Les 4 klas 2

• Filosofie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom

Planning

Wat is de mens? 

5 manieren voor onderzoek

Mens als metafoor

Transhumanisme

Wat is de mens?

René Descartes --> De mens bestaat uit lichaam en ziel

Dualisme

Wat is de mens?

René Descartes --> De mens bestaat uit lichaam en ziel

Dualisme: 2 substanties die los van elkaar kunnen bestaan

- Materiële substantie --> je kunt het aanwijzen

- Denkende substantie --> kun je niet zien/waarnemen

Wat is de mens?

Beide substanties werken samen:

Lichaam naar ziel --> via zintuigen komt info je ziel in

Ziel naar lichaam --> je stuurt je lichaam aan, maakt keuzes

Dit luik tussen lichaam en ziel zat volgens Descartes hier -->

Pijnappelklier

Wat is de mens?

Kritiek op René Descartes: het interactieprobleem

Hoe kan je ziel (die niet zichtbaar/voelbaar/ aantoonbaar is) jouw lichaam in beweging brengen?

Denk bijvoorbeeld aan geesten: zij kunnen door muren heen vliegen omdat ze geen materiële substantie zijn. Maar hoe kan het dat ze wel materiële dingen kunnen vastpakken?

Wat is de mens?

Plato --> de ziel bestaat uit 3 delen

1. Redelijk deel

2. Emotionele deel

3. Fysieke deel

Wat is de mens?

Aristoteles --> leerling van Plato, maar had ook veel kritiek

Mens bestaat uit materie en vorm. 

Neem vb een tafel, de materie is hout, maar de vorm maakt het een tafel ipv kast

Wat is de mens?

Materie van de mens is bloed, botten, organen, etc...

Maar deze materie heeft een vorm, en dat is de ziel van de mens. Deze zorgt ervoor dat de verzameling materie het een 'mens' maakt. 

Wat is de mens?

Deze ziel heeft 3 vermogens:

1. vermogen tot leven                                                                 planten

2. vermogen tot voelen                                                             dieren

3. vermogen tot denken                                                           mensen

Aristoteles geloofde, in tegenstelling tot Descartes en Plato, niet in dualisme. De mens is één ding, ziel en lichaam samen. 

Het ene kan volgens hem niet zonder het andere bestaan.

Wat is de mens?

Van dualisme naar ...

monoisme of materialisme 

Denken en voelen gebeurt niet in je ziel, maar in je hersenen. 

Lost het probleem van Descartes op --> materie beïnvloedt materie

Kritiek: wat maakt de mens dan anders dan bijvoorbeeld een steen? Die bestaat immers ook uit enkel materie

Dit heet het ervaringsprobleem

Volgens Descartes zitten de dingen die je ervaart (smaak, kleur etc) in de ziel, maar bij materialisme kan dat niet. 

Verschil tussen mens en dier

- Volgens Descartes --> dieren hebben geen ziel, ze voelen dus ook niet. Tegenwoordig denkt men daar anders over

- Mensen zijn taalgebruikers, zowel praten als schrijven/lezen

- Mensen hebben cultuur

- Mensen filosoferen (wat ben ik eigenlijk voor wezen?) --> zelfbewustzijn

- Idee van goed en kwaad

- Mensen hebben verstand (of weten beter hoe het te gebruiken). Mensen doen aan wetenschap, dieren niet

5 manieren voor onderzoek

1. Cultuur vergelijken --> welke dingen maken ons dan allemaal mens.

2. Mens en dier vergelijken --> vb mensaap, zo weet je waar de échte verschillen met mens en dier zitten. 

3. Introspectie --> kritisch naar je eigen gedachtes en gevoelens kijken. Zo leer je andere mensen misschien ook beter begrijpen

4. Geschiedenis van de mens --> wat komt telkens terug mbt mens-zijn? 
Maar ook... kijk naar hoe de mens zichzelf in tijd/ruimte plaatst

5. Metaforen voor de mens --> Mens als...

... machine

Toen deze eend werd uitgevonden in 1739, waren mensen zo onder de indruk dat ze dachten dat mens ook nagemaakt zou worden.

Machine

heeft energie nodig

doe je door batterij/stroom

warmte bij hard werken

bestaat uit veel losse onderdelen

--> onderhoud nodig

losse onderdelen zijn vervangbaar 

Mens

mens ook

voeding, drinken en slaap

net als de mens

mens ook; organen, botten, bloed

mens ook! Tandarts, dokter

Hier ook? op elk deel kan geopereerd worden

Kritiek --> hoe werken psychische stoornissen, als iemand bijvoorbeeld stemmen in zijn hoofd hoort. Kun je dat oplossen door de hersenen te vervangen/ repareren?

... verhaal

Als mens vertel je altijd over je leven. 

