Mentorles V5

• Mentorles
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Docenteninstructie

Een veilige sfeer is belangrijk voor deze les

Erken hoe je sociale positie jouw perspectieven en reacties (op of tijdens deze les) bepalen 

Tip: deel een ervaring zodat jij je kwetsbaar opstelt 

Let op: ga vingerwijzen uit de weg 

Doel: bewustzijn over machtsstructuren creëren 

Mentorles V5

1. Experiment

In deze mentorles voeren we een experiment uit! Na het experiment gaan we met elkaar in gesprek en maken jullie een vervolgopdracht. We sluiten af met een terugblik.

Waarom? 

Leren over onszelf, anderen en de wereld om ons heen 

In de loop van de les wordt steeds duidelijker wat hiermee wordt bedoeld! 

Hoe? 

Je voert het experiment individueel uit

Tijd: 15 min. 

Materiaal: A3 papier, foto's 

Hoe? 

1. Plaats de foto's in de cirkel op een plek naar keuze. 

2. Kies een plaats voor jezelf en schrijf hieronder waarom je die plaats hebt gekozen. 

Belangrijk: er is geen goed of fout!

Denken - delen - uitwisselen 

Bedenk en schrijf op: 

1. Hoe heb ik de foto's ingedeeld in de cirkel? 

2. Waarom heb ik dat zo gedaan?

3. Waarom heb ik mezelf op deze plek in de cirkel gezet? 

Tijd: 5 min. 

Denken - delen - uitwisselen 

Deel met je buurmens: 

1. Hoe heb ik de foto's ingedeeld in de cirkel? 

2. Waarom heb ik dat zo gedaan?

3. Waarom heb ik mezelf op deze plek in de cirkel gezet? 

Tijd: 5 min. 

Denken - delen - uitwisselen 

1. Hoe hebben jullie het ingedeeld? Op basis van beroep, interesse, werk/vrije tijd of iets anders

2. Benoem een verschil en overeenkomst met je buurmens

3. Waar hebben jullie jezelf neergezet? Waarom? 

Onderzoek 

177 Nederlandse leerlingen vmbo/havo/vwo

havo/vwo: indeling foto’s → hiërarchie

vmbo: indeling foto’s → werk/vrije tijd/binnen of buiten de stad 

Wat vinden jullie van deze resultaten? 

Optie 1: Stel leerlingen maken geen hiërarchische indeling, dan kun je de resultaten van het proefschrift bespreken. Bespreek de verschillen tussen de resultaten van het proefschrift en de indeling van de leerlingen.

Optie 2: Stel er is een hiërarchische indeling, bespreek dan ook de resultaten het onderzoek en kijk naar de overeenkomsten. 

Informatie proefschrift: 

Voor haar proefschrift (onderzoek) liet socioloog Lenie van den Bulk 177 leerlingen uit Rotterdam van verschillende onderwijsstromingen foto's rangschikken van mensen uit verschillende lagen uit de samenleving. Vmbo-leerlingen en vwo-leerlingen deelden de foto's niet hetzelfde in. Van de vwo-leerlingen maakte ruim driekwart een indeling volgens een hiërarchie. Ze plaatsten mensen met veel status bovenaan en met weinig status onderaan. Bijna de helft van de vmbo-leerlingen maakten geen indeling op basis van hiërarchie, terwijl ze wel degelijk wisten dat zo'n maatschappelijke ladder bestond. Zij verdeelden de mensen op de foto's bijvoorbeeld op in de groepen 'op hun werk' en 'in hun vrije tijd', of 'binnen of buiten de stad'. 

Toen Van den Bulk de leerlingen vervolgens vroeg zichzelf in hun indeling te plaatsen, was er weer een duidelijk verschil. Vwo-leerlingen plaatsten zichzelf vaker midden in de samenleving en bij de belangrijke mensen. De vwo'ers spraken geregeld neerbuigend over mensen met een lagere opleiding. niet allemaal natuurlijk, maar opleidingsniveau zei volgens hen iets over de mate waarin de mensen iets toevoegen aan de samenleving. Soms spraken zo voer de mindere mensen zonder opleiding of diploma. 

Ook het gebruik van woorden zoals ‘hoog/hoger’ en ‘laag/lager’, ‘rijk(er)’ en ‘arm(er)’, ‘belangrijk(er)’ en ‘minder belangrijk’ en ‘elite’ ondersteunt deze interpretatie. 

2. Placemat

In viertallen - tijd: 15 min. 

Stap 1: Lees de bronnen

Stap 2: Beantwoord eerst de vraag voor jezelf in de buitenste vakken 

Stap 3: Wissel uit en schrijf in het midden een groepsantwoord  

Vraag: hoe wordt er in de media over het vmbo geschreven? 

Uitwisselen 

Hoe wordt er over het vmbo geschreven? 

Wat is jullie opgevallen? 

Woordgebruik, uitspraken, perspectieven

Vraag bij de leerlingen naar woordgebruik, bepaalde uitspraken en naar de verschillende perspectieven die naar voren komen in de voorbeelden. 

Sla vervolgens de brug naar hoe wij als samenleving naar het vmbo kijken (en dat het niet gek is dat zij een hiërarchische indeling hebben gemaakt). -> machtsstructuren. 

Wat heb je geleerd vandaag? Wat neem je mee?

Doelen 

Je bent je bewust van hoe jij kijkt naar de verschillende onderwijsstromingen (vmbo, havo en vwo).

Je bent je bewust van de gevolgen van de taal die wordt gesproken over de verschillende onderwijsstromingen.