5. De rechtsstaat

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Terugblik

Bestuurslagen

Lesdoelen aan het einde van deze les:

• kun je uitleggen wat een rechtsstaat, grondrechten en de Nederlandse Grondwet inhouden;
  
• kun je enkele grondrechten uit de Grondwet noemen.
  

De wetten in Nederland worden gemaakt door rechters.

1. Waar
2. Niet waar

In een rechtsstaat moet ook de overheid zich aan de wet houden.

1. Waar
2. Niet waar

De rechtsstaat

Een rechtsstaat is een land waarin de burgers door grondrechten beschermd worden tegen de macht van de staat.

Verschil Grondwet en Grondrechten

Grondwet: is de basis van de rechtsstaat en kan niet zomaar veranderd worden. De Grondwet legt de grondrechten van burgers vast. Ook staan in de wet regels voor de inrichting van de Nederlandse staat.

Grondrechten: In hoofdstuk 1 van de Grondwet staan de grondrechten. Dit zijn rechten die burgers de vrijheid geven om zonder bemoeienis van de overheid te leven. 

Wat zijn grondrechten?

We kunnen best zonder
grondrechten leven.

Ja

Nee

Wat zijn voor jou kenmerken van een 'democratische rechtsstaat'?

Kenmerken van een democratische rechtsstaat

• De scheiding der machten
• Grondrechten
• Onafhankelijke rechtspraak (onpartijdig)

Kenmerken van een democratische rechtsstaat

• Er is een volksvertegenwoordiging;
• Er zijn vrije, eerlijke en geheime verkiezingen;
• Er is sprake van machtenscheiding;
• Er wordt gestreefd naar politieke gelijkheid voor iedereen;
• Er is een grondwet;
• De vrijheid van burgers wordt beschermd;
• Er is een maatschappelijk middenveld;
• Er zijn vrije media.

Begrip: Geen absolute vrijheid

De verschillende vrijheden en rechten zijn niet absoluut: Een burger kan niet zomaar alles doen waar hij/zij zin in heeft. Er bestaat bijvoorbeeld vrijheid van godsdienst, maar er is een grens aan die vrijheid. Bijvoorbeeld als je op die manier de openbare orde verstoort.

Als je vindt dat een van jouw grondrechten is geschonden, kun je als burger naar de rechter gaan.

Welke 13 grondrechten kun je vinden?

Opdracht 1: welke 13 grondrechten kun je hierin terug vinden?

Grondrechten

1: Gelijke behande­ling en discriminatie­verbod

2: Nederlander­schap; vreemdeling; uitlevering; recht tot verlaten van land

3: Gelijke benoembaar­heid

4: Kiesrecht

5: Petitierecht

6: Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging

7: Vrijheid van meningsuiting; censuurverbod

8: Vrijheid van vereniging

9: Vrijheid van vergadering en betoging

10: Privacy

11: Onaantastbaar­heid lichaam

12: Huisrecht

13: Briefgeheim

14: Onteigening

15: Vrijheidsontne­ming

16: Geen straf zonder wet; Nulla poena-beginsel

17: Ius de non evocando; Wettelijke toekenning rechter

18: Rechtsbijstand

19: Werkgelegenheid; rechtspositie werknemers; arbeid

20: Bestaanszeker­heid; welvaart; sociale zekerheid

21: Milieu

22: Volksgezond­heid; woonge­le­gen­heid; ontplooiing

23: Het openbaar en bijzonder onderwijs

1: Gelijke behande­ling en discriminatie­verbod

2: Nederlander­schap; vreemdeling; uitlevering; recht tot verlaten van land

3: Gelijke benoembaar­heid

4: Kiesrecht

5: Petitierecht

6: Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging

7: Vrijheid van meningsuiting; censuurverbod

8: Vrijheid van vereniging

9: Vrijheid van vergadering en betoging

10: Privacy

11: Onaantastbaar­heid lichaam

12: Huisrecht

13: Briefgeheim

14: Onteigening

15: Vrijheidsontne­ming

16: Geen straf zonder wet; Nulla poena-beginsel

17: Ius de non evocando; Wettelijke toekenning rechter

18: Rechtsbijstand

19: Werkgelegenheid; rechtspositie werknemers; arbeid

20: Bestaanszeker­heid; welvaart; sociale zekerheid

21: Milieu

22: Volksgezond­heid; woonge­le­gen­heid; ontplooiing

23: Het openbaar en bijzonder onderwijs

Grondrechten

Begrip: Kinderrechten

Verenigde Naties: De 'Universele verklaring van de rechten van het kind' stelt dat ieder kind er recht op heeft: te zeggen wat het denkt of voelt (recht op een eigen mening) een eigen geloof te belijden (recht op een eigen geloof) te spelen en niet te werken (recht op spel en ontspanning, recht op bescherming tegen kinderarbeid

Opdracht 2: Lees de stellingen. Beredeneer per stelling of het wel of niet in de Grondwet staat en waarom.

Evaluatie/reflectie

Nu:

• kun je uitleggen wat een rechtsstaat, grondrechten en de Nederlandse Grondwet inhouden;
• kun je enkele grondrechten uit de Grondwet noemen.