Samenvatting H6

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo lwoo, t
• Leerjaar 3

Samenvatting H6

Leerdoelen par. 6.1:

Par. 1 Eigenschappen van metalen. blz. 126

Een metaal is opgebouwd uit metaalatomen.

Waar vinden we de metaalatomen in het periodiek systeem? 

Gemeenschappelijke 

Eigenschappen 

van metalen

• blinken
• stroom geleiden
• buigzaam
• warmte geleiden
• recyclen 
• Bij kamertemperatuur allemaal vast behalve kwik 

Edelheid van metalen

Metalen hebben dus een aantal gemeenschappelijke eigenschappen, maar toch verschillen ze van elkaar. 

Het belangrijkste verschil is:

   

De reactie met andere stoffen.

Dit heet de edelheid van een metaal.

Legeringen blz. 128

Een mengsel van verschillende metalen, zodat de legering bijvoorbeeld sterker wordt. Denk aan messing, brons en soldeer.

Zware metalen

• Grote dichtheid
• Giftig
• Soms heb je kleine hoeveelheden nodig om gezond te blijven

Voorbeelden van zware metalen: Lood, kwik, cadmium, arseen en tin 

Leerdoelen:

Aan het einde van de les...

... kan je 4 eigenschappen van metalen benoemen

... kan je 3 edele metalen benoemen

... kan je opzoeken waar de meest onedele metalen in het periodiek systeem staan

... kan je uitleggen waarom we legeringen gebruiken

... de schadelijke effecten van zware metalen benoemen

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.2 Reacties van metalen

Vorige les

edelmetaal

onedel metaal

zware metalen

Doelen

Aan het einde van de les kan ik..

... uitleggen wat corrosie is

... een reactievergelijking opstellen voor corrosie van metalen

... beschrijven hoe ijzer tegen corrosie beschermd kan worden

... uitleggen wat blik en gegalvaniseerd ijzer zijn 

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.2 Reacties van metalen

Corrosie:

een chemische reactie waarbij een metaal reageert met de omgeving. (bijvoorbeeld: zuurstof, waterstof of een zuur)    

Oxidatie:                                                                           

Het aantasten van metalen door zuurstof.                                                        

                        Maak aantekeningen op blz. 176

           

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.2 Reacties van metalen

Reactievergelijking van oxidatie:

metaal + Zuurstof-> metaaloxide

2 Ca + O2 -> 2 CaO 

2 Cu + O2 -> 2 CuO 

Schrijf over en maak kloppend: 

... Fe +... O2 -> ... Fe2O3

                                                     

                                                                                      Uit je hoofd leren!

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.2 Reacties van metalen

Voorkomen van corrosie: 

Verven, Invetten, galvaniseren(verzinken), verchromen, laagje plastic (b.v. bij blikjes)

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.2 Reacties van metalen

Corrosie als bescherming

Wanneer er bij koper corrosie optreed, ontstaat de stof koperoxide. 

2 Cu + O2 -> 2 CuO 

Koperoxide is groen

Koperoxide = luchtdicht. 

Het laagje koperoxide beschermt koper tegen verdere 

corrosie. Dit gebeurt ook bij de metalen: Al, Sn, Cr en Zn. 

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.2 Reacties van metalen

Doelen behaald? 

kan je...

... uitleggen wat corrosie is

... een reactievergelijking opstellen voor corrosie van metalen (oefenen in de opdrachten)

... beschrijf 2 manieren hoe ijzer tegen corrosie kan beschermen

... uitleggen wat blik beschermd tegen corrosie

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.2 Reacties van metalen

Maak opdracht: 1 t/m 6 van par. 6.2 blz. 138

Klaar? -> Laat zien aan docent 

                                                            

DAARNA Keuze:                                                                                    

A. Oefen met de flitskaarten in je online boek

B. Maak online de test jezelf van par. 6.1 (en/of 6.2) 

C. Maak je samenvatting van par. 6.1 en 6.2 voor de toetsweek

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.2 Reacties van metalen

RVS: legering van ijzer, chroom en nikkel (binas) 

Hoofdstuk 8. Metalen

§8.2 Reacties van metalen

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.3 Productie van metalen

Doelen

aan het einde van de les kan ik:

1. vertellen uit welke ertsen Fe en Al worden gemaakt
2. een productieproces schematisch weergeven in een blokschema
3. de reactievergelijking opstellen voor de elektrolyse van aluminiumoxide opstellen
4. de reactievergelijkingen voor de processen in een hoogoven opstellen
5. De samenstelling van staal beschrijven

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.3 Productie van metalen

Maak aantekeningen

blz. 176

Ertsen

De meeste metalen zoals Fe, Al en Cu zitten in gesteenten die je ertsen noemt. 

