Week 14 Fictie: tijd, ruimte, spanning, perspectief

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Doelen

Ik weet hoe een schrijver tijd kan gebruiken om spanning te creëren in een verhaal

Ik kan versnelling, vertraging, flashbacks en flash forwards herkennen in een verhaal en dit zelf toepassen. 

chronologisch - niet-chronologisch

Een verhaal noem je chronologisch als de gebeurtenissen in een verhaal worden verteld in de volgorde waarin ze ook hebben plaatsgevonden. 

Voorbeeld: Dagboek van Anne Frank

Een verhaal is niet-chronologisch als de schrijver midden in een verhaal begint. De lezer komt er pas langzaam achter wat er gebeurd is. 

Voorbeeld: boeken van Mel Wallis de Vries

vertelde tijd - verteltijd 

Vertelde tijd: de tijdsperiode van een verhaal (bijvoorbeeld: twee minuten - twee jaar).

Verteltijd: Elk verhaal heeft een bepaalde lengte: woorden, zinnen, bladzijden (150 woorden, 2 minuten leestijd).

Versnelling - vertraging

Een verhaal kan versneld worden door een sprong te maken in de tijd. Opeens gaat het verhaal na twee jaar verder (op de volgende bladzijde).

Een verhaal kan vertraagd worden door een bepaalde scene lang te laten voortduren gedurende het boek. Meestal worden de personages en de ruimte uitgebreid beschreven. 

flash forward - flash back

flash forward: ook wel vooruitwijzing genoemd. De lezer krijgt een tip over wat er verderop in het verhaal gebeurt.

flashback: wanneer een personages terugkijkt in de tijd (terugblik). Dit kan uitgebreid zijn, maar ook in een paar regels gebeuren. 

LET OP: in beide gevallen wordt de chronologie van het verhaal onderbroken. 

Ruimte

* Ruimte is de omgeving waarin het verhaal zich afspeelt, waarin personages zich bewegen. 

* Onder ruimte verstaan we niet alleen fysieke ruimtes, zoals een slaapkamer of een park, maar alle omschrijvingen over de omgeving. 

Voorbeelden:

Voorwerpen: flikkerende lampen, een kerstboom, een ambulance voor de deur.

Geluiden: geraas van verkeer, een tikkende klok, een glas dat kapot valt.

Weer en seizoenen: stralende zon, miezer, bittere vrieskou. 

Tijdperken: het heden, een jaar (1940), een verre toekomst.

Culturen: typische Japanse gerechten, personages met een dialect, jongerencultuur. 

Beschrijven van ruimtes in een verhaal

Een schrijver beschrijft ruimtes omdat dit een functie heeft in het verhaal, bijvoorbeeld om gebeurtenissen te omschrijven of om een bepaalde sfeer weer te geven.

Een ruimtebeschrijving kan ook spanning creëeren doordat het juist contrasteert met de beschreven gebeurtenissen. 

Iets subtieler dan sensatie 

= startpunt spanning 

Maken

HS 22, 23, 7 en 8