jezus is bekend dat christenen weigerden om de keizer als god te vereren.

Door de christenvervolgingen in de derde eeuw na Christus, waren er steeds minder christenen

1. Waar
2. Niet waar

Welke keizer vervolgde de christenen?

1. Constantijn
2. Theodosius
3. Nero
4. Augustus

Waarom gaf Nero de christenen eigenlijk de schuld van de brand van Rome?

De eerste Romeinse keizer die christelijk werd, was

1. Keizer Theodosius
2. Keizer Augustus
3. Keizer Nero
4. Keizer Constantijn

Toen het christendom in 392 staatsgodsdienst werd, betekende dit

1. dat christenen voortaan alleen staand mochten bidden en niet zittend
2. dat het christendom de enig toegestane godsdienst werd in het Romeinse Rijk
3. dat de Romeinse goden samen met de god van de christenen vereerd moesten worden
4. dat de Olympische Spelen nu in naam van God in plaats van Jupiter (Zeus) werden gehouden