V5 Thema 5 B2 Hormonale regeling

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hormoonregulatie

Hoe hormonen je lichaam besturen

Laptop: Lessonup, we warmen even wat op.

Adrenaline is optioneel, Cortisol is ook niet nodig.

Zet de hormoonklieren op de juiste plek

Eierstokken

Bijnieren

Eilandjes van Langerhans

Teelballen

Hypofyse

Schildklier

Ik kom chagrijnig de klas in en begin zo de les. Jullie vinden het maar niks en beginnen vervelend te doen. Ik wordt nog chagrijniger en stuur er iemand uit. Dit is een voorbeeld van...

1. Positieve terugkoppeling
2. Negatieve terugkoppeling

Zet de hormonen op de juiste plek.

BiNaS tabel 89 A

FSH and LH

testosteron

groeihormoon

oxytocine

oestrogenen

thyroxine

antidiuretisch hormoon

TSH

Endocrien

Exocrien

Afvoerbuis

Afgifte aan bloed

Speekselklier

Eilandjes van Langerhans

Lokale werking

Langdurige werking

Leerdoelen

- Je kunt beschrijven op welke manieren hormonen de cellen van weefsels en organen kunnen beïnvloeden. 

- Je kunt de werking van hormoonklieren en hun hormonen beschrijven en afleiden hoe doelwitorganen daarop reageren.

- je kunt goed gebruiken maken van de tabellen 89A-C en 67-K in Binas

Hormonen

Signaalstof, die genexpressie in doelcellen beïnvloedt

Voorbeeld

Thyroxine verhoogt de

stofwisselingssnelheid

in doelwitorganen

Adrenaline cascade

(Signaal)cascade van enzymen waardoor glucose vrijkomt.

Een signaalcascade telt meerdere schakels.

Hypothalamus

1) Directe afgave neurohormonen

Zenuwcellen in de hypothalamus geven neurohormonen af. Deze komen via de achterkwab in de bloedbaan.

Deze neurohormonen zijn ADH (nieren!) en oxytocine. 

Hypothalamus

2) Releasing en Inhibiting hormonen

Zenuwcellen kunnen ook

Releasing-Hormones (RH) en
Inhibiting-Hormonen (IH) afgeven.

Deze komen in de hypothalamus 
in de bloedbaan en komen daarna
in de hypofysevoorkwab

Voorkwab Ezelsbruggetje?

A --> ACTH

F --> FSH en LH

L --> LTH (prolactine)

E --> Endorfinen

G --> GH (Groeihormoon)

T --> TSH

Positieve en negatieve terugkoppeling

+

+

+

Schildklier

Het schildklierstimulerend hormoon (TSH) uit de hypofyse zet de schildklier aan tot de vorming van schildklierhormoon (thyroxine).

En leidt tot groei van schildklier weefsel.

Thyroxine remt weer TSH

Het lichaam heeft hier jodium voor nodig.

Struma

Tekort aan jodium leidt tot een vergroting van de schildklier = struma 

huiswerk: 8 t/m 14

Hormoonregulatie

Hoe hormonen je lichaam besturen

Pak en start je Laptop: Lessonup, we warmen even wat op.

Wanneer de thyroxine-concentratie in het bloed hoog is dan geeft de hypofyse meer/minder TSH af. Hier is sprake van positieve/negatieve terugkoppeling.

1. Meer/positieve
2. Meer/negatieve
3. Minder/positieve
4. Minder/negatieve

In welk orgaan worden 'releasing hormones' gemaakt?

1. Hypothalamus
2. Hypofyse
3. Doelorgaan
4. Hypothalamus en hypofyse

Dit is een voorbeeld van .... terugkoppeling

TSH

TRH

positieve

negatieve

schildklier

Sleep de hormonen op de juiste plek

FSH and LH

testosteron

groeihormoon

oxytocine

oestrogenen

thyroxine

antidiuretisch hormoon

TSH

Insuline

Glucagon

Glucose-gehalte stijgt

Glucose-gehalte daalt

Onderdelen

- (Bij)Nieren --> ACTH, Adrenaline, Cortisol, EPO, ADH

- Groeihormoon --> Botgroei, groeispurten

- Hormonen bij de bevalling

- Verteringssappen en bloedsuikergehalte

• aansturing via ACTH vanuit de hypofyse 
• bevorderd hormonen bijnierschors waardoor o.a.  cortisol  (stresshormoon) wordt gemaakt

• maakt adrenaline
• snelle, kortdurige werking.

Bijnierschors 

Bijniermerg 

Adrenaline

Adrenaline wordt aangemaakt in de bijnieren bij nood en spanning. Net als glucagon breekt adrenaline glycogeen af, maar dan veel sneller. 

Ook je hart gaat sneller kloppen.

Adrenaline

EPO

1. Nieren produceren EPO.

Nieren merken tekort aan zuurstof

Reageren door productie EPO

2. Beenmerg produceert hierdoor meer rode bloedcellen.

3. Nieren genoeg zuurstof, 

stop productie EPO.

ADH

Resorptie (opname) van water in de nieren.

Constant houden osmotische waarde van het bloed.

Groeihormoon (GH)

• Groeihormoon aangemaakt in de hypofyse, bevordert de lengtegroei in de groeischijf van de botten. Door zijn vorm past het groeihormoon alleen op receptoren op het celmembraan van de grooeischijf.

• Beïnvloeden van andere hormoonklieren

• In de puberteit extra groeihormoon = groeispurt

Hormonen tijdens de bevalling

• Hypofyse produceert prolactine    -> groei melkklieren en productie melk

• Hypofyse geeft oxytocine af            -> weeën en vrijkomen van melk
  

Verteringssappen

= sappen gemaakt door spijsverteringsklieren.

• Speekselklieren
• Maagsapklieren (gastrine)
• Lever - gal (secretine)
• Alvleesklier (cholecystokinine)
• Darmsapklieren

Bevat vaak enzymen = helpen met het omzetten van de ene stof in een andere stof.

Twaalfvingerige darm

Bloedsuikerspiegel

Ook hormonaal geregeld!

De eilandjes van Langerhans 

glucagon

Insuline

Regeling van de bloedsuikerspiegel door de eilandjes van langershans.

Graag wat meer oefenen? gebruik biologiepagina

Zal de links ook op magister zetten

https://biologiepagina.nl/Vwo5/Hormonen/Oefenen.htm

https://biologiepagina.nl/Vwo5/5Regeling/inleiding.htm

Heeft een effect op de werking van de (Bij)Nieren

Wordt geproduceerd door de (Bij)Nieren

Niet relevant voor (Bij)Nieren

Adrenaline

Cortisol

ACTH

EPO

ADH

Oxytocine

Prolactine

huiswerk: 15 t/m 20

Meer leren

Biologie met Joost

NG Biologie

Your Biologie NL

Beeldbank Bio

Juf Daniëlle

Biologie met mij

Meer leren

NG Biologie

Meer leren

Uitleg ADH en waterregulatie - Biologiepagina

Uitleg thyroxine en de schildklier - Biologiepagina

Uitleg glucoseregeling - Biologiepagina

Uitleg eilandjes van langerhans - Biologiepagina

Oefening glucoseregeling - Biologiepagina

Oefening hormonen - Biologiepagina