Examentraining BBL alle thema's

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

Onderdelen plantencel

Verschillen op cel-niveau

Fotosynthese

transport in de plant

van de wortels, door de stengels, tot in de blaaderen lopen vaatbundels.  

-bastvaten (liggen aan de buitenkant van de stengel en vervoeren water met opgeloste suiker naar beneden)

- houtvaten ( vervoeren water met opgeloste mineralen omhoog)

Verbranding

3.1 Aanpassingen planten

• Voorjaarsbloeiers: groeien eerder uit omdat er dan nog voldoende licht onder in het bos is. 
  
• Klimplanten: ze groeien zo omhoog om voldoende licht te krijgen 
  
•  Wortelrozetten: om zichzelf van genoeg ruimte (en dus voedsel) te kunnen blijven voorzien. 
  
• Woestijnplanten: Kleine (of geen) bladeren , waslaagje op de bladeren, behaarde bladeren, lange wortels 
  

Voortplanting bij planten

ongeslachtelijke voortplanten

geslachtelijke voortplanting plant

Stempel, stijl vruchtbeginsel

Meeldraden

Vruchten en zaden

kiemplant

navel

zaadhuid

zaadlob

Ontkiemen van zaden  zaadlobben

windbloem

geen kroonbladeren en

veel stuifmeel. De wind bestuiven de bloemen

insectenbloem

kleur geur nectar

Insecten en andere dieren bestuiven de bloemen

insect- en windbloem schematisch

 de longblaasjes

Neus ademhaling

Neus haren houden grove deeltjes tegen met het neusslijmvlies. Hieraan blijven fijne stofdeeltjes en ziekteverwekkers kleven. Trilhaarcellen verplaatsen het slijm naar de keelholte. 

• Ingeademde lucht wordt verwarmt
• Ingeademde lucht wordt vochtiger
• Ingeademde lucht wordt gezuiverd.

Slijmvlies

• De binnenkant van de luchtwegen is bekleed met slijmvlies.
  

• In het slijmvlies zitten slijmcellen die slijm maken

•  en trilhaarcellen met trilharen.
  

longblaasjes

Hoe haalt een vis zuurstof uit water?

Kieuwen halen zuurstof uit het water

Hoe komen insecten aan zuurstof?

Insecten hebben ademhalingsbuizen. Die heten tracheeën.

Die tracheeën komen uit in de huid.

Daar zie je gaatjes. Die heten stigma's.

Producent, consument en reducent

Producent = plant

Produceren (maken) het eten door fotosynthese

Consument = dieren die planten of andere dieren eet

Wij zijn consumenten

Reducent = bacteriën en schimmels

Ruimen alle dode resten op

van voedingsmiddel tot ontlasting

Mond: kauwen en verteringssap speeksel toevoeging

Slokdarm: vervoer voedselbrij

Maag: kneden en maagsap (doodt bacterien)

12 vingerige darm: alvleessap en gal helpt vetten verkleinen

Dunne darm: darmsap laatste stap verkleinen voedingsstoffen

Dikke darm: onttrekt vocht

Endeldarm: verzamelt;dikke massa onverteerde voedselresten

Anus: kringspier die je kunt ontspannen: ontlasting (poepen)

Vertering

In voedingsmiddelen zitten voedingsstoffen.

Het klein maken van voedingsstoffen heet: Vertering

Vetten, eiwitten en (veel) koolhydraten kunnen niet zomaar opgenomen worden in het bloed. Deze voedingsstoffen moeten verteerd worden.

Vitamines, mineralen en water kunnen wel direct worden opgenomen in het bloed. 

Vertering van deze stoffen is niet nodig.

Peristaltische bewegingen en vertering

Voedsel verplaatst zich binnen het lichaam van de ene naar de ander plaats. 

Dat gebeurt o.a. door peristaltische bewegingen.

Ondertussen wordt het voedsel verteerd. 

De voedingsstoffen worden 'kleiner gemaakt'. 

Er ontstaan verteringsproducten. 

Deze kunnen worden opgenomen in het bloed.

Drie voedingsstoffen worden verteerd (eiwitten , vetten, koolhydraten)

Vertering

Vertering is het omzetten van voedingsstoffen in verteringsproducten.

Verteringsklieren maken verteringssappen:

• speekselklieren; speeksel
  
• maagsapklieren; maagsap
  
• afvleesklier; alvleessap
  
• darmsapklieren (in de dunne darm)

Deze sappen zetten voedingsstoffen om in verteringsproducten. 

Die laatste worden vanuit de dunne darm opgenomen in het bloed.

Gal maakt van grote vetdruppels kleine vetdruppeltjes.

Die kleine vetdruppeltjes kunnen door bijv. het alveessap  verteerd worden. Daarna kan het verteringsproduct van het 

vet opgenomen worden in het bloed.

Let op! gal is geen verteringssap, maar een hulpstof bij vertering

De lever produceert gal. De gal wordt in de galblaas opgeslagen (bewaard).  

Als er vet verteerd moet worden, komt er gal vanuit de galblaas bij de voedselbrij waar vet in zit. 

Tand/kies

• glazuur
• tandbeen
• tandholte
• zenuwen en bloedvaten
• cement (beschermlaag wortel)
• wortelvlies
• tandvlees
• kaak

Gezonde voeding

• geslacht
• leeftijd
• milieutemperatuur
• lichaamsgewicht
• (lichamelijke inspanning)

Waar gebruiken we voedingsstoffen voor:  

- bouwstoffen

- brandstoffen

- reservestoffen

- beschermende stoffen

En welke verschillende soorten heb je:

eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen, vitamines

eiwitten, koolhydraten, vetten

koolhydraten, vetten

vitamines, mineralen

Dubbele bloedsomloop

Kleine bloedsomloop
+
Grote bloedsomloop

=

dubbele bloedsomloop

Hart

Boezems

Kamers

Hartkleppen

Aders / Holle ader

Longslagader

Aorta / slagaders

Witte bloedcellen

• 'eten' bacteriën en virussen 
• Maken antistoffen, om vijanden aan te vallen

bloedplaatjes

zorgt voor stolling bij een wondje, waardoor een korstje ontstaat. 

Rode bloedcellen

Vervoeren zuurstof

Hemoglobine kleurt de bloedcellen rood.

slagaders -- haarvaten -- aders

indicator

een indicator is een stof die een andere stof aantoont.

de indicator helder kalkwater toont bij troebel worden koolstofdioxide aan. 

Zetmeel aantonen

- Zetmeel (koolhydraten) toon je aan met Jodium
- Zetmeel zit een hele boel producten, voornamelijke graanproducten.

Voorbeeld in de klas met verschillende voedingsmiddelen

Ligging van

 hormoonklieren

bij ons

nier

nierschors

niermerg

nierbekken

Nierschors

Nierschors: Zorgt voor het afscheiden van water en afvalstoffen. Dit noem je urine.

Niermerg

Niermerg: Zorgt voor het afscheiden van water en afvalstoffen, dit noem je urine.

Nierbekken

verzamelt de urine. 

Nierslagader en nierader

Nierslagader: Brengt het bloed naar de nieren. 

Nierader: brengt het bloed van de nieren richting het hart. 

• Levenskenmerken
• Fasen geboorte
• Primaire/secundaire geslachtskenmerken
• Geslachtelijk/ongeslachtelijke voortplanting planten 
• Functie hoesten / roken
• Gal
• Darmperistaltiek
• Onderdelen tanden/kiezen
• Voedselketen

Succes met leren

Jij kan dit!