Spelling C7, P7+8 (tussenklank + aan elkaar of los)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Ga alvast zitten. 

Pak je laptop erbij en open 'Dagen van gras'. 

                                                    Nederlands havo4

Deze les

• Terugblik C7, P5 en P6
• C7, P7: Tussenklank in samenstellingen
• C7, P8: Aan elkaar of los?

Noteer de meervoudsvormen:

• alinea
  
• basis
  
• cadeau
  
• party
  
• glas
  
• seismograaf
  
• industrie

Noteer het verkleinwoord:

• cake
• blad
• taxi
• schip
• chocola
• diner
• gsm

Terugblik

Noteer de meervoudsvormen:

• alinea - alinea's 
• basis - bases / basissen
• cadeau - cadeaus
• party - party's
• glas - glazen
• seismograaf - seismografen
• industrie - industrieën

Noteer het verkleinwoord:

• cake - cakeje
• blad - blaadje
• taxi - taxietje
• schip - scheepje
• chocola - chocolaatje
• diner - dinertje
• gsm - gsm'tje

Terugblik

Meervoudsvorming

De meeste Nederlandse woorden hebben een meervoud op -s of op -en.

• -s: als de uitspraak gelijk blijft

goeroes, televisies, logés, oevers, garages, chimpansees

• -'s: om uitspraakproblemen te voorkomen

        > bij afkortingen: vwo’ers, dvd’s, wc’tje

        > in woorden die eindigen op a, i, o, u, y,  (ik hou van ys): taxi’s, lama's 

maar: etuis, bureaus, displays

Maar: etuis, bureaus, milieus, jockeys, cowboys, essays; hier is geen uitspraakprobleem.

            

speel af

Meervoudsvorming

• -en: schrijf je aan het woord vast: klanten, paarden, wensen
  

woorden op -ie: 

- klemtoon op -ie → -ën: industrie – industrieën

- klemtoon niet op -ie →  -n; porie – poriën

Verkleinwoorden

Van veel zelfstandige naamwoorden kun je een verkleinwoord maken.

Dit zijn de regels voor de vorming van verkleinwoorden:

• kje, pje, tje erachter: cakeje, boompje, sprietje
• korte klanken worden soms lang: blaadje, lootje
• apostrof bij afkortingen en y: dvd'tje, A4'tje, buggy'tje, baby'tje
• dubbele klinker: lamaatje, autootje, reçuutje

maar: kiwietje, karbonaadje, slaatje, blaadje, jongetje etc.

speel af

C7, P7 + P8

Tussenklank in samenstellingen

Wat is een samenstelling?

Sommige woorden kun je gewoon aan elkaar plakken als je een nieuw woord wilt vormen. 

Bij andere moet je -s-, -e- of -en- tussen de woorden zetten.

Tussenklank

Wanneer gebruik je -en-?

• het eerste deel is een zelfst. nw én heeft alleen een mv op -en-: kattenspeeltje

Wanneer gebruik je -s-?

• je hoort een -s-: 

      dorpschef, want: dorpshuis

speel af

Tussenklank

Wanneer gebruik je -e-?

• eerste deel heeft geen mv: gerstenat
• van het eerste deel is er maar 1: zonnewijzer
• eerste deel heeft een mv op -s-: aspergesoep
• eerste deel heeft een mv op -s- of -n-: groentesap
  
• eerste deel is geen zelfst. nw.: rodekool
• eerste deel versterkt een bijv. nw.: apetrots
• geen 'woord': elleboog
  

speel af

Opdracht

Maken:

• C7, P7: opdr. 1 t/m 5

Moeilijk? Oefen met opdr. 6 t/m 9

Samenstelling

Samenstellingen schrijf je in het Nederlands in het algemeen aan elkaar. Soms komt er een liggend streepje tussen de delen.

Welke woorden schrijf je aan elkaar?

• samenstellingen van twee of drie woorden: vakantiehuis, indiensttreding
• getallen tot duizend (in letters) en samenstellingen met honderd en duizend: zeshonderdvijftig

      Maar: tien miljoen, drie miljard

 

speel af

Samenstelling

Welke woorden schrijf je aan elkaar?

• combinaties van een voorzetsel en een bijwoord: dichtbij
• combinaties van of twee voorzetsels: voorin, achterop
• voornaamwoordelijke bijwoorden; die bestaan uit er, hier, daar, waar + voorzetsel:  waarvoor, daartegenover

 

Samenstelling

Kortom:

• meerdere woorden samengevoegd
  
• tot en met drie woorden aan elkaar
• koppelteken nodig bij: klinkerbotsing, onoverzichtelijkheid

huis-aan-huisbladen, koffieapparaat, televisiekijken, rente-inkomen, diploma-uitreiking, tostiapparaat, anti-aanbaklaag

Opdracht

Maken:

• C7, P7: opdr. 1 t/m 5
• C7, P8: opdr. 1 t/m 5

Moeilijk? Oefen met:

C7: opdr. 6 t/m 9

C8: opdr. 6B, 7B

Toetsweek

H5 Formuleren P1, P3 t/m P7 en heel H7 Spelling (2x)

werkwoordspelling, hoofdletters, leestekens, meervoud, verkleinwoorden, samenstelling, aan elkaar/los, tekens, getallen, sommige/sommigen. Herhaling onderbouw, zinnen begrenzen, voorzetselgebruik, verwijzen, woordgebruik, zinsbouw

Huiswerk

Vrijdag 29 september:

C7, P7: opdr. 1 t/m 5

C7, P8: opdr. 1 t/m 5