V4 - T3: BS6 Speciale manieren van overerven

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

basisstof 6: gekoppelde overerving bij een dihybride kruising

V4

Thema 3

Genetica

Leerdoelen

Je kent het verschil tussen onafhankelijke en gekoppelde overerving bij dihybride kruisingen

Je herkent of een dihybride kruising onafhankelijk of gekoppeld overerft

Je kunt gekoppelde, dhybride kruisingen systematisch uitwerken.

Typen kruisingen: wat moet ik allemaal kunnen?

MONOHYBRIDE

regulier

onvolledig / co-dominant

multiple allelen

letale factoren

X-chromosomaal

DIHYBRIDE

willekeurige combinatie van twee bovenstaande typen

onafhankelijk

gekoppeld

Gekoppelde overerving

Beide genen liggen op HETZELFDE

chromosoom

Onafhankelijke overerving

Beide genen liggen op VERSCHILLENDE

chromosomen

Notatiewijze bij gekoppelde overerving

Omdat de allelen bij gekoppelde overerving letterlijk 'gekoppeld' liggen worden ze in vaste combinaties doorgegeven aan het nageslacht. Er ontstaat dus minder variatie bij de gametogenese (vorming zaad-/ eicellen).

Het is erg van belang dat de allelen dat op hetzelfde chromosoom als zodanig worden genoteerd. 

Gebruik dus de volgende notatiewijze --> 

Bij fruitvliegjes is het allel voor grijze lichaamskleur (G) dominant over het allel voor zwarte lichaamskleur (g). Het allel voor normale vleugels (N) is dominant over dat voor vleugelstompjes (n). Beide genen liggen op hetzelfde chromosoom. Een grijs vrouwtje met normale vleugels, dat voor beide eigenschappen homozygoot is, wordt gekruist met een zwart mannetje met vleugelstompjes.

Geef de genotypen van het vrouwtje, het mannetje en van de F1-generatie. Maak gebruik van de juiste notatiewijze!
Geef ook het bijbehorende kruisingsschema

De F1 wordt onderling doorgekruist.

Geef de genotypeverhouding van de F2.

Een heterozygoot mannetje wordt gekruist met een zwart vrouwtje met vleugelstompjes.
Welke genotypen kan het mannetje hebben? Maak gebruik van de juiste allelnotatie!

Hoe kan je bepalen welk allelen van beide genen samen op een chromosoom liggen (haplotype) als een individu heterozygoot is voor beide gekoppelde genen?

P. heterozygoot mannetje x zwart vrouwtje met vleugelstompjes.

F1. 48x grijze vliegen met normale vleugels
51 x zwarte vliegen met vleugelstompjes.

Welke haplotypen had de mannetjesvlieg uit de P. generatie? Onderbouw je antwoord met een kruisingsschema.

Wat is de fenotypeverhouding in de F1. generatie als bij de 'vadervlieg' het dominante G allel gekoppeld was met het recessieve n allel (dus de andere haplotypen heeft)?

Onderbouw je fenotypeverhouding door middel van een kruisingsschema.

Leerdoelen

Je kent het verschil tussen onafhankelijke en gekoppelde overerving bij dihybride kruisingen

Je herkent of een dihybride kruising onafhankelijk of gekoppeld overerft

Je kunt gekoppelde, dhybride kruisingen systematisch uitwerken.