Rouw

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Pijn & Rouwarbeid 

Na de les kan de student: 

• 5 houdingen t.o.v. dood benoemen en toepassen
• 3 visies t.o.v. dood benoemen
• Invloed van levensbeschouwing op de dood
• Uitleg geven over de overeenkomsten en verschillen van het model van Kübler-Ross en het model van Worden en Manu Keirse

5 houdingen rondom dood

1. Pro-actieve houding
2. Onbevangen houding 
3. Vertrouwde houding
4. Rationele houding
5. Sociale houding

• 40% sterft in ziekenhuis, 38% wenst sterven in eigen omgeving
• 2/3 overlijdt niet onverwacht 
• Belangrijk dat wensen mbt sterven bekend zijn bij familie en artsen

Visies op de dood

• Dood is dood
• Dood is een overgangsfase naar volgend leven
• Dood is een overgang naar nieuwe vorm van leven 

Ziek zijn

Terminale fase: geen uitzicht meer op verbetering en de zorgvrager geleidelijk achteruitgaat

Ziekbed                                                    Sterfbed

Altijd eerlijk zijn (niet altijd zo geweest): geeft ruimte om afsluiting van het leven te regisseren.

In veel 3de wereld landen wordt de diagnose niet verteld. Dit omdat zorgvragers niet de financiële middelen hebben om de ziekte te bestrijden met bijv. chemo. Een zorgvrager krijgt dan wel te horen je gaat naar huis om te sterven.

In Indonesië tijdens mijn stage werd dit ook niet verteld, ook niet over evt. besmettelijkheid van de ziekte, om de av geen stigma te bezorgen en uitstoting te voorkomen.

Durf jij een gesprek over de dood met een zorgvrager?

Hoe doe jij dat?

Rouwproces / verwerken:

- verlies van een dierbare

- verlies van werk

- verlies van je gezondheid

- verlies van een relatie

- verlies van je toekomstbeeld.

Modellen bij rouwverwerking

1. Helpen bij verlies en verdriet (rouwarbeid zie teams voor pdf van hoofdstukken uit boek verlies en verdriet)

2. Fases van het rouwproces volgens Kubler-Ross;

                     https://boomstrategie.nl/model/inzicht-in-emoties-met-de-kubler-ross-change-curve

3. Rouwtaken model van William Worden; 

                     https://rouwbehandeling.nl/nieuws/rouwproces-7-rouwfases-rouwtaken/

Wat is rouw

Een proces van aanpassen aan de situatie 

die ontstaat na verlies. 

MANU KEIRSE: 

Rouwprocessen: omgaan met verlies

Een rouwproces is heel persoonlijk. Iedereen gaat anders om met rouw. Sommige mensen stoppen hun verdriet weg. 

Anderen worden juist heel boos of blijven in hun verdriet hangen. 

Hoewel iedereen anders is, zijn er ook overeenkomsten tussen mensen die rouwen. De meeste mensen doorlopen een aantal fases in hun rouwproces.

Welke ervaringen heb je met begeleiden?

Rouwtaken model

Taak 1. De realiteit van het verlies inzien en laten doordringen.

Taak 2. De pijn en het verdriet doorleven.

Taak 3. Het leven aanpassen.

Taak 4. Het verlies een plek geven en het leven opnieuw oppakken.

Fasen in het rouwproces

1. Ontkenning
2. Boosheid
3. Het gevecht aangaan (marchanderen)
4. Depressie
5. Aanvaarding
   

Vragen? 

Fase 1: ontkennen

Ontkenning bij een client kun je hieraan herkennen: 

* De client zegt dat het allemaal wel meevalt en dat het allemaal goed zal komen

* De client gaat naar een andere arts voor een second opinion.

Tips voor de begeleiding:

* Geef de client de ruimte om te ontkennen wat er aan de hand is, en ga er niet tegenin. Als je dat wel doet, zal dit de ontkenning waarschijnlijk versterken.

Fase 2: woede

Woede bij een client kun je hieraan herkennen:

* De client vraagt zich af waarom dit hem moet overkomen

* De client wordt boos om een kleinigheid. 

