Dementie: herhaling en benaderingswijze

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Dementie

psalm 37 of 90 The Lord is my Keeper

Gedicht

Planning

• Lesdoelen
• Wat weet je nog over dementie?
• Benaderingswijze

Lesdoelen

• Kun je de basiskennis van dementie in                                          eigen woorden uitleggen.
• Kun je verschillende benaderingswijze benoemen. 
• Kun je uitleggen hoe je omgaat met ouderen met dementie.

Wat is dementie?

1. een tijdelijke geheugenstoornis.
2. een virusinfectie.
3. Dementie is een verzamelnaam van 50 verschillende ziekten
4. een ziekte die alleen ouderen treft.

Wat is dementie?

• Verzamelnaam voor meer dan 50 ziekten, waarbij de hersenen informatie niet meer goed kunnen verwerken. 
• Verwerking van informatie in de hersenen raakt verstoord. 
• Beschadigingen in de hersenen verergeren waardoor steeds verdere achteruitgang in het functioneren. 

De bekendste is de ziekte van Alzheimer. Daarna vasculaire dementie, frontotemporale dementie (FTD) en Lewy Body Dementie.

Dementie is een verzamelnaam voor meer dan 50 ziekten, waarbij de hersenen informatie niet meer goed kunnen verwerken.

De verwerking van informatie in de hersenen raakt verstoord.

Beschadigingen in de hersenen verergeren waardoor iemand met dementie steeds verder achteruitgaat in functioneren.

De bekendste is de ziekte van Alzheimer. 

Dementie komt veel voor bij ouderen. Er zijn verschillende vormen van dementie. Wat is de meest voorkomende vorm van dementie?

1. Alzheimer
2. Frontotemporale dementie
3. Vasculaire dementie
4. Lewy Body

Wat zijn veelvoorkomende symptomen van dementie?

1. Plotselinge veranderingen in bewustzijn en desoriëntatie
2. Geheugenverlies, moeite met denken en plannen, en veranderingen in gedrag
3. Hallucinaties, wanen en onrust
4. Ernstige somberheid

Welke hersenfunctie gaat bij dementie als eerst achteruit?

1. Het korte termijngeheugen
2. Het lange termijn geheugen

Verloop dementie

• Leven gemiddeld 8 jaar met de ziekte. 
• Diagnose wordt gemiddeld na 14 maanden gesteld. Bij jonge mensen duurt dit > vier jaar. 
• Aantal klachten en de ernst ervan neemt toe. 
• Progressieve ziekte.

Mensen met dementie leven gemiddeld 8 jaar met de ziekte.

De diagnose wordt gemiddeld na 14 maanden gesteld. Bij jonge mensen is dit meer dan vier jaar.

Gedurende het ziekteproces neemt zowel het aantal klachten als de ernst ervan toe.

Progressieve ziekte: Er is geen genezing mogelijk voor dementie. Uiteindelijk overlijdt een patiënt aan de gevolgen van dementie.  

Het verloop van dementie is progressief. Wat betekent dit?

Hoelang kunnen mensen met de ziekte, alzheimer, leven?

Wat is een voorbeeld van apraxie?

1. Niet meer weten hoe je moet lopen
2. Verlies van zindelijkheid
3. Vergeten hoe de koffie gezet moet worden
4. Het constante gebruik van scheldwoorden tijdens het communiceren

Wat is een voorbeeld een afasie?

1. Hakkelen tijdens het vertellen van een verhaal
2. Agressief taalgebruik tijdens het communiceren
3. Termen uit andere, vroeger geleerde talen door de zinnen verwerken

Wat is een voorbeeld van agnosie?

1. Het niet meer herkennen van eigen kinderen
2. Niet meer goed kunnen lopen
3. Het proces van de ogen, waardoor je langzaam blind wordt

Vergeet niet dat ik van je hou!

Jullie gaan naar een documentaire kijken over hoe een echtpaar omgaat met de diagnose alzheimer. 

Het zijn drie afleveringen en de vierde komt in de winter uit. 

Doel is om jullie het proces te laten zien.

Vandaag kijken we aflevering 1.

Wat trof je in deze documentaire?

Er zijn veel vormen van Dementie:

Werk in groepjes, op een flap, de volgende vormen uit:

1. Alzheimer
   
2. Frontotemporale dementie
   
3. Vasculaire dementie
   
4. Lewy body dementie                                                                              Kijk hiervoor op de site dementie.nl

Zoek op:

• Wat is het? Wat zijn de eerste symptomen?
• Welke symptomen kan je vinden?
• Op deze site kan je ook heel veel tips vinden hoe je met mensen met dementie om kan gaan..
• Zoek 5 tips op bij de omgang met dementie, die je graag met het andere groepje/de klas wil delen?

Uitkomsten delen:

Bespreek met een ander groepje elkaars uitkomsten.

Wat hebben jullie als overeenkomsten gevonden?

En zijn er ook verschillen?

Communicatie met mensen met dementie:

1. Maak je bekend
2. Leg contact met aandacht
3. Houd het simpel
4. Let op iemands reactie
5. Bevestig gevoelens
6. Ken iemands levensloop

7. Deel complimentjes uit
8. Neem mensen met dementie serieus
9. Vraag niet naar feiten van vandaag of gisteren
10 Toon betrokkenheid.

Benaderen bij dementie?

• Wijze waarop je een persoon met dementie benaderd is anders dan bij mensen zonder dementie.  
  
• Zorg voor veiligheid en neem een persoon serieus 
• Denk aan houding en taalgebruik
• Sluit aan bij de belevingswereld
• Zorg voor rustmomenten 

Een groot deel van de communicatie met iemand met dementie bestaat uit lichaamstaal of non-verbale communicatie. Je naaste begrijpt je beter als je je woorden ondersteunt met gebaren. 

