KA45: De Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

KA45: De Koude Oorlog

Na de Tweede Wereldoorlog keerden de voormalige bondgenoten elkaar de rug toe. Het wantrouwen tussen de VS en de Sovjet-Unie groeide uit tot een Koude Oorlog, waarin er twee machtsblokken ontstonden. Door de wapenwedloop ontstond er de angst voor een grote kernoorlog. Ondanks de spanningen kwam het geen enkele keer tot een directe confrontatie tussen de VS en de Sovjet-Unie.

Leerdoelen KA45

1: Je kent de betekenis van het begrip 'blokvorming'. 

2: Je kunt uitleggen welke twee blokken tegenover elkaar kwamen te staan en wat hun belangrijkste kenmerken waren. 

3: Je kunt uitleggen welke vijandbeelden beide blokken over elkaar hadden. 

4: Je kent de betekenis van het begrip 'wapenwedloop'. 

5: Je kent de betekenis van het begrip 'atoomoorlog'. 

6: Je kunt uitleggen waarom het nooit tot een oorlog tussen beide blokken kwam. 

7: Je kunt voorbeelden geven van manieren waarop beide blokken elkaar bevochten. 

Terminologie

• 'Koude' Oorlog: spanning tussen twee supermachten zonder directe militaire confrontatie
• Kapitalisme tegenover communisme
• Overleg over wapenbeperking en arsenaal aan atoomwapens
• Conflict heeft veel impact gehad op de wereld! (o.a. interventies)

LD: 1

Blokvorming

• Bevrijding Europa: Westen door de VS, Oost door de Sovjet-Unie
• Bevrijde gebieden komen onder invloed van bevrijders te staan
• Ontstaan bondgenootschappen 
• Begin van blokvorming; communistische Oost-Europa vs. kapitalistische West-Europa
• IJzeren Gordijn door Europa

LD: 1

Kaart Europa, 1946

Oostblok

• Stalin wil toekomstige aanvallen uit het westen voorkomen
• 'Bevrijde' gebieden moeten buffer voor de Sovjet-Unie gaan vormen
• Landen in Oost-Europa worden satellietstaten van de SU
• Communistische regeringen die wensen SU uitvoeren
  
• Kunnen alleen met geweld en indoctrinatie aan de macht blijven! (o.a. Praagse Lente)
• Oprichting Warschaupact

LD: 2

Kapitalistische westen

• Democratie en kapitalisme hersteld na Tweede Wereldoorlog
• Marshallplan: Hulp bij wederopbouw door geld VS
• Samenwerking in NAVO; militair bondgenootschap met West-Europese en Noord-Amerikaanse landen

LD: 2

Vijandbeelden

• Al vóór de Tweede Wereldoorlog angst voor verspreiding van het communisme in VS en W-Europa
• Communisme uit op wereldwijde verspreiding!
• Gebeurtenissen in SU wekken angst op: inperkingen vrijheid, grote terreur en hongersnoden
• Heksenjacht op communisten

LD: 3

Propaganda

• Sovjet-Unie bang dat westen het communisme wilde onderdrukken
• VB: Inmenging tijdens burgeroorlog door GB
• Productie propaganda met als doel de vijand zwart te maken, zowel in de VS als in de SU

LD: 3

Wapenwedloop

• Angst om achter te lopen op de vijand zorgt voor continue 'strijd' om de beste en meeste wapens
• Voorsprong VS met atoombom verdwijnt in 1949
• Enorme productie van wapensystemen en atoomwapens

LD: 4

Dreigende atoomoorlog

• Enorme productie atoomwapens zorgt voor blijvende dreiging
• Instructies 'wat te doen bij een atoombom' op tv
• Hoogtepunt spanning: Cubacrisis
• Plaatsing kernkoppen op Cuba door SU, VS blokkeert eiland en confrontatie kan net worden vermeden (1962)

LD: 5

Wederzijdse afschrikking

• Kernwapens zorgen voor 'mutual assured destruction' en wederzijdse afschrikking
• Hierdoor continu overleg om conflicten te vermijden, o.a. in de Veiligheidsraad van de VN
• Opening 'hotline' tussen Washington en Moskou

LD: 6

Spanningen en conflicten

• Interventies van SU of VS in andere landen, poging om invloedssfeer uit te breiden
• VB: Korea, Vietnam, Zuid-Amerika
• Truman doctrine en Marshallplan om 'containment' van communisme te bereiken
• 'Space race' tussen VS en SU
• Deling van Duitsland

LD: 7

Einde Koude Oorlog

• Gorbatsjov: Economische hervormingen en vrijheid van meningsuiting toestaan in SU, om de SU te redden.
• Protest groeit, Oostblok valt langzaam uit elkaar
• Val van Berlijnse Muur in 1989 is symbolisch einde aan 'vijandelijkheden' 

LD: 7