Marokko wo2

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 8

Marokko wo2

Frankrijk en Marokko: de beginsituatie

Als we naar de rol van Marokko en de Marokkaanse burgers tijdens de Tweede Wereldoorlog kijken, zijn twee dingen belangrijk:

1. Marokko was een kolonie van Frankrijk. De Marokkaanse koning Mohammed de Vijfde was ondergeschikt aan de Franse regering.

2. De ongeveer 100.000 Marokkaanse militairen die in de Tweede Wereldoorlog vochten tegen de Duitsers deden dit in Franse dienst.

Situatie in Frankrijk aan het begin van de oorlog

Nadat Frankrijk het gevecht met Duitsland had verloren in mei 1940, heeft het zich overgegeven aan Duitsland. Dit betekende dat de Duitsers de macht kregen in Frankrijk. De Duitsers deelden Frankrijk in tweeën.

Frankrijk verdeeld in 2 zones : 

Het noordelijk deel en de Atlantische kust in het westen van Frankrijk kwam onder Duitse controle. Het zuidelijk deel met de Middellandse Zeekust en het oosten van Frankrijk bleef Frans bezit, maar met een Franse regering die pro Duitsland was.

De tegenstanders van de Duitsers gingen in verzet en gingen naar Engeland om een nieuwe regering en leger te vormen. Deze Vrije Fransen stonden onder leiding van Charles de Gaulle. De Franse regering die pro-Duits was stond onder leiding van maarschalk Pétain. Zijn regering werd ook het Vichy-regime genoemd. Zij hebben De Gaulle ter dood veroordeeld voor verraad.

Marokko is eeuwenlang een onafhankelijk land met aan het hoofd een sultan. In 1912 verandert dat. In het zuiden krijgt Frankrijk de macht, en in het noorden en in de Sahara-woestijn Spanje.

De Fransen erkennen dat de sultan belangrijk is, maar trekken zich weinig van hem aan. Ze willen Marokko moderniseren en nemen grond af van veel boeren. De boeren verzetten zich. De Fransen slaan hard terug. Er vallen veel doden. Uit armoede melden veel boeren zich aan bij het Franse leger.

In 1939 breekt in Europa de Tweede Wereldoorlog uit: Duitsland valt Polen binnen. Daarom verklaart Frankrijk de oorlog aan nazi-Duitsland.

Sultan Mohammed V zegt meteen dat hij Frankrijk zal steunen. Hij laat een oproep verspreiden in alle moskeeën van het land, waarin hij zijn volk vraagt offers te brengen voor Frankrijk. De Marokkaanse koning Sultan Mohammed de Vijfde gaf zijn steun aan het anti-Duitse Frankrijk, omdat hij hoopte na de oorlog onafhankelijkheid van de Fransen te krijgen.

"Vandaag neemt Frankrijk de wapens op voor de verdediging van zijn grondgebied. Het is volstrekt onze absolute plicht de regering van Frankrijk onze erkentelijkheid te bewijzen voor alles wat zij voor ons heeft gedaan. Wij zullen Frankrijk en zijn bondgenoten onze hulpbronnen ter beschikking stellen en voor het brengen van geen enkel offer terugdeinzen"

Sultan Mohammed V

De sultan hoopt dat zijn steun na de oorlog zal worden beloond met de onafhankelijkheid van Marokko. Tienduizenden Marokkanen melden zich aan bij het Franse leger. Ze vormen aparte legeronderdelen: de 'tirailleurs' (soldaten te voet), de 'spahis' (soldaten te paard) en de 'goums'. Dat zijn Marokkanen die speciaal worden getraind om te vechten in berggebieden. Het woord goum is afgeleid van het Arabische woord qum, dat groep betekent.

Waarom steunt de sultan Frankrijk?

"Als kind maakte ik mee hoe mijn dorp door de Fransen werd ingenomen. De soldaten kwamen van alle kanten. Ze bombardeerden het dorp. Er vielen veel doden. Ze namen al ons vee mee en verdwenen. Waarom meldde ik mij aan voor de goums? Simpelweg omdat mijn vader gedood was door de Fransen. Ik bleef als wees achter en had geen andere keuze dan goumier te worden."

