4W3 De zintuigen

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1

3

De zintuigen

Na deze les...

1 Leg je uit op welke prikkel het zintuigorgaan reageert en hoe de prikkel wordt omgezet in een impuls; voor het oog

2 Vertel je hoe de pupilreflex tot stand komt

6.7 De ogen

- Teken een stip en kruis, ongeveer 7 cm van elkaar

- Ga met je rechteroog recht voor de stip zitten en sluit je linker oog.

- Beweeg je hoofd langzaam naar het papier toe, beweeg je oog niet. Blijf strak naar de stip kijken. 

Op een bepaalde afstand zie je het kruis niet meer. Hoe kan dat?

Het oog

6.7 De ogen
uitwendige bouw van de ogen

De ogen liggen goed beschermd in de oogkassen, verschillende botten van de schedel.

Oog is een orgaan dat licht opvangt om dit als impuls door te geven aan de hersenen.

6.7 De ogen
uitwendige bouw van de ogen

Wenkbrauwen en wimpers houden vocht + vuil tegen en zijn onderdeel van je mimiek.

Vocht uit de traanklier houdt oog vochtig en schoon.

Traanbuis voert het vocht af naar de neusholte.

wenkbrouw

wimpers

W

traanklier

T

traanbuis

TB

6.7 De ogen
uitwendige bouw van de ogen

Oog kan bewegen door een aantal spieren die aan het oog vastzitten en  verbonden zijn met de oogkas.

Brein zorgt ervoor dat beide ogen dezelfde (spier)beweging maken.

6.7 De ogen
uitwendige bouw van de ogen

Aan de voorkant is te zien...

• hoornvlies (cornea) beschermt het oog
• regenboogvlies (iris) bepaalt met spiertjes hoeveel licht in de oog komt
• pupil is de opening van de iris, waar het licht in het oog valt

regenboogvlies

R

hoornvlies

H

pupil

P

6.7 De ogen
de inwendige bouw van het oog

Wand bestaat uit drie lagen...

1. Harde oogvlies of oogrok (sclera):  witte en harde buitenlaag, beschermt de oogbol

Aan de voorkant gaat het harde oogvlies (oogwit) over in het hoornvlies (doorzichtig), zodat het licht het oog in kan

harde oogvlies

H

6.7 De ogen
de inwendige bouw van het oog

De wand bestaat uit drie lagen...

2. Vaatvlies (choroidea) is rijk aan bloedvaten en zorgt voor aan- en afvoer van stoffen

Aan de voorkant gaat het vaatvlies over in het regenboogvlies (iris)

vaatvlies

V

6.7 De ogen
de inwendige bouw van het oog

De wand bestaat uit drie lagen...

3. netvlies (retina) : binnenste laag, hier liggen de oogzintuigen (kegels en staafjes)

netvlies

N

6.7 De ogen
de inwendige bouw van het oog

• aan de achterkant van het netvlies,  liggen veel kegeltjes bij elkaar, de gele vlek (macula)
• hier wordt de meeste kleur gezien

gele vlek

G

6.7 De ogen
de inwendige bouw van het oog

• plek waar het netvlies (met al zijn zenuwbanen) het oog verlaat, is de blinde vlek  (want daar zijn geen zintuigcellen)
• de oogzenuw gaat naar de hersenen toe

blinde vlek

B

oogzenuw

Z

6.7 De ogen
de inwendige bouw van het oog

De ooglens is een kristalhelder en afgeplat bolletje, waardoor het licht valt

• het bestaat uit glasachtige dekcellen
• de lens kan boller of platter gemaakt worden door het straalvormig lichaam (corpus ciliare)

straalvormig

lichaam

S

6.7 De ogen
de inwendige bouw van het oog

• dit straalvormig lichaam bestaat uit lensspiertjes  en lensbandjes
• de lens wordt hierdoor vastgehouden
• cellen van het straalvormig lichaam maken het vocht van de voorste en achterste oogkamer

lensspiertjes

S

lensbandjes

B

6.7 De ogen
de inwendige bouw van het oog

• glasachtig lichaam bevat glasvocht, dit bestaat uit water en eiwit 
• met het glasachtig lichaam houdt het oog zijn vorm en kan het licht op het netvlies komen

glasachtig lichaam

G

6.7 De ogen
de werking van het oog

In het netvlies zitten de zintuigorganen, gevoelig voor licht...

