Hoofdstuk 3 basisstof 6: Gezond leven

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

3.6 Gezond leven

Waar denk je aan bij 'gezond leven'?

3.6 Gezond leven (1)

Leerdoelen:

• Ik kan aangeven hoe ik mijn hart en bloedvaten gezond kan houden. 
• Je kunt beschrijven wat er gebeurt bij:
  - een hoge bloeddruk
  - slagaderverkalking
  - een hartinfarct

Bloeddruk: de druk die het bloed uitoefent op de wanden van de slagaders als het wordt rondgepompt. 

Bij inspanning pompt je bloed harder > hogere druk op de wanden

Te hoge bloeddruk is schadelijk (beschadigt de wanden).

Oorzaken hoge bloeddruk: stress, overgewicht, roken, zout eten.

Te lage bloeddruk?

Slagaderverkalking

• Witte bloedcellen en vetachtige stoffen in de wand van het bloedvat. 
• Verdikking wordt hard door kalk. 
• Bloedvat  nauwer en stijver waardoor de bloeddruk stijgt en het hart harder moet pompen. 
• Minder bloed (en dus zuurstof) naar het weefsel --> weefsel in orgaan werkt slechter of helemaal niet meer. 
  
  
• Niet roken, gezond eten en regelmatig bewegen!
  

Welk gevolg heeft slagaderverkalking voor de bloeddruk?

1. De bloeddruk zal dalen, omdat het bloed gemakkelijk door de slagaders kan stromen.
2. De bloeddruk zal stijgen, omdat het bloed gemakkelijk door de slagaders kan stromen.
3. De bloeddruk zal dalen, omdat het bloed moeilijker door de slagaders kan stromen.
4. De bloeddruk zal stijgen, omdat het bloed moeilijker door de slagaders kan stromen.

Hartinfarct

• Hartinfarct: Bij een hartinfarct stopt de toevoer van bloed naar een deel van het hart. Het hart kan zijn werk dan minder goed doen.
• Angina pectoris: 'waarschuwing' in de vorm van hartkramp. Raakt een kleine aftakking verstopt, dan kan een andere aftakking de taak overnemen. 

Welk bloedvat raakt verstopt bij een hartinfarct?

Gezonde leefstijl

Hart- en vaatziekten: verzamelnaam voor ziekten aan hart en bloedvaten.

Hart en vaatziekten

Erfelijke factoren

Andere oorzaken

Niks aan te doen

Gezonde leefstijl

• Niet roken
• Drink geen alcohol (niet meer dan één glas per dag
• Eet gezond en gevarieerd
• Beweeg regelmatig
• Voorkom stress en zorg voor voldoende ontspanning

Alcohol

Alcohol is een stof met een verdovende werking.

 

Alcohol komt via het bloed op vrijwel alle plekken van het lichaam. 

Jongeren zijn extra gevoelig voor alcohol: hersenschade en verslaving.

Kater: hoofdpijn/dorstig/misselijk door vochtverlies en giftige afvalstoffen. 

Alcoholvergiftiging: bij jongeren boven 1,7 promille. Boven 4 promille kans op coma en overlijden.

Bingedrinking: in korte tijd veel alcohol drinken

Gevolgen alcohol

Korte termijn	Lange termijn
Opwekkend	Verstoort ontwikkeling van de hersenen
Verminderde remming	Verstoorde hormoonbalans
Verminderde controle	Beschadiging van lever, hersenen, maag en hart
Verdoving	Geheugenverlies en verminderde school-, studie- en werkprestaties

Alcohol wordt vervoerd door het bloed.
Door welk bestanddeel van bloed
wordt alcohol vervoerd?

1. Rode bloedcellen
2. Witte bloedcellen
3. Bloedplaatjes
4. Bloedplasma

1. Alcohol zorgt ervoor dat je meer/minder moet plassen.

2. Na het drinken van een glas bier is het alcoholpromillage in een groter lichaam hoger/lager dan in een klein lichaam.

1. 1. Meer 2. Hoger
2. 1. Meer 2. Lager
3. 1. Minder 2. Hoger
4. 1. Minder 2. Lager

Bs 4 Uitscheiding 

Leerdoelen

• Je kunt de delen van de nieren en urinewegen benoemen met hun kenmerken en functies
  
  

Werking van de nieren

Afvalstoffen uit het bloed halen (zoals zouten)

Niermerg en nierschors maken hier urine van
Urine wordt verzameld in de nierbekkens

Nieren

• In nierschors en niermerg liggen nefronen
• Nefronen bestaan uit nierbuisjes
• Nierbuisjes monden uit in verzamelbuisjes en die weer in nierbekken
• Nierbuisje start met nierkapseltje (kapsel van Bowman), heeft twee gekronkelde delen en een lus (lis van Henle)
• Haarvaten uit nierslagader: glomerulus
• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel

zeeflichaampje

Uitscheiding

• In speciale organen: de nieren
  
• Zuiveren het bloed van afvalstoffen
• Aanvoer bloed via nierslagader 
• Nierschors en niermerg bevatten zuiveringsinstallaties 
• Ook teveel water, zout, gifstoffen worden hier uit het bloed gehaald.
  

• Gezuiverde bloed via nierader naar de onderste holle ader
• Water met alle afvalstoffen verzamelt in nierbekken
• Dit heet urine
• Via urineleider wordt urine naar blaas vervoerd
• Voor opslag tussen de 0,5 en 0,8 l urine
• Vanuit blaas gaat urine via de urinebuis naar buiten.
  

Urinewegen

Nierbekkens --> urineleider --> urineblaas --> urinebuis

verschil lengte urinebuis man en vrouw

Andere uitscheidingsorganen

Huid en de longen