Said ou Hamou

Waarom gingen mensen vechten in het leger van de bezetter Frankrijk?

‘Ik was sergeant in het Franse leger in Marokko. Ik had de leiding over 34 soldaten. Bij het uitbreken van de oorlog vertrok ik met mijn eenheid naar Frankrijk. We moesten de Duitse troepen tegenhouden. In mei 1940 kwamen we terecht in Zeeland.

Bij de strijd in Kapelle stierven twaalf van mijn soldaten. Acht soldaten werden gevangen genomen. Veertien hebben het overleefd. We zijn gevlucht langs de Westerschelde. In ons ondergoed zijn we de rivier overgezwommen. Een Nederlandse boer gaf ons droge kleren. Via Frankrijk zijn we in 1941 naar Marokko teruggekeerd.’

Moughit Ben Daoud

1940

De Marokkaanse 'tirailleurs' (soldaten te voet) en 'spahis' (soldaten te paard) helpen bij de verdediging van Frankrijk, België en Nederland. Als de Duitsers op 10 mei 1940 Nederland binnenvallen, komt het Franse leger meteen in actie.

Het lichtbewapende Nederlandse leger kan niet op tegen de Duitse tanks en vliegtuigen. Na vijf dagen geeft Nederland zich over. Alleen in Zeeland gaat de strijd nog een paar dagen door. Duizenden soldaten van het Franse leger, onder wie ook Marokkanen, vechten in Zeeland nog door.

Veel Franse en Marokkaanse soldaten sterven bij de verdediging van Zeeland.  "Ze zijn verdronken bij de evacuatie van de geallieerden bij Duinkerken. Ik

vermoed dat het schip waarop ze zaten, is getorpedeerd.  

 

Andere Marokkaanse soldaten van het Franse leger worden in Zeeland door de Duitsers gevangengenomen. Ze worden met Andere Marokkaanse soldaten van het Franse leger in goederentreinen en schepen naar kampen in Duitsland gebracht.

Joden in Marokko

In het Franse deel van Marokko wonen voor de Tweede Wereldoorlog bijna 200.000 Joden. Het contact tussen de Joden en de moslims is over het algemeen goed.

Dit verandert als het Franse leger zich in 1940 overgeeft aan Duitsland. Frankrijk krijgt een pro-Duitse regering. De Franse machthebbers in Marokko moeten deze regering gehoorzamen. Het antisemitisme in Marokko neemt toe. 

Er worden anti-Joodse maatregelen ingevoerd. De Joden mogen niet meer met hun handelswaar op de markt staan, ze mogen niet bij de overheid werken en ze mogen niet overal meer wonen.

Verzet van de Sultan

Sultan Mohammed V verzet zich tegen deze maatregelen. Hij zegt: 'Alle onderdanen beschouw ik als mijn kinderen. Dat geldt ook voor de Joden.' De sultan vraagt zijn moslimonderdanen om de Joden goed te behandelen. Toch kan de sultan niet voorkomen dat honderden Joodse ambtenaren worden ontslagen.

Tijdens de oorlog vluchten duizenden Joden vanuit Europa naar Marokko, op weg naar Amerika. Ze steken de Middellandse Zee over naar de Marokkaanse havensteden Casablanca en Tanger. Sommige vluchtelingen hebben van Joodse hulporganisaties reispapieren gekregen, waarmee ze veilig door Marokko kunnen reizen.

‘We arriveerden in een plaatsje in de woestijn. Een paar honderd Joden kwamen terug uit de Sahara, waar ze werkten aan de beruchte Trans-Sahara Spoorlijn. Ze zagen er verschrikkelijk uit, uitgehongerd, ziek, met enkel wat vieze vodden als kleren. Ze vertelden ons vreselijke verhalen over hoe ze behandeld werden in het kamp. Maar ze hoefden dat eigenlijk niet te vertellen; als je ze zag wist je al wat ze hadden meegemaakt.’

Kampen in Marokko

Joodse vluchtelingen zonder reispapieren worden in Marokko opgepakt en in kampen gestopt, samen met andere gevangenen. De kampen worden bewaakt door Franse militairen. De gevangenen moeten twaalf uur per dag hard werken in de woestijn.

