BVJ Thema 5 basisstof 3 Genen en allelen JJO

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Thema 5 Erfelijkheid en evolutie 

1. Genotype en fenotype
2. Chromosomen
3. Genen en Allelen
4. De evolutietheorie
5. Geschiedenis van het leven op aarde
6. DNA technieken

Chromosomen

• 46 chromosomen (23 paar).
• X en Y chromosomen.
• Geslachtscellen. 

§ 5.3 Genen en Allelen

Deze les

• Korte herhaling vorige lessen
• Afronden § 5.1 tm § 5.3
• Verder met Infographic

Leerdoelen

• 5.3.6 Je kunt omschrijven wat genen en allelen zijn
• 5.3.7 Je kunt omschrijven wat een mutatie is. 
• 5.3.8 je kunt omschrijven wat kanker is.

Aan de slag - huiswerk 

Pak eerst je agenda

HAVO: § 5.3 maken: 1 t/m 8

VWO: § 5.3 maken 1 t/m 9

DNA

Basen: A, T, C, G 

Basenpaar: C-G    en     A-T

verschillende "letters" verschillende "combinaties"

GEN

Gen bestaat uit verschillende basesparen (duizenden!)

Gen codeert voor 1 eigenschap

Gen vertaalt naar Eiwitten.

Genvariant of allel

Chromosomenpaar met verschillende genen.

informatie Gen = Genvariant / Allel

de Allelen van die voor het zelfde coderen op de chromosomenpaar = allelenpaar.

Mutatie

Mutatie weinig invloed in enkele lichaamscel

Mutatie groter gevolg in geslachtscel.

Albinisme

Voorbeeld mutant: Albino 

gen voor pigment (melanine), werkt niet

gevolg: Rode ogen, spierwit haar en huid.

Mutagene invloeden.

Mutagene invloeden zijn dingen die je DNA kunnen laten muteren.

Kanker

Kwaadaardige en goed aardige Tumor.

Uitzaaiing verspreid kanker naar andere delen van het lichaam.

Welke basen zijn er te vinden in DNA?

1. A-C-G-U
2. A-C-P-E
3. G-T-M-L
4. G-T-C-A

Wat is een gen?

1. De informatie voor alle erfelijke eigenschappen
2. Alle zichtbare eigenschappen
3. Een deel van een chromosoom met informatie voor één eigenschap.
4. Een chromosoom in de celkern met erfelijke informatie.

Zet in de juiste volgorde van
klein naar groot.

1. cel - chromosoom - DNA - gen
2. gen - chromosoom - DNA - cel
3. gen - chromosoom -cel - DNA
4. gen - DNA - chromosoom - cel

Zet de juiste omschrijving bij het juiste begrip.

chromosoom

gen

allel

draad van DNA  met erfelijke informatie

deel van een chromosoom met erfelijke info over 1 eigenschap

uitvoering (verschijningsvorm) van een gen

Wat zijn erfelijke eigenschappen?

1. Eigenschappen die voortdurend veranderen
2. Je persoonlijke eigenschappen
3. Eigenschappen die je van je ouders erft
4. Alle eigenschappen in je DNA

Is deze eigenschap erfelijk of
niet-erfelijk?

1. erfelijk
2. niet-erfelijk

Hoeveel chromosomen zitten er in een geslachtscel?

1. 46 paar
2. 23
3. 23 paar
4. 46

Is dit erfelijk of niet erfelijk?

1. Erfelijk
2. niet erfelijk

Leerdoelen

• 5.3.6 Je kunt omschrijven wat genen en allelen zijn
  
• 5.3.7 Je kunt omschrijven wat een mutatie is.
  
• 5.3.8 je kunt omschrijven wat kanker is.

Aan de slag 

Met Infographic over evolutie

• Onderwerpen kiezen (zie lijst)
  
• Informatie verzamelen en taken verdelen
  
• Infographic ontwerpen en maken 
  

Of met § 5.1 tm § 5.3

 Infographic over evolutie

Een infographic laat visueel zien wat in een tekst soms moeilijk uit te leggen is. Daarvoor gebruik je korte tekst naast beeldmateriaal. 

Eindopdracht - Infographic

In viertallen

Telt 1x mee, wel een toets

Infografic maken

Wat weet je over infographics?

