1MHV Grammatica zinsdelen 1: pv + zinsdelen + ow

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Persoonsvorm, zinsdelen en onderwerp

.

Welke namen van zinsdelen ken je?

Doelen

In deze les leer je de basis

voor het ontleden van een zin.

• Je weet wat zinsdelen zijn
• Je weet wat werkwoorden zijn
  
• Je kunt de persoonsvorm vinden in een zin
• Je kunt een zin in zinsdelen verdelen
  
• Je kunt het onderwerp vinden in een zin

Vooraf

1. Een zin bestaat uit meerdere woorden die verschillende zinsdelen vormen.

    vb: De kat / speelt / graag / met een balletje / in de tuin.

2. In elke zin staan één of meerdere werkwoorden (DOEN of ZIJN)

    vb: Graag eet Kevin een ijsje.

          Femke zou ook wel een ijsje willen gaan eten.

          De film is erg spannend.

3. Elke zin heeft een onderwerp  (antwoord op de vraag: Wie/Wat + WG?)

    vb: De jongens gamen elke weekend.

Uitleg zinsopbouw

Een zin bestaat standaard uit twee basisdelen.

- een deel dat zegt wat de handeling is (= werkwoordelijk gezegde)

- een deel dat zegt wie de handeling uitvoert (= onderwerp)

   vb: Fieke tekent. 

Deze zin kun je uitbreiden door er zinsdelen aan toe te voegen. Die geven extra informatie over bijvoorbeeld: wat, wie aan wie , met wie, wanneer, waar, waarmee, waardoor?

* Fieke / tekent / graag / paarden.

* Fieke / tekent / een paard / met een potlood.

* Fieke / heeft / gisteren / voor haar oma / een paard / getekend / met een potlood.

Sleep alle werkwoorden naar 'Werkwoorden' en alles wat geen werkwoord is naar 'Geen werkwoord'.

Werkwoorden

Geen werkwoord

huis

goede bedoelingen

verhuizen

heb willen houden

zijn

zijn hond

De persoonsvorm

De persoonsvorm is altijd een werkwoord en vertelt vaak wat iemand aan het doen is.

Bovendien kun je aan dit woord zien in welke tijd de zin staat.

      vb: De sportieve jongens | fietsen | ’s middags | graag | in het bos.

Je kunt de persoonsvorm vinden door:

• •    een vraagzin te maken. De persoonsvorm komt dan vooraan in de zin te staan.
•      vb: Fietsen | de sportieve jongens | ’s middags | graag | in het bos?

• •    De tijd in de zin te veranderen. De persoonsvorm verandert dan van vorm.
•      vb: De sportieve jongens | fietsten | ’s middags | graag | in het bos.

Wat is de pv?
Dit jaar zal niemand uit deze klas blijven zitten

1. Dit jaar
2. zal
3. niemand uit deze klas
4. zitten

Wat is de PV?

De trein stopte gisteren op het station.

1. stopte
2. gisteren
3. de trein
4. op het station

Wat is de PV?

Ik vind het leuk op deze school.

1. ik
2. op deze school
3. vind
4. het leuk

Wat is de PV?

Mijn oudste broer heeft jaren gevaren.

1. gevaren
2. mijn oudste broer
3. jaren
4. heeft

Wat is de PV?

September was dit jaar erg nat.

1. dit jaar
2. nat
3. was
4. september

Wat is de PV?

Elke vrijdagavond hang ik lekker op de bank

1. ik
2. hang
3. op de bank
4. elke vrijdagavond

Wat is de PV?

Sturen jullie ook altijd Kerstkaarten?

1. jullie
2. Kerstkaarten
3. Sturen
4. ook

Wat is de PV?

Koperen draden kunnen goed elektriciteit begeleiden.

1. goed
2. begeleiden
3. draden
4. kunnen

Wat is de PV?

Waarom zouden vrouwelijke militairen volgens jou geen generaal mogen worden?

1. waarom
2. zouden
3. mogen
4. worden

Hoe verdeel je een zin in zinsdelen?

1. Je zoekt eerst de persoonsvorm (pv). Zet een streep voor en achter de pv.

2. Kijk welke werkwoorden nog meer in de zin staan. Zet voor en achter die werkwoorden samen ook een streep.

3. Alle woorden die al vóór de pv staan, vormen één zinsdeel. Je gaat de overgebleven woorden vóór de pv proberen te zetten. Dat doe je met zoveel mogelijk woorden en de zin moet blijven kloppen.

VB: 

• De sneltekenaar kan razendsnel een spotprent maken.
• De sneltekenaar | kan | razendsnel een spotprent maken.
• De sneltekenaar | kan | razendsnel | een spotprent | maken.

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

De jonge held | kreeg | een onderscheiding.

1. juist
2. onjuist

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

Koala's | eten | elke dag vlees.

1. juist
2. onjuist

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

Over | een paar jaar | heeft | iedereen | een smartwatch.

1. juist
2. onjuist

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

Ons team | won | gisteren | een belangrijke sportprijs.

1. juist
2. onjuist

Maak met de zinsdelen een goede zin

De ober

heeft

de jas

aan de klant

gegeven.

Maak met de zinsdelen een goede zin

Fieke

voor haar opa

had

geschreven.

een mooi gedicht

Maak met de zinsdelen een goede zin

bracht

een goed boek

voor mij

Gisteren

mee

ze

Maak met de zinsdelen een goede zin

Willem 2

weer

Zal

gaan winnen?

de volgende wedstrijd

tegen NAC

Hoe vind je het onderwerp in een zin?

• De vraagproef: Stel de vraag: Wie (Wat) + persoonsvorm?

De wielrenners | trainen | wekelijks | in groepsverband.
Vraag: Wie trainen? --> De wielrenners
onderwerp= De wielrenners

• De getalsproef: Verander de persoonsvorm van getal: enkelvoud wordt meervoud en andersom.

De wielrenners | trainen | wekelijks | in groepsverband.

De wielrenner | traint | wekelijks | in groepsverband. --> Het zinsdeel dat mee verandert, is het onderwerp. --> ow= De wielrenners

's Avonds zie je op de kermis veel verliefde stelletjes.

Op zon- en feestdagen zal de nieuwe eigenaar zijn café sluiten.

Volgens mij heeft de bakker heerlijke truffels gemaakt.

Om 7 uur 's morgens behandelt de fysiotherapeut zijn eerste patiënt.

Dit tuincentrum heeft vierkante parasols in de aanbieding.

Op de bodem van de fontein liggen duizenden muntjes.

Aan de slag!

• Wat? Maak opdracht 2, 4, en 5 van blz 205 en opdracht 4 en 5 van blz. 209 in je schrift. Bij 4 van blz 205 mag je in je boek strepen zetten.
• Hoe? Eerste 5 minuten in stilte, daarna mag je vragen stellen of fluisterend overleggen met degene naast je.
• Tijd: 20 minuten
• Klaar? Lezen in je leesboek of oefen verder met andere opdrachten uit par. 1 en 3.

Wat vind je nog moeilijk?

Doelen

• Je weet dat een zin uit zinsdelen bestaat
• Je weet dat zinsdelen uit woord(en) bestaan
• Je weet wat werkwoorden zijn
• Je kunt de persoonsvorm vinden
• Je kunt een zin in zinsdelen verdelen

Ik weet wat zinsdelen zijn.

1. ja
2. nee

Ik weet wat werkwoorden zijn.

1. ja
2. nee

Ik kan de persoonsvorm in een zin vinden.

1. Ja
2. Nee

Ik kan een zin in zinsdelen verdelen.

1. Ja
2. Nee