[4H] De Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De Republiek der 

Zeven Verenigde Nederlanden

Doelen

Aan het einde van de les kan je:

- uitleggen wat de Republiek in de 17e eeuw bijzonder maakt;

- in grote lijnen beschrijven hoe de Republiek bestuurd werd;

- uitleggen wat een Raadspensionaris en een Stadhouder is.

Deze les oefenen we met:

- het analyseren van een spotprent;

- het lezen en begrijpen van een tekstbron.

Maar eerst:

Een spotprent over Alva

Bekijk de spotprent op de volgende slide goed.

1) Schrijf de nummers in je schrift.

2) beantwoord de vragen die bij de nummers gesteld worden.

1

Wie zit er in deze troon?

2

Wie is dit en wat heeft hij vast? Waar staat dat voor?

3

Dit is een kardinaal (hoge katholieke geestelijke). Wat doet hij en wat betekent dat?

4

Wat gebeurt er op de achtergrond?

5

Wie stellen deze onschuldige vrouwen voor?

Leg uit waarom je dat denkt.

6

Wie zijn de mensen die hier gemartelt worden?

7

Bedenk een goede titel voor deze spotprent.

KA 24: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht (...) van de Nederlandse Republiek.

'Staatkundig' =  op politiek gebied.

Waarom is de Republiek bijzonder?

Vroedschap bestuurd de steden, geleid door burgemeester(s) en schout & schepenen.

Die stuurden vertegenwoordigers naar::

Gewestelijke Staten bestuurd de gewesten (eigen privileges en wetten), geleid door de raadspensionaris en stadhouder.

Die stuurden vertegenwoordigers naar:

Staten Generaal besluit over internationale zaken (oorlog en handel), geleid door de raadspensionaris van Holland.

Waar ligt in de Republiek de soevereiniteit?

1. Bij één persoon
2. Bij de Gewestelijke Staten
3. Bij de adel
4. Bij de Staten Generaal

Lees 'Bestuurlijke structuur' op blz. 98

Beantwoord daarna de volgende vraag:

Omschrijf wie de 'regenten' zijn.

Bedenk:
Waarom hebben de regentenfamilies de meeste macht in de Republiek?

De Raadspensionaris

Juridisch geschoold (landsadvocaat)

Raadspensionaris van Holland zat de Staten Generaal voor

Lid van de Regentenfamilies, had de steun van de stedelijke elite.

<- Johan van Oldenbarnevelt

De Stadhouder

Vroeger: vervanger van de landsheer.

In de Republiek: aanvoerder van het leger.

Had de steun van de adel en (doorgaans) het volk.

                                  Maurits van Oranje ->

Waarom is Maurits woedend op
Van Oldenbarnevelt?

Waarom werd, in 1609,
het Twaalfjarig Bestand gesloten?

Machtsstrijd

Ruzie tussen 

Van Oldenbarnevelt & Maurits:

1) Slag bij Nieuwpoort   (1600)

2) Twaalfjarig Bestand  (1609-1621)

3) Bestandstwisten        (1618-1619)

Stadhouder

Raadspensionaris

Adel

Regenten

Van Oldenbarnevelt

Maurits

Prinsgezinden

Staatsgezinden

Willem III

Johan de Witt

Landsadvocaat

Legeraanvoerder

Machtsstrijd

Ruzie tussen 

Johan de Witt & Willem III

1672: Het rampjaar

- Oorlog met vier staten

(waaronder Frankrijk en Engeland)

- Gruwelijke moord op de 

gebroeders De Witt

Doelen

Aan het einde van de les kan je:

- uitleggen wat de Republiek in de 17e eeuw bijzonder maakt;

- in grote lijnen beschrijven hoe de Republiek bestuurd werd;

- uitleggen wat een Raadspensionaris en een Stadhouder is.

De Republiek was in staatkundig opzicht
bijzonder, want:

1. De Republiek was heel erg rijk geworden van de handel.
2. Er was een constante machtsstrijd tussen twee partijen.
3. Het bestuur was niet via één centraal persoon geregeld.
4. Er was gewetensvrijheid in de Republiek.

De bestuur werd voor een gewest bepaald in:

1. De Staten Generaal
2. De Gewestelijke Staten
3. De Vroedschappen
4. De Federale Staten

De voorzitter van de Staten Generaal was:

1. De Raadspensionaris van Zeeland
2. De Raadspensionaris van Holland
3. De Stadhouder van Zeeland
4. De Stadhouder van Holland