Wat je beter kunt laten:

corrigeren of tegenspreken; dat confronteert haar met de dingen die ze niet meer weet of kan en geeft haar het gevoel te falen; 

Met een harde stem of heel snel praten. Fluisteren is ook niet fijn, dat maakt haar achterdochtig;

Je naaste testen door vragen te stellen of door haar bijvoorbeeld de namen van de kinderen en de kleinkinderen op te laten noemen;

Je vrolijker voordoen dan je bent. Jouw humeur heeft invloed op je naaste, maar ze zal het niet begrijpen wanneer je vrolijk doet, maar het niet bent. Gebruik je humeur ook als graadmeter om stil te staan bij hoe je het zelf maakt. Trek op tijd aan de bel als je voelt dat je je groot probeert te houden;

Overvragen. Probeer te achterhalen wat je nog wel en wat je niet meer van je naaste mag verwachten.

Benaderingswijzen

• ROB (Realiteits Oriëntatie Benadering)
  
• Reminiscentie
  
• Validation
  
• Warme zorg
  
• Snoezelen.

Ziekteverloop 4 fases

1. De bedreigde ik - beginnende dementie
2. De verdwaalde ik - matige ernstige dementie

3. De verborgen ik - ernstige dementie

4. De verzonken ik - ernstige dementie

1. Bedreigde ik - beginnende dementie

vergeetachtig voor omgeving nog niet altijd zichtbaar moeite met meer complexere taken, overzicht houden bijv financien, 

2. De verdwaalde ik - matige ernstige dementie

Steeds meer geheugenproblemen, leeft meer in het verleden, 'verdwaaldgevoel', verminderde belangstelling, motoriek gaat achteruit 

3. De verborgen ik - ernstige dementie

leeft in een innerlijke belevingswereld, neemt zelf geen initiatief meer tot contact. Er is nog wel contact mogelijk, herkent mensen niet meer, tijdsbesef is weg . Volledig afhankelijk.

4. De verzonken ik - ernstige dementie

Volledige afhankelijkheid, brabbelwoorden en klanken. Emoties zijn moeilijk waarneembaar.  
Verzonken ik = (cliënt kan niet meer lopen, spreekt nauwelijks, ligt vaak in foetushouding als pasgeboren baby)

De bedreigde ik

In deze fase wordt de cliënt geconfronteerd met het verlies van mogelijkheden als gevolg van cognitieve stoornissen, met name geheugen- en oriëntatiestoornissen.

• probeer het gevoel van angst en onveiligheid te verminderen
  
• doe een beroep op vaardigheden die niet achteruit zijn gegaan
  
• informeer de cliënt over de concrete werkelijkheid om hem of haar heen (realiteitsoriëntatie)

De verdwaalde ik

In deze fase raakt de cliënt steeds meer gedesoriënteerd en verdwaalt in de wereld en het eigen verleden.

• bied houvast
  
• structureer de leefomgeving
  
• sluit zo veel mogelijk aan bij de interesses en behoeften van de cliënt

De verborgen ik

Langzamerhand verdwijnt de cliënt in de eigen innerlijke wereld en heeft geen tijdsbesef meer. Het contact met de omgeving gaat verloren.

• sluit het aanbod aan op zintuiglijke behoeften (warmte, rust, prettige sfeer) en beleving (warm/koud, honger/dorst, pijn) van de cliënt
  
• creëer een rustige, prikkelarme leefomgeving

De verzonken ik

In deze fase gaat het besef van zichzelf en de leefomgeving helemaal verloren. Er is nauwelijks nog sprake van zichtbare emoties. De beleving van de dingen is grotendeel zintuiglijk en communicatie is niet meer mogelijk.

• speel in op de lichamelijke behoeften
• maak lichamelijk contact (koesteren)
• praat zachtjes en rustig, de woorden zijn niet belangrijk
• bied prettige, zintuiglijke prikkels

Fase 1

Fase 2

Fase 3

Fase 4

De verborgen ik 

De verzonken ik

De verdwaalde ik

De bedreigde ik

Opdracht: fases dementie en benaderingswijze

Werk een van de volgende onderwerpen uit in een groepje:

• Realiteitsoriëntatie training (R.O.T) 
•  Validation
•  Reminiscentie

Vervolg opdracht

Maak een presentatie (subgroep) waarin de volgende punten aan bod komen

1. Geef kort weer wat de benaderingswijze inhoud
2. In welke fase van dementie past deze stijl het beste (De bedreigde ik, de verdwaalde ik, de verbogen ik of de verzonken ik)
3. Wat is het doel  van de benaderingswijze. (geef een voorbeeld)
4. Welke zorgprofessionals zijn er bij betrokken?

Werk de opdracht uit in je subgroep 

Tijd 30 minuten

ROB - bij beginnende dementie

• Realiteitsoriëntatie training of benadering
  
• Groeps ROB bv. dagopvang
  
• 24-uurs ROB individueel.

Reminiscentie 

• Praten over het verleden
  
• Levensboek
  
• Reminiscentie museum of boek.

Validation - laatste fase dementie

• Bevestigen, bekrachtigen
  
• Aansluiten bij de beleving.

Naomi Feil

1932-2023

Warme zorg

• Behoefte aan hechting
• Veiligheid en geborgenheid
• Vertrouwde omgeving.

Andere benaderingswijzen

• Bewegen met ouderen
  
• Contactclowns
  
• Theater
  
• Zintuigentuin
• Strandkamer
• Muziek
  
• …
  

Zijn onze doelen behaald?

• Kan ik de basiskennis van dementie in                                          eigen woorden uitleggen?
• Kan ik uitleggen hoe ik omga met ouderen met dementie.

Zijn er nog vragen over deze les?