Thema 5: Paragraaf 5.1 (basis en kader) + Paragraaf 5.4 (kader) (max)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

T6

Waarneming,
Regeling en
Gedrag

                      Lesdoelen

Na deze les:

1. weet ik welke zintuigen er zijn?
2. weet ik wat een zintuigstelsel is?
3. weet ik wat impulsen zijn?

Welke zintuigen ken je?

Het zintuigenstelsel.

Alle zintuigen samen noemen we het zintuigenstelsel.

Waarnemen

• Zintuig: een orgaan dat reageert op een prikkel. Je oog is bijvoorbeeld zo'n orgaan.
•  Prikkel: een invloed uit de omgeving op een organisme. Een voorbeeld van een prikkel is bijvoorbeeld je oog neemt licht waar, je neus ruikt iets lekkers. 
• Doordat zintuigen prikkels opvangen kun je dus allerlei dingen waarnemen. 

Reageren op je omgeving

1. Je ontvangt prikkels op met je zintuigen.
2. Je zintuigen sturen signaaltjes naar het zenuwstelsel.
3. Via het zenuwstelsel komen signaaltjes bij je hersenen.
4. Je hersenen sturen je spieren aan.

Dus.....

• Zintuig: Orgaan wat op een prikkel reageert (neus, oren, ogen).
• Prikkel: iets uit de omgeving (licht, geur, smaak, aanraking).
• Zintuigcellen: Cellen in je zintuigen die aangesloten zijn op de zenuwen.
• Impulsen: Een elektrisch signaal 

Reageren op prikkels

Prikkel = Je ziet chocolade bonbons

Zintuig = ogen

Zintuigen = liggen zintuigcellen die prikkels opvangen en hierdoor ontstaan impulsen

Impuls = ogen sturen signaal naar hersenen

Impuls = signaal naar spieren

Reageren = watertanden en bonbon pakken

Reageren op prikkels

Prikkel = je ziet groen licht

Zintuig = ogen en/of oren 

Zintuigen = liggen zintuigcellen die prikkels opvangen en hierdoor ontstaan impulsen

Impuls = ogen en/of oren sturen signaal naar je hersenen

Impuls = signaal naar je spieren

Reageren = je mag gaan rijden

Reageren op prikkels

Prikkel = je ruikt chocolade (geur)

Zintuig = neus

Zintuigen = liggen zintuigcellen die prikkels opvangen en hierdoor ontstaan impulsen

Impuls = ogen sturen signaal naar je hersenen

Impuls = signaal naar je spieren

Reageren = je neemt een lekkere hap

Zintuigen in de huid

Met je huid kun je voelen: druk, warmte, kou en aanraking.

Je huid heeft meerdere zintuigen:

1. drukzintuigen: reageert als je huid wordt ingedrukt. 

2. tastknopje: reageert op een lichte aanraking

3. warmte-zintuigen: reageert je huid als iets warm is

4. koude-zintuigen: reageert je huid als iets koud is

5. pijnpunten: neem je pijn waar

Zintuigen, waar en hun prikkels

Je zenuwstelsel bestaat uit:

1. De zenuwen (lange dunnen draden die impulsen doorgeven)
2. Het centrale zenuwstelsel: hersenen & ruggenmerg (geeft de impulsen door aan de hersenen)

Waarnemen= bewust worden van ene prikkel  in de hersenen

Prikkels worden in zintuigen omgezet in impulsen.

1. Juist
2. Onjuist

Wie vangen de prikkels op?

1. Zenuwen
2. Zintuigen
3. Ruggenmerg
4. Hersenen

De hersenen horen bij....

1. Centrale zenuwstelsel
2. Zenuwen
3. De zintuigen

Sleep de prikkel en impulsen naar de juiste plaats in dit plaatje

Impuls (naar hersenen)

Prikkel

Impuls (naar spieren)

10:42

Welk zintuig gebruikt de luipaard hier het allermeest?

1. Huid
2. Neus
3. Mond
4. Oren

11:06

Door welke prikkel schrok de steenbok?

1. Beeld
2. Geur
3. Smaak
4. Tast

11:20

Welk zintuig gebruikt de luidpaard hier het meest?

1. Ogen
2. Oren
3. Neus
4. Mond

11:30

Door welke prikkel keek de luidpaard omhoog?

1. hij zag een vogel
2. hij hoorde een vogel
3. hij voelde een vogel
4. hij rook een vogel

Aan de slag

5.1 opdrachten 1 t/m 9