Les fokkerij en fokdoel

• Groen
• Middelbare school
• vmbo b, k, g
• Leerjaar 4

Fokkerij en fokdoel

Wat is je eerste gedachte bij het onderwerp
fokkerij en fokdoel?

Fokkerij 

Fokkerij: 

• Bedrijf waar dieren worden verwekt.

Voorbeelden zijn:

• Hondenfokkerij
• Konijnenfokkerij
• Paardenfokkerij
• vermeerderaars (varkens)
• Kalverfokkerij

Fokdoel

Fokdoel

• Gewenste eigenschappen te verbeteren of in stand te houden door middel van kruising en selectie. 

Voorbeelden zijn:

• Cavia: kleurslagen of aantal kruinen
• Konijnen: kleurslagen en type vacht
• Honden: sterke heupen
• Varkens: meer biggen per worp of betere vruchtbaarheid
• Koeien: meer melkproductie of een beter uier
• paarden: sterker beenwerk

Geslachtsrijp / Fokrijp / Dekrijp

Geslachtsrijp

• De geslachtsorganen zijn volgroeid maar het dier is nog niet lichamelijk volgroeid.

Fokrijp

• Fokrijp betekend dat zowel het vrouwtje als het mannetje volgroeid zijn. 

Dekrijp:

• Dekrijp betekend op het juiste moment om te dekken als er een eisprong is.

Wanneer geslacht en fokrijp

Diersoort	geslachtsrijp	Fokrijp
Cavia	4-6 weken	3-4 maand
Konijn	4-5 maand	5-9 maand
Hond	6-10 maand	7-14 maand
Geit	6 á 7 maand	9 maand
Varken	6 maand	7 maand
Koe	8 maand	14 maand

Waarom is het niet verstandig om een dier die net geslachtsrijp is al drachtig te laten worden?

Bronstcyclus

Betekenis bronscyclus: De vruchtbare periode die duurt tot de volgende vruchtbare periode.

Dier	bronstcyclus
Cavia	16 dagen
Konijn	Geen, konijnen hebben een eisprong reflex na prikkeling 9-13 uur is de eisprong
Geit	aug - dec 18 tot 30 dagen
Varken	21 dagen
Koe	21 dagen

Bronstgedrag (afwijkend)

Dier	Bronstgedag
Cavia	Afwijkend gedrag zeug, ze staat open voor paren. gekromde rug en kont omhoog
Konijn	stro verzamelen of omwroeten, graven en aandacht zoeken ram
Hond	Teef wordt loops. bloederige afscheiding hond probeert dit weg te likken. gedrag is onrustig, afgeleid en humeurig, vaker plassen
Geit	Rood opgezwollen vulva, veel mekkeren en kwispelen met staart elkaar bespringen. geit is bokkig
Varken	Rood opgezwollen vulva, doorzichtig slijm verlies, weinig eetlust en wil andere bespringen. dit noemen we berigheid
Koe	Rood opgezwollen vulva, verlies van tochtslijm, bespring andere koeien of wordt besprongen. dit noemen we tochtigheid

op welke manieren kan een
dier drachtig worden?

Dekkingen

Soort dekking	Voordelen	Nadelen
Natuurlijke dekking	- Dekking vindt altijd op het juiste tijdstip plaats - meestal na 1 dekking drachtig - goedkoop	- kans op ziekte overdracht - kans op schade (te zware stier op een kleine koe) - je hebt keuze uit alleen eigen stier
Kunstmatige inseminatie	- rietjes kun je importeren vanuit de gehele wereld - keuze uit vele stieren - geen schade aan het dier	- je weet niet precies wanneer de eisprong plaatsvind kans op terugkomers (dier is niet gelijk drachtig) - meer kans op erfelijke gebreken

Duur dracht

Dier	Duur dracht
Cavia	65 tot 70 dagen
Konijn	28 tot 31 dagen
Hond	56 tot 67 dagen
Geit	5 maand - 5 dagen (145 tot 150 dagen)
varken	3 maanden + 3 weken + 3 dagen
Koe	9 maanden

Een konijn wordt op 21 maart gedekt. bereken wanneer de verwachte werpdatum is.
(28 tot 31 dagen)

Een zeug van boer Harms heeft op 15 maart 10 biggen gekregen. Wanneer is deze zeug gedekt
(3 mnd + 3 wk + 3dgn)

De geit van ome Gerrit heeft 2 lammeren gekregen op 29 februari. Wanneer is deze gedekt?
(5 mnd - 5 dgn)

1. 12 september
2. 24 september
3. 14 oktober
4. 2 november

Overige begrippen

Starereflex	Het moment dat het vrouwelijk dier het mannelijk dier wil ontvangen
Eisprong	moment dat een ei gesprongen is vanaf dat moment kan het eitje bevrucht worden door een zaadcel
terugkommer	vrouwelijk dier is niet drachtig de bronstcyclus begint opnieuws
Abortus	het vruchtje of embryo wordt geaborteerd
Steralisatie	Het doorknippen of afbinden van een zaadleider of een eileider
Casteratie	Het verwijderen van het testikels of eierstokken.

Erfelijke informatie (begrippen)

Hetrozygoot	Aa
Homozygoot	AA of aa
Dominant gen	A (hoofdletter)
Resessief gen	a (kleine letter)
Fokzuiver	AA of aa (homozygoot)
Fok onzuiver	Aa (hetrozygoot
Fenotype	Alle kenmerken die je aan de buitenkant kan zien van een dier of persoon
Genotype	Alle informatie die op de chromosomen vast liggen
Chromosoom	Drager van erfelijke eigenschappen (2 strengen, 1 van moeder 1 van vader)
Eicel	Erfelijke eigenschappen van moeder
zaadcel	erfelijke eigenschappen van vader

Verschillende liggingen van een lam