H20 Planten - herhaling voor 6A

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

H20 Planten

voor klas 6A

extra: jaarringen, celstrekking, cambiumdelingen

Bouw, groei en ontwikkeling van planten

wortelharen

cambium

celstrekking

houtcellen en bastcellen

jaarringen

Wortelharen

• 1 epidermiscel groeit uit 

tot 1 wortelhaar

--> groter oppervlak

--> meer opname van water en         mineralen

• liggen in de celdifferentatiezone

ringvormig cambium in de stengel

• cambium bestaat uit stamcellen
• na deling blijft 1 dochtercel een stamcel, de andere cel differentieert en specialiseert
• een dochtercel die naar 'binnen' gaat wordt een houtcel (xyleem)
• een dochtercel die naar 'buiten' gaat wordt een bastcel (floëem)
• de ring van cambiumcellen wordt daardoor steeds wijder
• de stengel/stam wordt steeds breder

verschillende zones in de worteltop

Wat gebeurt er bij celstrekking?

Wat gebeurt er bij celstrekking precies?

celstrekking

• de kleine vacuolen vormen samen 1 grote vacuole
• de grote vacuole neemt enorm in omvang toe door de opname van water en mineralen
• de celwand rekt mee door turgor maar behoudt zijn stevigheid

• het plantenhormoon auxine stimuleert in de stengel de celstrekking, en in de wortel remt het.

Bastvaten en houtvaten ontstaan uit cambium.

Bastvaten bestaan uit levende cellen (zonder kern) met zeefplaten. Ze leven kort en worden dan dichtgedrukt.

Houtvaten en bastvaten ontstaan uit cambium.

Jaarringen

Jaarringen

Jaarringen

brede jaaringen  

smalle jaarringen

Houtachtige planten met jaarringen

2 = lentehout

3 = mergstraal voor transport           de stengel in

4 = jaargrens

cellen met dikke celwand = zomerhout (bij 4)

Waaruit bestaat 1 jaarring?

1. licht voorjaarshout + donker zomerhout
2. donker voorjaarshout + licht herfsthout
3. licht voorjaarshout + donker herfsthout
4. donker zomerhout + licht herfsthout

Waar liggen de
nieuwste jaarringen?

1

2

1. Op locatie 1, aan de binnenkant van de stam
2. Op locatie 2, aan de buitenkant van de stam

Met behulp van een houtboor werd een uitgeboorde kern van een nog levende boom bestudeerd. Van deze kern werd een schematisch tekening gemaakt (zie afbeelding hiernaast). De jaarring in het midden is in 2017 gevormd. Bij welk nummer staan de cellen die in de zomer van 2016 zijn gevormd?

1. 1
2. 3
3. 5
4. 7

Transport in planten

centrale cilinder

capillaire werking

worteldruk

waterpotentiaal

Transport in planten

in Houtvaten: Water en mineralen vanuit de wortel naar de rest van de plant. Houtvaten omHoog

in Bastvaten: Water met opgeloste suikers van de bladeren naar de rest van de plant. Bastvaten naar Beneden

Plasmastroming: in plantencellen is het grondplasma altijd in beweging.

centrale cilinder (c.c.) = endodermis 

 + floëem (bastvaten) 

+ xyleem (houtvaten)

dus alles binnen de rode ring

Water/ mineralen - endodermis

De endodermis is een muur van cellen om de centrale cilinder die omgeven zijn door een kurkbandje. Vanaf hier kan het water alleen door cellen heen.

Water/ mineralen - endodermis

Het membraan van de endodermiscellen is selectief permeabel: niet alle stoffen kunnen er doorheen.

De cel kan zo beïnvloeden welke stoffen opgenomen worden.

Water/ mineralen - worteldruk

Endodermiscellen nemen actief mineralen (zouten) op. Osmose zorgt er voor dat dan ook water wordt opgenomen. 

Water kan niet meer de wortel uit. Er ontstaat een opwaartse druk in de c.c.

Dit is de worteldruk.

Water/ mineralen - houtvaten

Het water- en mineralentransport gaat van de centrale cilinder naar de rest van de plant via houtvaten.

Water/ mineralen - houtvaten

Celwanden met verdikkingen (ringen/ spiraal/ netwerk/ stippels – tegen het inklappen) van afgestorven cellen.

houtvatcellen die tot buis vergroeid zijn

organische sapstroom

anorganische sapstroom

worteldruk

capillaire werking

verdamping = transpiratie

capillaire werking en verdamping

Water verdampt uit de bladeren, dit zorgt voor een aanzuigende werking op het water in de wortels --> transport omhoog

De houtvaten zijn hééél erg dun --> capillaire werking (zie buisje 3)                                                   = opwaartse kracht

Druppelen (guttatie)

Wanneer er door worteldruk meer water het blad binnenkomt dan er verdampt.

Watertransport plant

Door middel van:

- Worteldruk 

- Capillaire werking 

- Verdamping