herhalingsles spelling 3f, leerjaar 2

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 3,4

herhaling spelling 3F

Persoonsvorm tt en 

Voltooid deelwoord

Aaneenschrijven of los 

Dubbele punt en komma

enkele bijzonderheden

Persoonvorm: tt en vt!

• Als je de zin in een andere tijd zet, verandert de pv.
• Als je de zin in een ander getal zet (ev-mv), verandert de pv.
• (Als je de zin vragend maakt, komt de pv op de eerste plaats.) Dit lukt niet bij samengestelde zinnen.

Persoonsvorm tegenwoordige tijd

Ik

Jij/je/u

Hij/zij/het

Wij/jullie/zij

ik-vorm

ik-vorm + t

Hele werkwoord

Persoonsvorm in de tegenwoordige tijd

Jij

Als het onderwerp jij achter de persoonsvorm staat, laat je de t weg. Het onderwerp je kun je vervangen door jij.

- hoop je op een wonder?

- Word je morgen geopereerd?

Als je bij een zelfstandig naamwoord hoort, is het een bezittelijk voornaamwoord en dan blijft de t wel staan. Het bezittelijk voornaamwoord je kun je vervangen door jouw.

Meewerkend voorwerp

Als je een meewerkend voorwerp is, blijft de t staan. Voor een meewerkend voorwerp kun je aan of voor  plaatsen als het er staat. Het meewerkend voorwerp je  kun je vervangen door jou.

Opdracht

Vervoeg de werkwoorden in de tegenwoordige tijd.

Het (worden) tijd dat jij mij nu eens (betalen)!

(vinden) ....... je mij nog aardig?

(Verhuizen) _______ je zus naar de stad?

't ex-fokschaap / taxikofschip / 't kofschip, alleen toepassen bij verleden tijd en voltooid deelwoord!

• Neem het hele werkwoord waarvan je wilt weten of er een d of een t achter komt.
  
  
•  Haal -en eraf.
  
  
• Je luistert of de klank van de laatste letter hetzelfde is als een van de medeklinkers tkfschpx.
  
  
• Is dat zo? Dan een -te(n) gebruiken en anders een -de(n)

kleven (vt)
Nog altijd […] de kauwgom aan mijn schoen.

Wij verhui....... (vt) vroeger met regelmaat.

Beantwoor... jij deze vraag gisteren?

Wat is een voltooid deelwoord?

Een voltooid deelwoord vormt samen met een persoonsvorm (een vorm van hebben, zijn of worden) het werkwoordelijk gezegde.

Het voltooid deelwoord begint meestal met ge-, be-, ver- of ont-. 

Een voltooid deelwoord eindigt op -en, -t of -d

truc voltooid deelwoord

Als je niet weet of het voltooid deelwoord op een -t of een -d eindigt, dan kun je het langer maken (in de verleden tijd).

• Ik heb gerend. (want rende)
• Ik heb gefietst. (want fietste)
• Ik heb gepakt. (want pakte)

Uiteraard kun je ook 't ex-kofschip gebruiken om te weten hoe je het voltooid deelwoord schrijft.

Opdracht

vervoeg de werkwoorden in de volgende zinnen.

(Snoepen) Ik heb ontzettend veel van de tiramisu _________

(Stapelen) Die kratten worden te hoog ____________.

(Dammen) Mijn opa heeft vroeger op nationaal niveau ________.

(Rennen) Ik heb 10 kilometer _______.

(Beleggen) Als je eenmaal hebt ________, kun je je inzet verliezen.

en verder....

• Aaneenschrijven of los 
• Dubbele punt en komma
• enkele probleemgevallen

Los of aaneen?

hoe los je dit op?

De spatie maakt het verschil

Aaneenschrijven of los?

1. Samenstellingen die één betekenis hebben, schrijf je aaneen (behalve bij getallen of tekens)

keukentafelstoelen

2. Splitswerkwoorden (scheidbaar samengestelde werkwoorden)

pianospelen, stukmaken, opgerookt

3. Combinaties van een voorzetsel met bijwoord of twee bijwoorden schrijf je aaneen

eroverheen, waardoor, daarboven

4. Getallen van 1 tot 100 en veelvouden van 100 en 1000 schrijf je aan elkaar. Veelvouden van miljoen en miljard schrijf je los.
drieëntwintig, vijftien miljoen

Aan elkaar of los?
Welke is juist?

