eindtoets thema 2 2023

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Thema 2 Voortplanting en ontwikkeling

1.  Voortplantingsstelsel man
2. Voortplantingsstelsel vrouw
3. Veranderingen in de puberteit
4. Bevruchting en zwangerschap
5. Geboorte
6. Veilig vrijen
7. Seksualiteit
8. Erfelijkheidsonderzoek

Uitwendig

Vocht productie onder voorhuid                vieze geur/ontstekingen

Dagelijks schoonmaken

Zaadblaasje

Toevoegen van vocht met voedingsstoffen

Prostaat

Toevoegen van vocht

Teelballen

Aanmaak van zaadcellen

Bijballen

Opslag zaadcellen

Inwendig

Uitwendige geslachtsorganen

• Wand binnenste schaamlippen maken vaginaal vocht aan
• Maagdenvlies: slijmvliesplooi aan het begin van de vagina 

Inwendig

• Cellen in eierstokken ontwikkelen tot eicellen
  
• Deze cellen zitten in blaasjes               follikels
• Vanaf puberteit tot aan overgang
  
• Wand baarmoeder, dikke laag spieren
• Binnenkant baarmoeder zit slijmvlies

Inwendig

• 1 follikel per 4 weken rijpt         rijpe follikel neemt veel vocht op         groeit en barst
• Eicel komt vrij          ovulatie
  
• Rest follikel blijft in eierstok        gele lichaam       baarmoeder rijp voor bevruchte eicel
• Eileider vangt cel op        vervoer richting baarmoeder

Hormonen

• Stoffen die allemaal processen regelen
•  Geproduceerd door hormoonklieren
• Hypofyse       eierstokken: rijpen follikels en oestrogeen aanmaak
• Hypofyse        teelballen: produceren zaadcellen en aanmaak testosteron

Menstruatiecyclus

• Geen bevruchting'
•  

Verschil zaad en eicellen

5-12 dagen

hCG-> gele lichaam blijft in stand

Weefsel embryo uit placenta maakt nu ook HCG aan

ontwikkeling placenta

Embryo met vruchtvliezen en placenta

ziekteverwekkers, alcohol, drugs en geneesmiddelen kunnen door wand bloedvaten heen 

Vruchtwater: bescherming uitdroging en stoten en zorgt voor constante temperatuur

Navelstreng met drie bloedvaten

Embryo vanaf 3e maand wordt een foetus genoemd, alle organen zijn gevormd

Tweelingen

Geboorte in 5 stappen: 

1. indaling

1. Indaling

2. Ontsluiting

3. breken vruchtvliezen

4. Uitdrijving

5. Nageboorte: placenta, resten van de navelstreng en vruchtvliezen

Nageboorte

• Placenta, resten van de navelstreng en vruchtvliezen
• Hormonen

Onbetrouwbaar

• Periodieke onthouding
• Coïtus interruptus 

Achteraf

• Morning-after pil: binnen 72 uur, bevat overdosis hormonen
  
• Abortus: eerste 7 weken via pil, daarna via een zuigcurettage = zuigpompje (t/m week 13)

     late abortus (t/m week 23)

Genetisch advies

• Advies na onderzoek naar erfelijke afwijkingen
• Drager:  iemand met een ziekte op 1 chromosoom, zelf niet ziek
• Vrouwen die meerdere miskramen hebben gehad

Prenataal onderzoek

• Echoscopie
• NIPT ( niet invasieven prenatale test)
• Vlokkentest
• Vruchtwaterpunctie

Echoscopie

• Controle groei en ligging  ongeboren kind
• Afwijkende kenmerken

NIPT

• Bloed van moeder, zit DNA van placenta
• DNA baby wordt onderzocht op chromosoomafwijkingen (vanaf 11e week)

Vlokkentest

• vanaf 8e week
•  Weefsel uit placenta
• Chromosoomafwijkingen vastgesteld

Vruchtwaterpunctie

• Vanaf 16e week
• Via de buikwand vruchtwater weggezogen
• Alleen als er uit de NIPT een "slechte" uitslag is, meerdere miskramen, erfelijke ziekte in familie

Zelfstudie

• Basisstof  6 Veilig vrijen
• Basisstof 7 seksualiteit

Onbetrouwbaar

• Periodieke onthouding
• Coïtus interruptus 

Achteraf

• Morning-after pil: binnen 72 uur, bevat overdosis hormonen
  
• Abortus: eerste 7 weken via pil, daarna via een zuigcurettage = zuigpompje (t/m week 13)

     late abortus (t/m week 23)