4.3 Beenverbindingen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Beenverbindingen

Weet je het nog? 

Het skelet bestaat uit beenderen. 

In totaal hebben volwassenen 206 beenderen. 

Hoofd, romp en ledematen.

Botgroepen.

Samenstelling van botten

Kalk ( voor de stevigheid)

Lijmstof ( buigzaam)

Botweefsel

Kraakbeenweefsel 

Tussencelstof met veel lijmstof en weinig kalk

Na de les kun je...

... de beenverbindingen beschrijven.
... de bouw van de gewrichten beschrijven.
... de werking beschrijven van het: scharniergewricht, kogelgewricht, rolgewricht.

... de werking van spieren beschrijven.

Beenverbindingen 

Er zijn verschillende verbindingen. 

vergroeiing - naadverbinding - kraakbeenverbinding - gewricht

Naadverbinding

Je schedelbeenderen zijn verbonden met een naadverbinding. 

De naden zijn kronkelig.

Bij een baby zitten de schedelbeenderen nog niet helemaal aan elkaar gegroeid.

Dit noemen we fontanel. 

Er is dan nog een beetje beweging tussen de schedelbeenderen mogelijk. 

Er is geen beweging mogelijk. 

Kraakbeenverbinding

Wanneer twee botten met kraakbeen verbonden zijn, noemen we dit een kraakbeenverbinding.

De ribbenkast en ruggenwervel zijn hier voorbeelden van. 

Er is weinig beweging mogelijk

Bouw van een kogelgewricht

1. Gewrichtskogel en kom
2. Gewrichtskapsel
3. Gewrichtssmeer
4. Kapselbanden
5. Kraakbeenlaagje

Gewrichten

Gewrichten zijn ook een verbinding tussen 2 beenderen. 

Je hebt 3 soorten:

kogelgewricht

scharniergewricht

rolgewricht

kogelgewricht

De kop van het bot beweegt in de kom van het andere bot. 

Voorbeelden:

schouder - heup 

Er is veel beweging mogelijk. 

Scharniergewricht

Een scharniergewricht kan botten alleen maar laten buigen of strekken. 

voorbeeld: knie, elleboog

Er is veel beweging mogelijk. 

Rolgewricht

een rolgewricht zorgt ervoor dat twee beenderen langs elkaar kunnen bewegen.

Voorbeeld: je onderarm (spaakbeen/ellepijp) 

Er is veel beweging mogelijk. 

Spierstelsel

- Spierstelsel: alle skeletspieren samen 

- Aan de botten zitten spieren vast

- Door de spieren kunnen wij bewegen

Spieren in je organen

(onbewust)

In de wand van je maag en je darmen > voedsel kneden en vervoeren

In je huid > kippenvel

Het hart > rond pompen van bloed

Pezen

Een spier zit vast aan een bot met pezen.

De plaats waar een pees aan een bot vastzit, heet aanhechtingsplaats.

Een spier trekt zich samen, een pees niet

Spier wordt korter en dikker bij het samentrekken

Werking van een spier

• De spier krijgt een seintje van zenuwcellen.

• De spiervezels trekken hierdoor samen.

• De spier wordt korter en dikker.

• De spier trekt de botten waar hij aan vastzit, naar elkaar toe.

• Er ontstaat een beweging.

Spier samengetrokken: korter en dikker.

Spier ontspannen: lang en dun.

Opdracht werking van de spieren:

Geef in beide situaties (gebogen en gestrekt) aan 

welke spieren samengetrokken en welke ontspannen zijn.

Situatie 1 gebogen arm

Armbuigspier=

Armstrekspier=

Situatie 2 gestrekte arm

Armbuigspier=

Armstrekspier=

Antagonistisch paar(spieren)

Spieren waarvan het samentrekken een tegengesteld effect heeft, noem je een antagonistisch paar.

Opdracht

Hoeveel antagonisten zijn er te vinden in de afbeelding? 

schrijf ze op!

Tip: 1 antagonist = 2 spieren

Huiswerk

Opdracht 1, 2, 3, 4 en 5

blz 25 tm 27

Opdracht 1, 2, 3, 5 en 6

Blz 33 tm 35

Nr. 1. van afbeelding 1 is de gewrichtskogel

1. Waar
2. Niet waar

De ribben en het borstbeen zijn verbonden door gewrichten.

1. Waar
2. Niet waar

Hoe zit het staartbeen vast aan het heiligbeen?

1. naden
2. vergroeid
3. kraakbeen
4. gewrichten

Welke beenverbindingen zijn beweeglijk?

1. 2 en 3
2. 1 en 2
3. 1 en 3

Botten kunnen op verschillende manieren verbonden zijn. Noem de 4 beenverbindingen.

Wat is de functie van gewrichtssmeer?

1. Slijtage voorkomen
2. Splinteren voorkomen
3. Schok voorkomen
4. Soepeler laten bewegen

Een naadverbinding is ...

1. een beetje beweeglijk.
2. beweeglijk.
3. niet beweeglijk.

Een kogelgewricht zit in je

1. onderarm en onderbeen.
2. schouder en heup.
3. opperarmbeen en ellepijp.

Hoe noem je het bot dat met een kogel vast zit in de kom van de heup?

1. opperarmbeen
2. dijbeen
3. ellepijp
4. spaakbeen

Vertel in eigen woorden wat je deze les geleerd hebt. Noem iets wat je nog niet wist.

Leerdoelen §4.3

6. Je kunt de beenverbindingen beschrijven.
7. Je kunt de bouw van de gewrichten beschrijven.
8. Je kunt de werking beschrijven van het: scharniergewricht, kogelgewricht, rolgewricht.

Aan de slag

leren § 4.1 en § 4.2

lezen § 4.3

mk en lr § 4.3 gewrichten