Voorlezen + uitleg thema / motief

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

 Thema en motieven

Je leert vandaag hoe je het thema en de motieven uit je verhaal kunt beschrijven. 

Welke elementen zie je steeds terugkeren?
Noteer deze.

Thema

Je begrijpt vast wel waar dit filmpje over gaat, zonder dat dat expliciet wordt genoemd – er worden immers helemaal geen woorden in de film gebruikt. Het thema (‘onderwerp’) van het filmpje blijft impliciet, maar je voelt het wel: 

Father and Daughter gaat over de dochter die haar vader erg mist, en een leven lang blijft missen.

Motieven 

Het thema wordt ondersteund door motieven. Een motief is een element of gegeven dat herhaaldelijk terugkeert. Het is dus een kleiner onderwerp of kenmerk dat past bij het thema. 

In het filmpje moet je dan denken aan:

Steeds maar weer  het fietsen, tegen de wind in en de heuvel op, het wisselen van de seizoenen, hoe ook de personages die ze passeert steeds ouder worden (dus: de tijd die voorbijgaat)… etc.

Thema - Motief

Thema: de kortst mogelijke samenvatting van een verhaal

Motief: patroon - iets wat herhaald wordt

Een motief is een terugkerend element  in een verhaal.

Drie soorten motieven

1. Abstract motief
2. Leidmotief
3. Klassiek motief

1. Abstract motief

Abstract: het is eigenlijk een klein thema. 

Voorbeelden: toeval, verraad, schuld, wraak.

2. Leidmotief

Een concreet, tastbaar terugkerend element in een verhaal.

RING in The Lord of the Rings (In de ban van de ring)

3. Klassiek motief

Een motief dat ontleend wordt aan klassieke of Bijbelse verhalen. 

Een thematische gelijkenis tussen een verhaal van nu en een klassiek verhaal.

Kain en Abel: ruziënde broers

Thema's en motieven

In de literatuur wordt het thema niet expliciet genoemd.  Je moet dus zelf ontdekken wat het belangrijkste onderwerp in het verhaal is. Je vraagt je af: waarom zou de schrijver dit verhaal hebben geschreven? Waar gaat het verhaal nu echt over? Dat probeer je in een paar woorden (niet in hele zinnen dus!) te omschrijven.

Thema en motieven

Het is niet altijd makkelijk om thema en motieven te benoemen. Je moet er wat in oefenen!  

De volgende twee literaire elementen helpen soms ook:

• Probeer eerst de titel van het boek te verklaren. De titel is soms een directe verwijzing naar het thema.
• Sommige boeken hebben ook een motto. Dit is een korte tekst aan het begin van een hoofdstuk of van het hele boek. Vaak is het een citaat dat verwijst naar een ander verhaal. Probeer te verklaren waarom de schrijver juist dit motto gekozen heeft. Misschien verwijst het motto naar een verhaal met eenzelfde thema of motief?