1. Wat is een infographic?

• Overzichtelijke visuele weergaves van informatie, data of kennis. 
• Complexe informatie kun je snel, helder en visueel aantrekkelijk maken
• Bij een infographic moet het in één oogopslag duidelijk zijn waar de afbeelding over gaat. 
• Daarnaast moeten de verschillende cijfers die worden weergegeven de kijker meteen iets vertellen. 

2. Wat is een infographic? 

• Informatieve illustraties met een combinatie van tekst en beeld. 
• De korte teksten in een infographic, zijn net zo belangrijk als de afbeeldingen.
• 90% van de informatie die we verwerken in onze hersenen is visueel. 

• Een infographic wordt ingezet wanneer er een moeilijk onderwerp dat meerdere cijfers bevat, moet worden uitgelegd. Bij een infographic moet het in één oogopslag duidelijk zijn waar de afbeelding over gaat. Daarnaast moeten de verschillende cijfers die worden weergegeven de kijker meteen iets vertellen. 
• Een infographic lijkt makkelijk om te maken, maar dat is juist erg lastig. 
• Op de website van Frankwatching staan enkele tips over het maken van een infographic: https://www.frankwatching.com/archive/2013/09/07/zelf-infographics-maken-de-top-drie-gratis-tools/

Voorbeelden infographics

Gebruik deze voorbeelden ter inspiratie!

Voorbeeld infographic 1 sollicitatiebrief

Voorbeeld infographic 2 

Voorbeeld infographic 3

'goede infographic maken'

Voorbeeld infographic 4

'Wat is een infographic?'

Voorbeeld infographic 5 

over klimaatverandering

Voorbeeld infographic 6

over klimaatverandering

Voorbeeld infographic 5 

met tips voor positiviteit

Voorbeeld infographic 6 met studie tips

Nog meer voorbeelden?

• Ga naar de site '100 beste infographics' (volgende sheet)
• Site: https://visage.co/100-best-infographics/

https:

Deel hier min. 2 screenshots van jouw favo infographic. Geef een argument waarom je deze infographic goed vindt.

Een goede infographic:

1. Interessant genoeg? 
2. Hou het simpel en overzichtelijk
3. Kleurgebruik. Beperk het aantal kleuren dan het liefst tot twee of drie kleuren 
4. Uitlijnen. Zorg dat de info netjes is opgemaakt
5. Lettertypes. Gebruik niet meer dan 2 lettertypes; hou het overzichtelijk
6. Stijlbreuk. Stem beelden/grafieken op elkaar af; zorg dat ze dezelfde 'look' hebben.

• Interessant genoeg? Naast het feit dat de infographic er mooi uit moet zien, moet het voor jouw doelgroep interessant zijn. Kies een onderwerp dat een hoog share-gehalte heeft. Stop er in ieder geval afbeeldingen van lieve katjes in! Blijkbaar werkt dat (zie mijn infographic).
• Hou het simpel. Laat de infographic aan je man, vrouw, of kind zien als je klaar bent. Als zij het niet snappen, dan snapt niemand het. Mensen zijn visueel ingesteld. Iedereen spreekt beeldtaal.
• Kleurgebruik. Gaat jouw infographic niet over de regenboog? Beperk het aantal kleuren dan het liefst tot twee of drie kleuren of gradaties hiervan.
• Uitlijnen. Zorg dat de informatie netjes onder en naast elkaar staat.
• Lettertypes. Gebruik alleen hoofdletters voor grote titels en loopteksten in onderkast. Ook hier geldt: hou het rustig. Gebruik niet teveel verschillende lettertypes. Het liefst niet (veel) meer dan twee.
• Stijlbreuk. Zorg ervoor dat de grafieken en beelden op elkaar zijn afgestemd. Het is belangrijk dat ze dezelfde sfeer uitademen.
• Neem de tijd. Een infographic maak je niet even tussendoor. Voor je het weet ben je uren verder. Met een beetje infographic ben ik zelf al snel zestien uur bezig. Weet dus waar je aan begint!

De opdracht: Infographic

Maak een infographic over Evolutie. Je kunt hiervoor een van de volgende tools gebruiken: 

• Pictochart - site: https://piktochart.com/
• Infogr.am -  site: https://infogram.com/
• Easel.ly - site: https://www.easel.ly/
• Of met illustrator 
• Of handmatig voor de goede tekenaars