Tips voor de begeleiding:

* Leg aan de client en zijn naasten uit dat woede erbij hoort en dat het een stap is in het geleidelijk aanvaarden vand e situatie.

* Leg uit dat de woede niet gericht is op de persoon, maar op de situatie

* Vat de woede naar jou als zorgverlener niet eprsoonlijk op en ga er niet tegenin.

Fase 3: Marchanderen

Marchanderen kun je hieraan herkennen

* De client is gemotiveerd om dingen te veranderen die bij zijn levensstijl horen

* De client gaat met zichzelf onderhandelen. Hij stelt voor zichzelf een doel, dat hij kan halen asl hij bepaalde dingen doet of juist laat.

Tips voor de begeleiding:

* Respecteer de keuzes van de client om bepaalde dingen te doen of juist te laten om zijn doelen te bereiken.

* In deze fase helpt lotgenotencontact. Stimuleer de client om lotgenoten op te zoeken, bijvoorbeeld via een praatgroep.

Fase 4: Verdriet en depressie

Verdriet en depressie bij een client kun je hieraan herkennen:

* De client wordt stil en praat niet meer over zijn gevoelens, of hij wordt juist heel emotioneel

* De client blijft het liefst hele dag in bed liggen

* De client heeft geen eetlust meer (of eet juist heel veel)

* De client verzorgt zichzelf niet meer goed.

Tips voor de begeleiding:

* Deze periode is zwaar, zowel voor de client als voor zijn omgeving. Let op overbelsting van de sociale omgeving. Neem wat taken van hen over en stimuleer hen om ondersteuning te zoeken. eht is belangrijk dat de sociale omgeving af en toe afstand kan nemen.

* Benoem de gevoelens van de client die je waarneemt. Muziek kan helpen om de gevoelens te verwerken.

Fase 5: Aanvaarding

Aanvaarding bij een client kun je hieraan herkennen:

* De client praat rustig over zijn situatie

* De client praat over zijn wensen rondom het sterven en de uitvaart.

Tip voor de begeleiding:

* Praat in deze fase met de client over wat hij belangrijk vindt ind e zorg tijdens de laatste levensfase. Dit is een goed moment, omdat de client er nu voor openstaat om hierover na te denken.

Modellen bij rouwverwerking

1. Helpen bij verlies en verdriet (rouwarbeid zie teams voor pdf van hoofdstukken uit boek verlies en verdriet)

2. Fases van het rouwproces volgens Kubler-Ross;

                     https://boomstrategie.nl/model/inzicht-in-emoties-met-de-kubler-ross-change-curve

3. Rouwtaken model van William Worden; 

                     https://rouwbehandeling.nl/nieuws/rouwproces-7-rouwfases-rouwtaken/

In tweetallen: Omschrijving van beiden en overeenkomsten en verschillen

Opdracht (groepjes)

• Breng een casus in
• Herken je de rouwfasen en motiveer hoe
• Beschrijf welke begeleiding er is gegeven en motiveer wat jullie daar van vinden of wat je zelf zou adviseren
• Vertaal dit naar de literatuur

Rituelen bij sterven praten over de door

Bestudeer onderstaande website en bekijk de filmpjes  in gesprek voer de laatste levensfase

https://www.pharos.nl/thema/palliatieve-zorg/  

Terminale zorg = geboden in de laatste fase van het leven --> levensverwachting is minder dan 3 maanden.

Zorg niet gericht op genezen, maar op behandelen pijn en andere symptomen, bestrijden van psychische en sociale problemen en aandacht voor zingevingsaspecten.

Palliatieve sedatie = het opzettelijk (met medicatie) verlagen van het bewustzijn van de zv in diens laatste levensfase met als doel lijden te verlichten. Dit is geen euthanasie!

Versterven = proces dat optreed als de zv geen voedsel en vocht meer binnenkrijgt. (eigen beslissing of door anderen)

Palliatieve sedatie en versterven kunnen naast elkaar gaan.