2.1 Wat heb ik aan al die regels?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Dilemma 2.1

Lees altijd eerst voordat je aan deze les begint de paragraaf goed door in je lesboek!

blz. 56 tm 61

0

Socialisatie

• Socialisatie: aanleren van waarden, normen en andere cultuurkenmerken (bewust of onbewust) die horen bij een groep.
• Internalisatie: gedragingen die volledig eigen zijn gemaakt (zelfcontrole/'innerlijk agentje')
• Sociale controle: mensen uit de omgeving houden elkaar in de gaten (overnemen 'innerlijk agentje' door anderen)
  

Op straat gooi je een leeg blikje in de afvalbak, zonder erbij na te denken

1. Sociale controle
2. Internalisatie

Een klasgenoot zegt dat je moet stoppen met fluisteren in de les

1. Sociale controle
2. Internalisatie

0

Regels

• Ongeschreven regels
• Geschreven regels (handhaving orde/oplossen conflicten). Op landelijk niveau gelden ze voor iedereen en worden ze gemaakt door de overheid.
• Deze regels houden een beperking van de vrijheid in.

Leg uit wat het verschil is tussen geschreven en ongeschreven regels. En geef van beide soorten tenminste 1 voorbeeld.

Waarom regels?

• Zonder regels zou het recht van de sterksten gelden
• Eigenbelang zou ten koste gaan van anderen (Thomas Hobbes, eind 16e eeuw: mens als wolf voor zijn medemens. Een hogere macht (Leviathan) moet mensen in toom houden)

0

Sociaal contract

• Hobbes: om onderlinge strijd tegen te gaan was een sociaal contract nodig tussen burgers en een soevereine macht (oppergezag)
• In ruil voor orde en veiligheid zouden burgers een gedeelte van hun vrijheid afstaan en zich houden aan de wet.

Wat is volgens Hobbes de 'deal' van het sociaal contract?

De NL grondwet is een voorbeeld van een sociaal contract. Tussen welke 2 partijen bestaat dit contract?

0

Ontwikkeling Europees recht

• 1215: Magna Carta: gericht tegen willekeurige gevangenneming (vorstelijke willekeur aan banden leggen)
• Tijdens Verlichting (17e/18e eeuw) verder kritisch denken over rechten van de mens en relatie burger-overheid (climax: Franse Revolutie)

Grondwet

• 1798: democratische grondwet tot 1801 (Bataafse Republiek)
• 1801-1814: Napoleon heerst over Europa en NL
• 1814: opnemen klassieke grondrechten als vrijheid van godsdienst en vrijheid van drukpers
• 1848 grondwetswijziging  (Thorbecke): machtsverschuiving koning naar Parlement (basis huidige grondwet) 
• Uitbreiding kiesrecht (1917/1919)

Grondrechten

• Klassieke grondrechten: vrijheidsrechten (b.v: vrijheid van godsdienst), gelijkheidrechten (b.v: geen discriminatie) en politieke rechten (b.v: kiesrecht). Deze rechten moeten door de overheid gegarandeerd worden.
• Sociale grondrechten (sinds 1983 formeel toegevoegd): Zorgen voor een betere bestaanszekerheid (onderwijs, huisvesting, volksgezondheid, bestaanszekerheid). De overheid heeft een inspanningsverplichting dus geen garantie!

Een ontevreden vrouw stelt zich verkiesbaar om zelf dingen te veranderen in NL

1. Sociaal grondrecht
2. Gelijkheidsrecht
3. Politiek recht
4. Vrijheidsrecht

Een groep natuurliefhebbers demonstreert tegen de aanleg van een spoorlijn in een natuurgebied

1. Sociaal grondrecht
2. Gelijkheidsrecht
3. Politiek recht
4. Vrijheidsrecht

Voortaan mag een christelijke school geen docent ontslaan omdat hij homofiel is.

1. Sociaal grondrecht
2. Gelijkheidsrecht
3. Politiek recht
4. Vrijheidsrecht

Een werkloze krijgt van de gemeente hulp bij het vinden van een nieuwe baan

1. Sociaal grondrecht
2. Gelijkheidsrecht
3. Politiek recht
4. Vrijheidsrecht

Een aantal grondrechten heeft de toevoeging: 'De wet kan regels stellen ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer en ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden.' Leg in je eigen woorden uit waarom dit nodig is.