Ze krijgen weinig eten en vervuild drinkwater. Voor straf krijgen ze stokslagen. Soms worden ze zelfs vastgebonden in een kuil of opgesloten in een kooi van prikkeldraad onder de gloeiende zon. In Marokko zijn tijdens de oorlog ongeveer twintig kampen, onder andere in Berguent, Settat en Boudenib.

Amerikanen in Marokko

Op 8 november 1942 bereiken geallieerde soldaten onder leiding van de Amerikanen de Marokkaanse kust. Zij willen Marokko bevrijden van het pro-Duitse Franse bestuur. De sultan steunt de geallieerden . Veel van zijn onderdanen zijn blij, vooral de Joden.

Na drie dagen van hevige gevechten sluiten ook de Franse bevelhebbers zich aan bij de geallieerden. Het duurt nog maanden voordat de anti-Joodse maatregelen worden ingetrokken en alle gevangenen uit de kampen zijn bevrijd.

Geallieerde invasie

‘Om kwart voor zes ’s ochtends werd ik wakker door sirenes. Het geluid kwam van vliegtuigen. Ik liep met mijn familieleden naar het terras. Uit de lucht vielen duizenden pamfletten. Ze waren geschreven in het Frans en in het Arabisch, en bedrukt met de portretten van de Amerikaanse president Roosevelt en van generaal Eisenhower.

De tekst luidde dat de Amerikanen waren gekomen met het enige doel de gemeenschappelijke vijand te verslaan. Niet veel later hoorden we in de verte kanonschoten. Het geluid kwam steeds dichterbij. De muren van ons huis trilden ervan. Dit duurde een paar uur.’

een inwoner van Casablanca

Marokkanen in het Vrije Franse Leger

In januari 1943 besluiten de geallieerden op een conferentie in de Marokkaanse stad Casablanca om ook Marokkaanse soldaten in te zetten voor de bevrijding van Noord-Afrika en Europa. Deze Marokkaanse soldaten worden onderdeel van het Vrije Franse leger, onder leiding van generaal De Gaulle.

Dit Franse leger bestaat uit militairen die zich buiten Frankrijk verzetten tegen het pro-Duitse Franse bewind. De geallieerden verwachten veel van de 'goums', die goed kunnen vechten in berggebieden.

Sultan Mohammed V, de Amerikaanse president Roosevelt en de Engelse premier Churchill in Casablanca, 31 januari 1943.

Streven naar onafhankelijkheid

‘De Fransen zijn hun belofte dat Marokko na de oorlog onafhankelijk zou worden niet nagekomen. Mijn vader is door de Fransen gevangen genomen omdat hij streed voor een onafhankelijk Marokko. De andere familieleden leefden in angst en konden moeilijk aan eten komen. Ze mochten hun land niet bewerken of zich buiten hun stad of dorp begeven. Ik vond dit zeer onrechtvaardig.’

Moughit Ben Daoud

Marokkaans nationalisme

Kort voor de Tweede Wereldoorlog wordt de eerste nationalistische politieke organisatie in Marokko opgericht. De nationalisten willen dat de Marokkanen meer te vertellen krijgen over het bestuur van het land. Tijdens de oorlog neemt het streven naar meer zelfstandigheid toe.

Aïd el Istiqlal

In 1944 wordt in Marokko de Istiqlal-partij (Onafhankelijkheidspartij) opgericht, die volledige onafhankelijkheid wil. De leiders van de partij worden door de Fransen gearresteerd, en een opstand in Fès wordt hardhandig onderdrukt.

De sultan hoopt dat Marokko onafhankelijk wordt als beloning voor zijn steun aan de geallieerden . Maar de eerste jaren na de oorlog verandert er weinig. De nationalisten worden ongeduldig. In 1947 eist ook de sultan zelfstandigheid.

Pas in 1956 onafhankelijk

Maar de Fransen blijven de nationalisten bestrijden. Pas in 1956 wordt Marokko volledig onafhankelijk. Elk jaar viert Marokko op 18 november Aïd el Istiqlal, de dag van de onafhankelijkheid.