4.2 De Koude Oorlog-havo3-2025

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

4.2 De Koude Oorlog

Na WO2

Sovjet en Amerikaanse troepen treffen elkaar bij de Elbe

Feesten en verbroedering

Jalta conferentie in februari 1945

Samenwerkingsverband tussen VS, Engeland en de SU

Conferentie van Jalta (februari 1945)

• Churchill (GB), Roosevelt (VS) en Stalin (SU)
  

• Hoe zien Europa en de wereld er na de oorlog uit?

• Wie heeft macht en invloed in Europa?

• Wat doen we met Duitsland én de Duitsers?
  

Conferentie van Jalta (afspraken) (1)

• Oprichting van de Verenigde Naties (VN)

• Democratische (door het volk gekozen) regeringen in Europa

• Stalin wordt bondgenoot in de oorlog tegen Japan

• Straffen van oorlogsmisdadigers

Conferentie van Jalta (afspraken) (2)

• Denazificatie en democratiseren van Duitsland

• Invloedssferen

• Bezettingszones: Duitsland en Berlijn worden verdeeld in 4 zones

Supermachten

Balance of power uit balans

Alleen Amerika en de Sovjet-Unie staan nog overeind na de oorlog

Beide geloven dat de ander streeft naar absolute wereldheerschappij

Tegenstrijdige ideologieën

Kapitalisme

Communisme

Hoe zat het ook alweer?

• Amerika vs. Sovjet-Unie
• Kapitalisme vs. Communisme  
• vrijheid vs. gelijkheid
• democratie vs. dictatuur 
• Privebezit vs. alles van de staat

Potsdam

Juli 1945

Potsdam

Juli 1945

Churchill en Roosevelt hadden tijdens WO2 zich niet verzet tegen de expansiedrift van Stalin, zo had Stalin Oost-Europa veroverd in de strijd tegen Nazi-Duitsland. Daarnaast had de SU de Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen) en Oost-Polen ingelijfd. Afgesproken was echter dat er in elk Oost-Europees land democratische verkiezingen zouden komen.

Absoluut niet, overal werden communistische dictators neergezet die de Sovjet-Unie gehoorzaamden.

Blokvorming:Kapitalisme <>Communisme

Containment

Indamming van het Communisme

Door de VS

Economische hulp aan West-Europa

Marshallhulp vanaf 1947

Westblok

Amerika en het Westen

De NAVO

West Duitsland en West Berlijn

BRD

Democratie

Kapitalisme

Oostblok

Rusland

Het Warschaupact

Oost Duitsland en Oost Berlijn

DDR

Dictatuur

Communisme

Twee blokken

Vier doelen Marshallplan

1. De Amerikanen wilden Europa helpen bij de wederopbouw van bijvoorbeeld (spoor)wegen, fabrieken en huizen.
2. De Amerikanen wilden voorkomen dat mensen zouden gaan stemmen op communistische partijen.
3. De Amerikanen wilden een nieuwe markt voor hun handelsproducten opzetten in Europa. Als de Europese landen weer geld te besteden hadden, konden de Europese landen dat aan Amerikaanse producten uitgeven.
4. De Amerikanen hoopten te bereiken dat de Europese landen beter met elkaar zouden gaan samenwerken, zodat de spanningen die ontstonden na de Eerste Wereldoorlog niet weer zouden opborrelen.

Marshallhulp in dollars

Spotprent over Marshallhulp

Navo en Warschaupact.

Vanaf 1949 geeft Amerika ook militaire steun aan westerse landen:

• Oprichting van het bondgenootschap: De NAVO
• Het Oostblok reageerde meteen en richt hun bondgenootschap op: 
  Het Warshaupact 

Amerikaanse buitenlandse politiek na 1945

• Beschermen van vrijheid en democratie (Trumanleer)

• Voorkomen dat meer landen communistisch worden (Containmentpolitiek)

• Actief helpen bij de wederopbouw van Europa (Marshallplan)

• Vergeet dit ook niet: met het Marshallplan wilden de Amerikanen ook voorkomen dat Europa voor het communisme zou kiezen.
  

wapenwedloop in de KO

1950: SU nu ook atoombommen --> wapenwedloop.

 wederzijdse afschrikking 

Wapenwedloop

Aantal kernkoppen VS en SU, 1945-2000

Cubacrisis

De Sovjet-Unie ergerde zich al lange tijd aan de Amerikaanse kernraketten. Deze werden namelijk strategisch opgeslagen op militaire bases in landen in Europa.

Toen op het eiland Cuba de communisten aan de macht kwam, zag Chroetsjov een kans. Chroesjtsjov kon nu ook wapens stallen, op maar 150 kilometer afstand van Amerika.

Toen Amerikaanse spionagevliegtuigen in 1962 de bouw van Russische raketinstallaties fotografeerden, brak er grote onrust uit in de Verenigde Staten. 

President John F. Kennedy eiste dat de Sovjet-Unie de raketbases zou afbreken. Chroesjtsjov weigerde dit. De Cubacrisis was vanaf dat moment een feit.

7.4 Einde Koude Oorlog

Einde Koude Oorlog

Gorbatsjov

1985: De Sovjet-Unie krijgt een nieuwe leider; Michail Gorbatsjov

Problemen:

• mislukte planeconomie
• hoge kosten bewapening
• ontevreden volken

1989: Val Berlijnse Muur

Weg met de Muur!!!

1990: Duitse eenwording

1991: Einde Sovjet-Unie

• Veel burgers  maken gebruik van glasnost
• Protesteren tegen de overheid
• Nationalisme: landen die onafhankelijk wilde zijn van de Sovjet Unie
• 1991: Einde Sovjet-Unie

oefenen met sleepvragen

Communisme

Kapitalisme

Bezit

Lonen

Doel

Land

Verenigde Staten

Iedereen verdient evenveel

Goed bestaan voor iedereen

Ondernemer verdient meer dan arbeider

Sovjet Unie

Fabrieken zijn eigendom van de staat

Fabrieken zijn eigendom van ondernemers

Zo veel mogelijk winst maken

gelijkheid

vrijemarkteconomie

democratie

Sovjet-Unie

communisme

meerdere partijen

loon gelijk

groot verschil arm en rijk

productie middelen van de staat