Bs 5 + 6: (on)geslachtelijke voortplanting

• biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Wat gaan we doen vandaag?

Uitleg bs 5 + 6

Morgen geen les

Bs 5: ongeslachtelijke voortplanting

Je kunt:

- uitleggen dat bij ongeslachtelijke voortplanting de nakomelingen dezelfde erfelijke eigenschappen hebben als de ouder

- voorbeelden noemen van ongeslachtelijke voortplanting

Bs 6: geslachtelijke voortplanting 

Je kunt: 

- uitleggen dat bij geslachtelijke voortplanting elk van de ouders 50% van het DNA levert

- voorbeelden geven bij geslachtelijke voortplanting 

Geslachtelijke voortplanting

- er vindt bevruchting plaats

- 2 organismen/ouders nodig

- hiervoor is een eicel en een zaadcel/stuifmeelkorrel nodig

het DNA van de eicel en zaadcel smelt samen, en de nakomeling heeft verschillend DNA

Ongeslachtelijke voorplanting

- er is geen bevruchting

- 1 organisme/ouder bij nodig

- nakomeling heeft precies hetzelfde DNA als de ouder

- bv knol, bol, uitloper of wortelstok

Wat is DNA?

In elke cel zitten chromosomen

Chromosomen bestaan uit DNA

DNA is een soort code met daarin

de informatie voor alle erfelijke

eigenschappen, dus de 

eigenschappen die je van je 

ouders krijgt. 

normale celdeling (mitose*)

Ongeslachtelijke voortplanting

Verschillende manieren in de natuur

• Bollen: bestaat uit wortels en rokken en vormt nieuwe bollen door ongeslachtelijke voortplanting
  --> Rokken: verdikte bladeren met reservevoedsel
• Knollen: verdikte stengel met reservevoedsel en knoppen
  
• Uitlopers: bovengrondse stengel waaraan op bepaalde plaatsen jonge planten ontstaan
  
• Wortelstokken: ondergrondse stengel waaraan op bepaalde plaatsen jonge planten ontstaan

Onnatuurlijk: Stekken

Weefselkweek 

ongeslachtelijke voortplanting bij dieren

Geslachtelijke voortplanting

2 geslachtscellen smelten samen tot een bevruchte eicel 

Eicel + zaadcel/stuifmeelkorrel = bevruchte eicel

de bevruchte eicel, met 50% dna van de moeder en 50% dna van de vader, deelt zich en vormt een nieuw organisme. 

Het ontstaan van geslachtscellen (met 50% van het DNA)

Voor geslachtelijke voortplanting zijn geslachtscellen nodig. 

In een geslachtscel zit de helft van het aantal chromosomen van een normale cel. 

Zo een geslachtscel wordt 

gevormd door een speciale 

celdeling: meiose 

Voorbeeld

Een moedercel/normale cel van een mens heeft 46 chromosomen.

Na normale celdeling, heeft de 'dochtercel' ook 46 chromosomen.

Bij meiose, heeft een moedercel 46 chromosomen, en hebben de dochtercellen beide 23 chromosomen.

Bij de bevruchting komen 2 geslachtscellen (met beide 23 chromosomen) samen, en heeft de bevruchte eicel weer 46 chromosomen.

Bij geslachtelijke voortplanting hebben de nakomelingen niet precies hetzelfde DNA als de ouders, omdat 50% van beide ouders komt.

De nakomelingen kunnen er dus anders uit zien, en in het DNA zitten verschillen. 

Bij geslachtelijke voortplanting hebben de nakomelingen niet precies hetzelfde DNA als de ouders, omdat 50% van beide ouders komt.

De nakomelingen kunnen er dus anders uit zien, en in het DNA zitten verschillen.

Uitwendige/inwendige bevruchting

Een bevruchte eicel heeft een vochtige omgeving nodig om te overleven. 
Sommige dieren leggen eieren, met een schaal om te beschermen tegen uitdroging. Andere dieren leggen hun eitjes in het water, dan is er geen schaal nodig. 

De bevruchting kan dan uitwendig plaatsvinden (in het water).

Uitwendige/inwendige bevruchting

Bij insecten en vogels die hun eitjes op land leggen, vindt de bevruchting plaats voor de eitjes worden gelegd. Er is dan sprake van inwendige bevruchting.

Bij zoogdieren groeien de nakomelingen in de baarmoeder (vochtige omgeving). Hier vindt ook inwendige bevruchting plaats. 

Huiswerk voor woensdag 30 juni

Bs 5: opdr 1, 3, 6, 7, 8

Bs 6: opdr 1, 2, 4, 5, 6, 9

Repetitie thema 6: woensdag 30 juni

bs 1-6

openboek toets, via socrative