Bouwstenen

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Bouwstenen

tekstsoorten

onderwerp en hoofdgedachte

inleiding, kern, slot

samenhang

hoofd- en bijzaken

informatie en meningen

evalueren

samenvatten

Wat is geen tekstsoort?

1. informeren
2. instrueren
3. imponeren
4. overtuigen

kranten, social media, nieuws, instructies, verslagen, rapporten, reclamespotjes, boodschappenlijstjes, YouTube-filmpjes, gebruiksaanwijzingen, boeken, stipverhalen, debatten, etc. 

overtuigen

informeren

amuseren

instrueren

Leesstrategie (aanpak)

Je kunt een tekst op verschillende manieren lezen of naar een spreker luisteren. Dat ligt aan het doel waarmee je leest of luistert:

• Verkennend lezen

Als je wilt weten om wat voor tekstsoort het gaat en wat het doel van de tekst is, lees je verkennend. Je kijkt dan naar de titel, de tussenkopjes en de illustraties.

• Globaal lezen of luisteren

Als je wilt weten wat het belangrijkste is, lees of luister je globaal. Je let dan op de grote lijn, op de hoofdzaken. Bij een geschreven tekst lees je de eerste zin van elke alinea.

• Gericht lezen of luisteren

Als je een antwoord wilt hebben op een specifieke vraag, lees of luister je heel gericht. Je let op bijvoorbeeld een bepaald woord of een naam.

• Intensief lezen of luisteren

Als alle informatie belangrijk voor jou is, lees of luister je intensief. Bijvoorbeeld als je de inhoud moet onthouden voor een toets.

Wat kan de schrijver/spreker doen om de tekst in te leiden?

Kern

De kern is het middenstuk van een tekst en bestaat vaak uit meer dan één alinea. Het onderwerp dat in de inleiding kort genoemd is, wordt in de kern verder uitgewerkt. De kern kan meerdere deelonderwerpen bevatten. Die deelonderwerpen herken je aan de tussenkopjes. Als je zelf een tekst schrijft, vertel je in dit stuk de werkelijke inhoud van je tekst. Bij deelonderwerpen is het goed om tussenkopjes te gebruiken.

Hoe kun je een tekst afsluiten?

1. tekst samenvatten
2. een conclusie trekken
3. een vraag aan de lezer stellen
4. een vooruitblik geven

Hoofdzaken

Je vindt hoofdzaken meestal aan het begin of aan het eind van een tekst. Denk aan feiten of eigenschappen van het onderwerp. Een tekst 

Hoofd- en bijzaken

Hoofdzaken

Je vindt hoofdzaken meestal aan het begin of aan het eind van een tekst. Denk aan feiten of eigenschappen van het onderwerp. Een tekst beantwoordt wie-, wat-, waar-, wanneer- en hoe-vragen over het onderwerp. Hoofdzaken geven antwoord op één van die vragen.

Bijzaken

Voorbeelden en extra uitleg zijn bijzaken. Ze maken de tekst helderder of leuker. Bijzaken kun je weglaten.

Figuurlijk taalgebruik:

beeldspraak/ uitdrukking/spreekwoord

"Hij is zo traag als een slak."

"Ik zie het niet meer zitten."

Letterlijk taalgebruik:

wat je zegt bedoel je ook zo

"Hij ziet een slak."

"Ik ga even zitten."

Een feit kun je controleren en een mening niet.

1. juist
2. onjuist

Deze dia is rood. 

Feit of mening?

betrouwbaarheid, bronnen, samenhang

Samenvatten

Hoe maak je een samenvatting voor jezelf?

Stap 1: benoem de tekstsoort en het tekstdoel.

Stap 2: bepaal het onderwerp van de tekst.

Stap 3: haal de hoofdgedachte uit de tekst.

Stap 4: let op de verbanden in de tekst. + kernzinnen!!!

Stap 5: schrijf de samenvatting.