Renaissance

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Renaissance

Inhoud van deze LessonUp

1. Uitleg renaissance: heel kort de geschiedenis en dan over vier genres
2. vragen over stof van punt 1.
3. Planning komende twee weken
4. Een paar opmerkingen over boek 4 

Renaissance

Lesdoelen

Als het goed is, weet je aan het eind van de les: 

- waardoor de denkbeelden uit de middeleeuwen over God en de mens veranderde;

- wat het humanisme, de renaissance en de reformatie op hoofdlijnen inhouden;

- welke vier literaire genres er in de renaissance en de Tachtigjarige Oorlog ontstonden. 

Renaissance (1500-1700)

a. veranderingen op het gebied van de wetenschap en de         filosofie = humanisme

b. veranderingen op godsdienstig gebied = reformatie

c. veranderingen op cultureel gebied = renaissance

Humanisme

- 'een levensbeschouwing die mensen voorop stelt en uitgaat van de waarde van mensen. Het humanisme streeft naar het goede doen, rechtvaardigheid en het gebruik van je verstand.'

- Gevolg: zelf nadenken, lezen en ontdekken 

- Macht van geestelijkheid neemt af, want men kan zelf de Bijbel lezen.

Reformatie

- Opstand tegen de katholieke kerk

- Begon bij Maarten Luther, later ook anderen (Calvijn)

- mede-oorzaak Tachtigjarige Oorlog (Willem van Oranje tegen Filip II)

Verschillen middeleeuwen - renaissance

Renaissance (kunst en cultuur)

- Renaissance = wedergeboorte van de mens (uit de donkere middeleeuwen) en van de Griekse en Romeinse kunst (ideeën opnieuw populair)

- in beeldende kunst: symmetrie, levensecht, perspectief

- In de literatuur: verwijzingen naar klassieke oudheid (mythologie) en geschiedenis (vooral oorlogen); spelen met taal door woordgrapjes en beeldspraak; 

Ontwikkeling nieuwe genres

• reformatie -> Tachtigjarige oorlog -> geuzenliederen
• humanisme -> ander mensbeeld -> andere kunst -> tragedie, komedie en sonnet

Genres: geuzenliederen

• Geuzen = aanhangers van Willem van Oranje
• Onderwerpen: 1. heldendaden van Geuzen, 2. Bespotten Spanjaarden, 3. Strijdliederen (die ze zongen tijdens het marcheren)
• Bekendste geuzenlied = het Wilhelmus
• Vaak via pamfletten verspreid, later in liedboeken verzameld 

Genres: tragedie en komedie

• Serieus toneel, in navolging van de klassieke oudheid: vaak vertaling van Grieks of Romeins werk met wat aanpassingen om het zich in Nederland te laten afspelen
• Beide toneelstukken in vijf delen (bedrijven), eerste vier delen afgesloten door een koor (=rei), dat een kort lied zingt. 
• Het verhaal speelt zich af op één plek, over één gebeurtenis en in 24 uur. 
• Verschil -> tragedie loopt slecht af met hoofdpersoon; komedie is grappig: menselijke zwakheden worden bespot. 

Genres: sonnet

• gedicht
• 14 regels, verdeeld over vier strofen (4-4-3-3 regels)
• regelmatig rijmschema: ABBA ABBA CDE CDE (laatste zes kunnen afwijken)
• halverwege een wending
• Bedacht door de Italiaan Petrarca. Hij schreef over zijn geliefde Laura
• Onderwerp was daardoor in de renaissance vaak de (onmogelijke) liefde van een man voor een vrouw. Tegenwoordig ook andere onderwerpen.

Waardoor veranderde het theocentrische, middeleeuwse denken in het antropocentrisch denken van de renaissance?

1. Door het humanisme
2. Door de wedergeboorte
3. Door de reformatie
4. Door de Tachtigjarige Oorlog

Wat is het humanisme?

1. levensbeschouwing waarbij van de mens wordt uitgegaan.
2. wedergeboorte (van de klassieke oudheid)
3. De opstand tegen de katholieke kerk
4. gedragsregels over hoe je je als ridder goed en beschaafd gedraagt

Wat is de reformatie?

1. levensbeschouwing waarbij van de mens wordt uitgegaan.
2. wedergeboorte (van de klassieke oudheid)
3. De opstand tegen de katholieke kerk
4. gedragsregels over hoe je je als ridder goed en beschaafd gedraagt

Wat betekent 'renaissance'?

1. levensbeschouwing waarbij van de mens wordt uitgegaan.
2. wedergeboorte (van de klassieke oudheid)
3. De opstand tegen de katholieke kerk
4. gedragsregels over hoe je je als ridder goed en beschaafd gedraagt

Wat zijn de vier genres die (opnieuw) populair werden in de literatuur van de renaissance?

Aan welke twee kenmerken kun je renaissance literatuur vaak herkennen?

Hoe nu verder?

• dinsdag 4e uur (13/4): in de les maken we par. 5.3 over een sonnet uit de renaissance
• dinsdag 7e uur (13/4): uitleg verlichting
• vrijdag (16/4): bespreken par. 5.5 over kinderpoëzie uit de verlichting
• maandag (19/4): herhalen en afsluiten
• donderdag (22/4): toets over H4 en H5 (telt 3x). 
• Vanaf vanmiddag in Classroom: invulschema om jezelf te overhoren (leeg en met antwoorden) en een samenvatting te maken. 

Boek 4

• In de Classroom staat ook de opdracht  voor boek 4 klaar.
• Kies een boek van niveau 2 of hoger!
• Na de meivakantie gaan we in de les discussiëren in groepjes aan de hand van kaartjes.
• Je moet zelf het een en ander opzoeken, invullen en schrijven ter voorbereiding, dus lees de opdracht goed door.
• Dit is je laatste boekopdracht van dit schooljaar.