2.3 In de tijd van televisie en computer

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

In de tijd van televisie en computer

Wat gaan we doen vandaag?

• Introductie
• Leerdoelen
• Uitleg 2.3
• Afsluiting

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan je:

uitleggen welke gevolgen de ontzuiling had voor de partijendemocratie.

uitleggen hoe verdere democratisering leidde tot uitbreiding van grondrechten.

uitleggen hoe de politiek versplinterde.

Let op! 2 controlevragen

Herhaling vorige les(sen) 

Wanneer werd het districtenstelsel afgeschaft?

1. 1917
2. 1919
3. 1922
4. 1940

Wat waren de voordelen van de evenredige vertegenwoordiging?

Let op! 1 controlevraag

Herhaling vorige les(sen)

Bekijk de afbeelding:
geef aan van welke partij deze was, wat kenmerkend was voor
die partij
en
welk standpunt deze had over rechtsstaat en democratie.

Wanneer werd het districtenstelsel afgeschaft?

1. 1917
2. 1919
3. 1922
4. 1940

Wat waren de voordelen van de evenredige vertegenwoordiging?

Na de oorlog

In 1945: rechtsstaat en de democratie hersteld, maar de samenleving bleef verzuild. 

De SDAP vormde met kleinere protestantse en liberale organisaties en enkele katholieken de Partij van de Arbeid (PvdA):

-  wilde algemene progressieve partij worden, voor linkse en progressieve katholieken, protestanten en liberalen. 

Hoop een doorbraak van de verzuilde verhoudingen. 

Eerste verkiezingen.... 1946

• Helaas ... net zo verzuild als voor de oorlog. 
• De katholieke KVP (opvolger RKSP) werd de grootste partij. 
• Samen met de protestantse ARP en CHU hadden de katholieken nog steeds de meerderheid. 
• De PvdA: 29 zetels. 
• De liberale Partij van de Vrijheid: zes.

Alle partijen werden weer verzuild, net zoals de PvdA... 

PvdA en VVD

Relaties met organisaties die socialistisch waren:

gewoontes van het socialisme werden opnieuw ingevoerd: zwaaien met rode vlaggen en zingen van liedjes. 

Hier waren sommige leden van de PvdA het niet mee eens --> de liberalen verlieten daarom de partij en vormden samen met andere liberalen de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD). 

Jaren '50: wederopbouw

• Rooms-rode regeeringscoalitie
• Economisch vooral aandacht voor Wederopbouw.
• Opbouw verzorgingsstaat (o.a. door invoering AOW), men mag nooit meer in armoede leve. 


• Minister -president Drees (PvdA).

Oppositie versus coalitie? 

Welke veranderingen kwamen er in de jaren 60?

Jaren '60 en '70: instabiel

Veranderingen door ontzuiling, leidde vanaf 1967 tot grote politieke verschuivingen (verlies confessionelen en PvdA) 

Daarnaast was er een uiting van onvrede door gebrek aan democratie:

• individualisering o.a. door toegenomen welvaart
• Opkomst zwevende kiezers -> ruimte voor nieuwe partijen (D'66 met als thema het streven naar een participatiedemocratie)
• Kritiek op de overheid, behoefte aan medezeggenschap
• Tijd van polarisatie (tegenstellingen)
• Tweede feministische golf 

Jaren '80: stabiele politiek

Bundeling van krachten :

-> CDA uit KVP, CHU en ARP

-> Groenlinks uit CPN, PSP en PPR. Voor het eerst ook veel aandacht voor het milieu

Stabiliteit en ruimte voor een aanpassing vd grondwet. 

Jaren '80: Uitbreiding rechtsstaat, 1983

Als gevolg van het meer pluriform en multicultureel worden van de samenleving werden wel de klassieke grondrechten uitgebreid.

Vrijheidsrechten:

• discriminatie verboden in artikel 1 
  
• de vrijheid van meningsuiting werd uitdrukkelijk vastgelegd
  

Sociale rechten: rechten mbt het welzijn

• zoals de zorg voor bestaanszekerheid, werkgelegenheid en bescherming van het milieu. 

Logisch gevolg van de verzorgingsstaat die na de oorlog was ontstaan.

Jaren '90 en verder: versplintering

In 2009: Europese burgerrechten vastgelegd in het Handvest van de Grondrechten, met klassieke vrijheidsrechten en sociale rechten: 

• recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst
  
• recht op vrijheid van meningsuiting.
• zoals het recht op veiligheid op het werk.
  

Eurosceptici, die kritisch zijn over de Europese eenwording, waren tegen het vastleggen van Europese grondrechten (verlies soevereiniteit).

De kritiek op de Europese eenwording was in Nederland een van de oorzaken van de groei van nieuwe politieke partijen.......

Vanaf 2000: meer en meer versplintering

Meer ruimte voor populistische partijen (niet gebaseerd op een ideologie, maar op thema's bijv. angst voor islam)

-> Pim Fortuyn (LPF)

-> Geert Wilders met PVV

Er kwamen (vanaf 2013) steeds nieuwe partijen bij die uitgingen van deelbelangen. In 2017... ernstige versplintering. 

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan je:

uitleggen welke gevolgen de ontzuiling had voor de partijendemocratie.

uitleggen hoe verdere democratisering leidde tot uitbreiding van grondrechten.

uitleggen hoe de politiek versplinterde.