les 9 B6

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom

Als je dit ziet zit je al (op tijd) in de online les.

Log ook in (ander scherm/tabblad) bij de lessonup les.

Gebruik daar zowel je voor als achternaam.

Dit om achteraf te kunnen controleren of je actief hebt meegedaan met de les en de vragen.

Als ik dan je naam niet zie staan krijg je een afwezigheidsmelding in magister, om dat te voorkomen gebruik je eigen en volledige naam en doe de hele les mee.

Zit je in het lokaal dan hoef je niet naar teams maar moet je wel naar lessonup.

Deze les

-Terugblik doelen vorige week.  

-Uitleg nieuwe doelen.   

-Opdrachten maken.   

-Afsluiten; hoe is het deze les gegaan? 

Wat was lastig in b5 en de samenhang?

Huiswerk gemaakt?

Vragen 6 en 8 (foutje..)bekijken we nog even klassikaal. 

(vraag 8: 1-2 = +3, 1-3 = +1, 1-4 = +1, 2-3 = +2, 2-4 = +2, 3-4 = +2)

Samenhang: 3 leerlingen en maar 1 vraag goed! 

Heb je een andere vraag fout gemaakt en heb je daar hulp/uitleg bij nodig?  Vraag me dan straks om uitleg tijdens het zelfstandig werken.

Nieuwe leerdoelen deze week: 

-Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

biotechnologie: technieken waar organismen worden gebruikt om producten te maken (brood, yoghurt, bier/ wijn).

-Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

Klassieke biotechnologie, gebruiken we al eeuwen, denk aan maken van kaas, zuurkool, bier etc. maar ook het fokken/kweken van nieuwe rassen door veredeling en selectie. Hierbij veranderen we het genetisch materiaal niet in een laboratorium. Dus hier gebruiken we geen DNA-technieken.

Bij de moderne biotechnologie passen we het DNA rechtstreeks (in het laboratorium) aan. Dan spreken we over genetische modificatie. Of door een stukje DNA van ander organisme over te brengen (te plakken) in een ander organisme (recombinant-DNA-techniek).

We bekijken genetische modificatie, crispr-cas, genomics, en toepassingen als dna-tests, eDNA, synthetische biologie.

-Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

Genetische modificatie = 

Gewenste erfelijke eigenschappen aanbrengen bij een organisme.

Verschillende technieken die worden gebruikt:

-Recombinant DNA-techniek
-Crispr-cas techniek.

Een genetisch gemodificeerd organisme heet een transgeen.

-Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

Recombinant DNA techniek:  technieken waarbij DNA van een ander organisme aangepast wordt (insuline voor diabetespatiënt, gen mens ingebracht bij bacterie).

-Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

Crispr-cas

• Enzym cas vindt stukje DNA dat gewijzigd moet worden
• Cas knipt het DNA door
• Nieuw stuk DNA wordt ingebouwd
• Dit heet gene editing
• Bij gentherapie wordt dit gebruikt om kapotte genen te repareren

Ben jij voor of tegen het gebruik van DNA modificatie. Leg uit waarom!

-Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

Gentherapie:

Voor gentherapie worden cellen genetisch aangepast om een ziekte met een genetische oorzaak te genezen.

-Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

Genomics

• Studie van de gehele DNA code van een organisme.
• Genen die aan en uit staan onderzoeken bij kanker patiënten.
• Te gebruiken om medicatie op maat te maken passen bij het DNA van de patiënt.

-Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

DNA-test:

-misdaad bestrijding: van wie is het bloed, de haar, de huidschilfers op de plaats delict.

-misdaad bestrijding: is dit vlees wel echt koeienvlees of is het paardenvlees?
-verwantschap: wie is mijn biologische vader?
-erfelijke ziekte opsporen: embryonaal onderzoek, maar ook op latere leeftijd mogelijk.
-verwantschap tussen soorten, hoe heeft het leven zich ontwikkeld (evolutie)

-Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

eDNA: DNA uit de omgeving verzamelen om erachter te komen welke soorten er in het gebied voorkomen.