1. kennis maakte
2. kennismaakte

Aan elkaar of los?
'Hij rende … .'

1. daarheen
2. daar heen

Aan elkaar of los?
stage + uren

1. stage uren
2. stageuren
3. stage-uren

Aan elkaar of los?

1. driekamer appartement
2. driekamerappartement
3. drie-kamer-appartement
4. drie kamer appartement

Zoek de fout...

Komma

• Als je een korte pauze hoort in een zin.
  Pippa, de zus van de prinses van Engeland, draagt hele mooie jurken. 
• Tussen delen van een opsomming in een zin. Na een voegwoord volgt geen komma.
  Zullen we naar Amsterdam, Rotterdam of naar Leiden?
• Tussen twee persoonsvormen.
  Als we willen, kunnen we dat wel gaan doen.
• Als iemand met zijn naam wordt aangesproken. Na de naam komt dan een komma.
  Wendy, presenteer jij vanavond weer een programma? 
  
• Tussen een hoofdzin en een bijzin.
  Ik ga morgen in de tuin werken, als het mooi weer is.

Zoek de fout 

Waar ontbreekt de komma?

Wat doet dit met de betekenis van de zin?

De komma ontbreekt in de volgende zin:

'Ben je minimaal 15 jaar beschikbaar op twee avonden en op zaterdag.'

 

De komma moet achter '15 jaar'. Zo dus: Ben je minimaal 15 jaar, beschikbaar op twee avonden en op zaterdag?

 In de huidige vorm (zonder komma) betekent de zin eigenlijk dat je 15 jaar lang beschikbaar zou moeten zijn.

Zoek de fout

Waar ontbreekt de komma?

 

Wat doet dit met de betekenis van de zin? 

De komma ontbreekt in de titel. Het zou moeten zijn: 'Schiet op, Griekenland!'

 In de huidige vorm (zonder komma) betekent de zin eigenlijk dat je 15 jaar lang beschikbaar zou moeten zijn.

Bron: http://www.upcoming.nl/rick/657/16-hilarische-zinnen-met-vergeten-leestekens

Welke zin is correct?

1. We deden het stiekem zodat niemand iets merkte.
2. We deden het stiekem zodat, niemand iets merkte.
3. We deden het stiekem, zodat niemand iets merkte.

Welke zin is correct?

1. Tjonge, is het alweer zo laat?
2. Tjonge is het alweer zo laat?

Dubbele punt

• Voor een opsomming:
  Joanna heeft al veel steden bezocht: Rome, Berlijn, Tokyo en Egypte 
• Voor een uitleg:
  Pas op: hier kan je van de brug vallen.
• Voor de directe rede:
  Pieter zegt: 'Kan dit nu niet een keertje goed geregeld worden?'

Let op: alleen bij de directe rede begint het woord na de dubbele punt met een hoofdletter. 

Wanneer gebruik je aanhalingstekens?

2. Als je eerst citeert en dan zegt wie er spreekt

'Jij gaat vandaag aan het werk', zei mijn moeder.

'Moet jij vandaag aan het werk?', vroeg mijn moeder.

'Ga aan het werk!', riep mijn moeder.

Let op: Hoofdletter, aanhalingstekens en punt/komma/vraagteken/uitroepteken binnen de aanhalingstekens en de komma na het citaat buiten de aanhalingstekens.

Welke zin is correct?

1. 'Het wordt al donker,' zei Jan.
2. 'Het wordt al donker' zei Jan.

Welke zin is correct?

1. Als je het mij vraagt moeten we maar gewoon meedoen.
2. Als je het mij vraagt, moeten we maar gewoon meedoen.

Welke zin is correct?

1. Dat zij ook naar Leeuwarden verhuist vind ik erg gezellig.
2. Dat zij ook naar Leeuwarden verhuist, vind ik erg gezellig.

enkele probleemgevallen

Sommige woorden betekenen aaneengeschreven iets anders dan los van elkaar:

Te veel (meer dan zou moeten) of teveel (overschot)

Ten minste (op zijn minst) of tenminste (in ieder geval)

Ten slotte (tot slot, als laatste) of tenslotte (uiteindelijk, eigenlijk)

Te kort (niet lang genoeg of te weinig) of tekort (een gebrek)

Opdrachten

Maak nu:
* de 3 mixoefeningen spelling
* Samenstellingen

* aaneenschrijven of los 
* Dubbele punt en komma