Als je slaagt zal jouw mentor vertellen over hoe je was als leerling, als je gaat studeren zal je zelf vertellen wie je bent aan je nieuwe klasgenoten, als je met je familie praat over wat je wil gaan doen ben je ook een verhaal.

Als verhaal heb je een begin en een einde

Een verhaal bestaat uit sociale interactie; het verhaal moet gehoord, gelezen of verteld worden. 

Dit betekent echter ook dat een mens, net als een verhaal, goed, saai, slecht, verzonnen etc kan zijn

... strijdveld aan krachten

De mens wil iets en handelt ernaar om het te bereiken. Maar dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Helemaal als je veel dingen wil, of niet weet wat je wil. 

Je wilt bijvoorbeeld graag chocolade eten, maar misschien ook juist gezond leven. 

En zelfs als je wel weet wat je wil, is er nog een strijdveld aan klachten --> je wilt dokter worden, maar dan moet je ontzettend lang studeren, veel huiswerk maken, en je wilt ook juist een leuke studententijd. 

Transhumanisme

Stroming van mensen die geïnteresseerd is in het verbeteren van de mens door technologie

Transhumanisme (= voorbij de mens) --> wanneer stopt iets of iemand met een mens zijn en is het iets daar voorbij?

Denk bijvoorbeeld aan gentherapie, of een designer baby

QUIZ!

Een vrouw is zwanger van een kind, uit onderzoek valt op dat het kind risico loopt op suikerziekte, dit kan voorkomen worden met een ingreep. Mogen ze deze ingreep doen?

Mag dit?

1. Ja
2. Nee

Een zwangere vrouw krijgt te horen dat haar kind zwaar gehandicapt geboren zal worden, ze is een alleenstaande moeder zonder vaste baan en weet dat ze hier heel moeilijk voor kan zorgen. Mag ze abortus plegen omdat ze weet dat het kind een zware handicap zal hebben?

Mag dit?

1. Ja
2. Nee

Een arme Chinese zwangere vrouw krijgt te horen dat ze zwanger is van een meisje. Ze weet dat meisjes het heel moeilijk hebben in die omgeving en hoopte op een zoon die kon helpen bij het werk. 

Mag ze abortus plegen?

1. Ja
2. Nee

Twee toekomstige ouders krijgen te horen dat hun kind grote kans heeft op relatief zwakke ogen (-4), maar de embryo kan zo worden aangepast dat hij perfect zicht heeft. Mag deze aanpassing worden gedaan?

Mag dit?

1. Ja
2. Nee

Er is een genetische aanpassing mogelijk waardoor het kind kans heeft veel beter te zijn in wiskunde. Een rijk paar dat zelf niet zo goed is in rekenen zou het heel fijn vinden hun toekomstig kind dit cadeau te kunnen doen en wil deze ingreep zelf betalen. Mag dit?

Mag dit?

1. Ja
2. Nee

In India is een bleke huid voor veel mensen een teken van schoonheid en rijkdom. Veel mensen kopen zalfjes waarmee ze hun huid bleker kunnen maken. Dit is wel slecht voor je huid. Twee rijke ouders besluiten dat ze de aanleg voor veel pigment (donkere huid) willen wijzigen van hun toekomstig kind. Met een relatief eenvoudige ingreep kan er voor gezorgd worden dat het kind met een minder donkere huidskleur wordt geboren.

Mag dit?

1. Ja
2. Nee

Op een moment wordt er ontdekt dat er een deel van de hersenen bestaat dat de aanleg voor medeleven en rechtvaardigheid van een persoon bepaald. Bij mensen die wreedheden begaan en weinig moeite hebben met andere mensen martelen schijnt dit hersendeel beschadigd of onderontwikkeld te zijn. Bij mensen die bekendstaan als ‘goed’ is dit gedeelte juist groot. Stel je nu vervolgens voor dat door een medische ingreep dit kan worden aangepast. Zouden we dan criminelen en psychiatrische patiënten waarbij dit deel is onderontwikkeld mogen aanpassen? En zouden we verder de genen van ‹normale› mensen zo mogen aanpassen dat dit gedeelte groter en beter ontwikkeld wordt?

Op een moment wordt er ontdekt dat er een deel van de hersenen bestaat dat de aanleg voor medeleven en rechtvaardigheid van een persoon bepaald. Bij mensen die wreedheden begaan en weinig moeite hebben met andere mensen martelen schijnt dit hersendeel beschadigd of onderontwikkeld te zijn. Bij mensen die bekendstaan als ‘goed’ is dit gedeelte juist groot. Stel je nu vervolgens voor dat door een medische ingreep dit kan worden aangepast. Zouden we dan criminelen en psychiatrische patiënten waarbij dit deel is onderontwikkeld mogen aanpassen? En zouden we verder de genen van ‹normale› mensen zo mogen aanpassen dat dit gedeelte groter en beter ontwikkeld wordt?

Mag dit?

1. Ja
2. Nee

Bezig met je essay