Je hebt een data base met DNA van verschillende soorten en vergelijkt het in een bepaald gebied gevonden DNA daar mee zodat je weet welke soorten er zijn geweest.

-Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

Synthetische biologie: biologisch materiaal kunstmatig namaken, in de toekomst wellicht micro-organismen ontwerpen om afvalstoffen op te ruimen.

Toekomst: opslaan van computerdata (alle computerdata van de hele wereld op 1 kilo DNA).

Leerdoelen:

-Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

-Alle leerdoelen van dit thema herhalen, voorbereiden op de toets.

Kun je bereiken door:

-De tekst van Basisstof 6 en de samenvatting (afsluiting) te lezen/bestuderen.

-Te maken: B6 opdr 1 t/m 9 en de afsluiting opdr 1 t/m 12 en vwo ook 13 t/m 15

-De antwoorden van de opdrachten serieus te controleren.

-Je kennis van de leerdoelen te toetsen met de flitskaarten en de test je zelf.

-Vragen te stellen over wat nog niet duidelijk is.
-De oude lessonups nog een keer te bekijken en de links naar extra uitleg te gebruiken.

  Na afloop nog een paar (6) vragen via lessonup.  

Zorg dat je om

 10.15 uur 

klaar zit met de lessonup open.

Afsluiting.

Wat nog niet af is van de studiewijzer van deze week is huiswerk voor de 1e les van volgende (les) week. (maandag)

Wat heb je geleerd deze les, alles duidelijk?

Zo niet gebruik dan de volgende links in lessonup om extra te oefenen.

Wat voor techniek is dit?

DNA techniek

Chinese wetenschappers hebben tien varkens gecreëerd die blauw worden onder fluorescerend licht. Het team heeft het fluorescerende proteïne in het DNA van kwallen in het embryo van de varkens gespoten.

1. Recombinant DNA-techniek
2. Biotechnologie
3. Crispr-cas techniek
4. Genomics

Bij een moordzaak is een haar gevonden. Er zijn twee verdachten die allebei blond krullend haar hebben. Heeft het zin om een DNA test te doen?

1. Ja, want in haarcellen zitten ook genen over andere kenmerken van een persoon
2. Nee, want de haar die gevonden is, is dood
3. Nee, want in haarcellen zie je alleen genen met informatie over haar
4. Nee, want haar bevat geen DNA

Is bij de toepassing van biotechnologie altijd sprake van genetische modificatie?

1. ja
2. nee

Genetische modificatie betekent....

1. Het veranderen van eigenschappen van dieren en planten
2. Hele DNA van een organisme ruilen met een andere organisme
3. Ziekte bestrijden
4. Recombinant DNA-techniek

Waarom worden er DNA technieken gebruikt?

1. Extra hormonen aanmaken buiten het lichaam
2. Onderzoek doen
3. Gentherapie (zieke mensen gezond maken)
4. DNA aanpassen

Biotechnologie is al eeuwen oud

1. waar
2. niet waar

Extra uitleg nodig? Meer weten?

Herhaling/extra uitleg

Biologiepagina: uitleg

Biologiepagina: oefenen

Bio-bits: erfelijkheid

Freek Vonk: evolutie
Darwin evolutietheorie

Schooltv: vorming van geslachtscellen

Schooltv: dna onderzoek embryo

Verwantschap

Meer weten?

Focus op biologie: erfelijke eigenschappen

Clipphanger: Wat is genetische manipulatie?

Clipphanger: Hoe werkt klonen?

Bio-bits: 1) de moord

Bio-bits: 2) de vader

Bio-bits: 3) de broer 

Bio-bits: 4) de familie

Chromosoomafwijkingen

Knippen en plakken in het DNA

Evolutie (mutatie) bacteriën (Engelstalig)

Knutselen met chromosomen

Dit is het einde van deze les.

In je agenda gezet wat je gaat of moet doen?

Tot donderdag.