• staafje
• kegeltje

staafje

S

kegeltje

K

6.7 De ogen
de werking van het oog

Een staafje is bedoeld om scherpte mee te zien. Ze zijn op het netvlies te vinden, maar niet in de gele vlek.

Wanneer licht op het staafje valt, ontstaat een stroompje.

staafje

S

6.7 De ogen
de werking van het oog

Een kegeltje is bedoeld om kleur mee te zien. Ze zijn op het netvlies te vinden, maar vooral in de gele vlek.

Wanneer licht op het kegeltje valt, ontstaat een stroompje.

kegeltje

K

6.7 De ogen
de werking van het oog

1 licht valt op het pigment van het netvlies
2 staafjes en kegeltjes ontvangen het licht 

3 de impuls gaat nu door een speciale zenuwcel (knoopcel),

4 de impuls gaat via de oogzenuw naar de hersenen

netvlies (pigmentlaagje)

1

zintuigorganen
staafjes en kegeltjes

2

knoopcel

3

oogzenuw

4

6.7 De ogen
de werking van het oog

5 Oogzenuw kruist in het brein (chiasma opticum)

6 In het achterste deel van de hersenen zit het gebied (visuele schors), dat de impulsen betekenis geeft

kruisende zenuwbanen

5

visuele hersenschors

6

6.7 De ogen
de werking van het oog

Pupilreflex

De iris regelt de hoeveelheid licht dat op het netvlies valt

• kringspiertjes vernauwen
• straalvormige spiertjes verwijden

6.7 De ogen
de werking van het oog

Hoe meer licht het oog binnenvalt, hoe groter de iris (of: hoe kleiner de pupil).

6.7 De ogen
de werking van het oog

Scherpstelreflex

Scherpstellen (accommoderen) van een voorwerp gebeurt door het boller of platter maken van de lens.

Via welk onderdeel van je oog komt het licht in je oog?

1. Iris
2. Pupil
3. Oogwit

Hoe heet het gekleurde deel in je oog?

1. Iris
2. Pupil
3. Hoornlaag
4. Netvlies

De gele vlek in je oog is de plaats in het netvlies waar je oogzenuw het oog verlaat

1. waar
2. niet waar

Harde oogvlies

Netvlies

Vaatvlies

Vangt lichtprikkels op

beschermt alles wat binnenin het oog zit

Hierin zitten de bloedvaatjes die stoffen vervoeren die het oog nodig heeft

Q

R

S

Hoe heet de doorzichtige vloeistof waarmee het oog is gevuld?

1. vaatvlies
2. traanvocht
3. hoornvlies
4. glasachtig lichaam

Met welk nummer wordt de lens aangegeven?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 12

Met welk nummer wordt de blinde vlek aangegeven?

1. 5
2. 7
3. 9
4. 11

Na deze les...

1 Leg je uit op welke prikkel het zintuigorgaan reageert en hoe de prikkel wordt omgezet in een impuls; voor het oog

2 Vertel je hoe de pupilreflex tot stand komt

Na deze les...

1 noem je de organen van borst-, buik en bekkenholte

2 leg je uit welke oorzaak een aandoening kan hebben

3 leg je uit hoe groei en ontwikkeling plaatsvinden

1 Leg je uit op welke prikkel het zintuigorgaan reageert en hoe de prikkel wordt omgezet in een impuls; voor het oog

2 Vertel je hoe de pupilreflex tot stand komt

zelf maken

H6 De zintuigen

• Opdracht 12 t/m 14