IJzerts bevat Fe2O3

Bauxiet bevat Al2O3

Kopererts bevat CuO

Aluminium

• Kleine dichtheid (lichtgewicht)
• Sterk
• Corrosiebestendig

Aluminium wordt uit erts gewonnen: bauxiet

Toepassingen: vliegtuig, raamkozijn, verpakkingsmateriaal (blikjes, tubes, folie)

Winning van aluminium stap 1

Bauxiet = Mengsel van aluminiumoxide en roest

aluminiumoxide 

Al​2​​O​3​​

Winning van aluminium stap 2

Elektrolyse

Hiervoor is veel energie nodig. 

het aluminium produceren voor 1 auto, is net zoveel stroom als 1 huishouden per jaar. 

CO​2​​(g)

Al(l)

Al​2​​O​3​​(l)

Reactievergelijkingen die hierbij horen:

Aan het einde van de les kan ik:

1. vertellen uit welke ertsen Fe en Al worden gemaakt: 
      IJzererts en Bauxiet
2. een productieproces schematisch 

   weergeven in een blokschema

3. de reactievergelijking opstellen voor 

de elektrolyse van aluminiumoxide 

opstellen

Stappenplan: van ijzererts tot ijzer blz. 144

1. mengsel van ijzererts (Fe2O3) en cokes (koolstof) wordt in een hoogoven gestort. 
2. onderin de oven wordt hete lucht (o.a. zuurstof) geblazen
3. zuurstof reageert met de koolstof tot koolstofmonoxide 
4. ijzeroxide reageert met koolstofmonoxide tot ijzer en koolstofdioxide

Stappenplan: van ijzererts tot ijzer blz. 144

5. ijzer smelt en zakt naar het onderste deel van de hoogoven
6. het ijzer wordt afgetapt en wordt verder bewerkt 

7. de gassen verlaten de hoogoven aan de bovenkant (hoogovengas) 

8. vervuiling uit cokes en ijzererts worden afgetapt, dit heet slak. (grondstof voor cement)

Van ijzererts tot ijzer; reactievergelijkingen

2 C(s) + O2(g) --> 2 CO(g)

Fe2O3(s) + 3 CO(g) --> 2 Fe(s) + 3 CO2(g)

Ruwijzer, gietijzer en staal

Ruwijzer bevat 4% koolstof (hard en breekbaarder) 

Gietijzer bevat 3% koolstof (hard/breekbaarder) putdeksel

Staal bevat 0,3% koolstof (minder hard/buigbaar) constructie 

Doelen deze les

aan het einde van de les kan ik...

... uitleggen dat ertsen niet-hernieuwbare grondstoffen zijn.

... uitleggen waarom recycling van metalen noodzakelijk is.

... voorbeelden geven van een recyclingproces en van een duurzaam productieproces.

... de voordelen van recycling van metalen noemen.

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.4 duurzaam gebruik van metalen

Recycling

Het opnieuw gebruiken van materialen in een andere vorm noem je recycling. Dit is belangrijk omdat de hoeveelheid grondstoffen eindig is. 

Behalve eindig, is het ook belangrijk om materialen opnieuw te gebruiken, zodat het niet uit derde wereld landen hoeft gehaald te worden. 

Urban Mining

Regular mining: 

grondstoffen uit de grond halen. 

Urban Mining: 

grondstoffen uit afval halen. 

Kobalt 

Kobalterts komt uit Congo

Verwerkt in: gsm, elektrische auto, batterijen, accu's 

Kobalterts bevat ook veel zware metalen, wat zorgt voor  drinkwatervervuiling

Kobalt wordt vaak door kinderen uit de grond gehaald (kinderarbeid)

Aan de slag

Maak opdracht 1 t/m 5

Klaar?

Nakijken par. 6.3 en 6.4

Oefenen in de Elo Par. 6.3 en 6.4