1.2 De Sociale Kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

De industriële revolutie 

1.2 De Sociale Kwestie

Kenmerkende Aspecten

• de industriële revolutie legde in de westerse wereld de basis voor een industriële samenleving
  

• de opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme en socialisme
  

• discussies over de

       'sociale kwestie' 

De sociale kwestie

Van boer naar arbeider

• Verbeteringen in de landbouw 
• -> minder boeren nodig
• -> boeren zoeken ander werk
• -> doen ongeschoold werk in de fabriek 

Urbanisatie

• Arbeiders willen dicht bij de fabriek wonen
•  Rondom fabrieken ontstaan steden 
• Migratieproces van platteland naar stad, ook wel verstedelijking genoemd = urbanisatie
• Door de stoomtrein kan voedsel van het platteland komen

Kies de juiste definitie van 'urbanisatie'

1. Mensen gaan dicht op elkaar wonen
2. Er ontstaan steden rond fabrieken
3. Van huisnijverheid naar fabrieksproductie
4. Mensen verhuizen van platteland naar stad

Arbeiderswijken

• Goedkope woningen
• Slecht gebouwd, klein, dicht op elkaar
• Geen riolering
• Veel afval

Arbeiderswijken

• Goedkope woningen
• Slecht gebouwd, klein, dicht op elkaar
• Geen riolering
• Veel afval
• = slechte leefomstandigheden

Leefomstandigheden arbeiders

Leefomstandigheden arbeiders

Leven in de stad

• Armoedige woningen 

Leven in de stad

• Armoedige woningen 
• Gebrek aan riolering en hygiëne 

Leven in de stad

• Armoedige woningen 
• Gebrek aan riolering en hygiëne 
• = slechte leefomstandigheden

Leven in de fabriek

• overschot arbeiders > hoge eisen van werkgevers
• werkdag van 14 uur
• geen vrije- of vakantiedagen
• gevaarlijk, zwaar, eentonig werk > arbeidsdeling
• ongezond
• ziek/gewond? geen inkomen!
• Vrouwen en kinderen werken ook

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

Kinderarbeid

• Goedkope arbeidskrachten

• Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan

• Ze zijn goedkoper dan mannen en vrouwen

• Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines

Wat is de Sociale Kwestie? (1)

• Sociaal: 'betrekking hebbend op de maatschappij, op het welzijn daarvan'

• kwestie: 'probleem'

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders.
  

• Eind 19e eeuw, vooral in de steden.

Wat is de Sociale Kwestie? (2)

• ‘De rijken worden rijker, de armen worden armer’

• Oorzaak:

• Alleen ‘de rijken’ mogen stemmen
• Tot 1887 censuskiesrecht
• Census = belasting

• Hierdoor blijven ‘de rijken’ aan de macht

Wat betekent 'sociaal'?

1. Normaal doen tegen elkaar
2. Iets belangrijk vinden
3. Heeft te maken met de maatschappij
4. Heeft te maken met mensen

Wat is censuskiesrecht?

1. Census betekent volkstelling, dus iedereen met een Nederlands paspoort mag stemmen
2. Alleen mannen mogen stemmen
3. Census betekent opleiding, dus met een diploma mag je stemmen
4. Alleen rijke mannen mogen stemmen

Sociale Wetten

Wetten die het leven van de mensen/arbeiders verbeterden

Langzaam verbetering

• Eerste sociale wetten vanaf 1874: Kinderwetje van Van Houten
  

• 1900 Leerplichtwet (slim paard!) + 

1901 Woningwet 

• Vanaf 1887: uitbreiding kiesgerechtigden
• 1917: Algemeen Kiesrecht voor mannen

• 1919: Algemeen kiesrecht voor vrouwen

Vóór de Woningwet...

...na de Woningwet

Wat als...?

Verschuif de foto naar elk kwadrant en probeer bij elk kwandrant een gevolg te bedenken.

Voorbeeld:

De kinderen doen niets aan hun situatie. Noem hiervan een postitief gevolg.

Noem twee oorzaken waarom mensen naar de stad verhuisden.

Film Daens

00:04

Daens (1992)

00:08

Waarom zouden kinderen over
de grond kruipen bij de machines?

1. Omdat ze klein zijn en goed alles kunnen pakken wat valt
2. Omdat de volwassenen daar geen zin in hadden
3. Omdat dit een leuk spel was voor kinderen
4. Daar begon iedereen later kon je promotie maken

01:51

Wat is er met het meisje
gebeurd dat op de kar ligt?

1. Het meisje ligt te slapen
2. Zij kan niet lopen want ze is kreupel aan haar voet
3. Zo vervoerden mensen zich veel in de 19de eeuw
4. Het meisje is overleden omdat ze doodgevroren is.

01:52

Zouden er vaker kinderen doodgaan
door de kou of honger in de 19de eeuw?

02:01

Je ziet mensen dansen en lachen omdat ze dronken zijn. Waarom dronken veel mensen alcohol in deze tijd?

1. Omdat mensen wel van een feestje hielden
2. Alcohol deed de mensen hun dagelijks ellende van werk even vergeten
3. Alcohol was alleen voor arbeiders, dus zo konden ze hun bazen ontlopen
4. Alcohol hielp tegen de kou.

03:11

Zou deze jongen ook in de fabriek werken?

1. Ja, hij werkt gewoon elke dag behalve zaterdag.
2. Nee, niet elke dag alleen op zaterdag
3. Ja, maar dan krijgt hij minder uren dan de andere kinderen
4. Nee, hij krijgt school les

03:20

Beschrijf de woning van deze arbeiders

04:05

Waarom moeten de kinderen
wakker worden?

1. De pastoor is binnen
2. ze moeten straks toch werken

Sociale kwestie

Begrippen:

• bourgeoisie
• liberalen / liberalisme
• sociale kwestie
• socialisme