12.3 eiwitten

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

leerdoelen

Je leert de moleculaire bouw van eiwitten en de functie van eiwitten in het lichaam.

Je leert de werking van enzymen.

bouw van eiwitten

Net als polysachariden zijn eiwitten biopolymeren die door condensatiepolymerisatie zijn ontstaan. 

De monomeren zijn kleine moleculen

waarin een zuurgroep en

een aminogroep voorkomt.

Ze heten aminozuren. 

condensatiepolymerisatie

 2 aminozuren --> dipeptide

veel aminozuren --> polypeptide

Oefening

De vorming van Gly-Ala

De vorming van Ala-Gly-Ala

• koppeling aminozuren, nummer....
• verestering,     nummer...

koppeling aminozuren, nummer....
verestering, nummer...

uitwerking

koppeling aminozuren --> peptidebinding

verestering --> esterbinding

structuur van eiwitten

volgorde van aminozuren bepaalt eiwit --> primaire structuur

doordat sommige aminozuren zijgroepen bevatten die H-bruggen of s-bruggen kunnen vormen, vouwt het eiwit en ontstaat de uiteindelijke structuur.

rol van eiwitten in het lichaam

• energievoorziening;
  
•  bouwstof (haren, huid, tanden, nagels en spieren);
•  vervoer van stoffen in je lichaam (hemoglobine),
  
• functie bij de bloedstolling;
  
• hoofdonderdeel van ons immuunsysteem

*essentiële aminozuren, kunnen we niet zelf maken, dus moeten we uit voedsel halen

hydrolyse --> ontleding dmv water

geef de 3-letter codes van de twee aminozuren

Definitie enzym

• een enzym kan moleculen afbreken en opbouwen
• een enzym kan reacties katalyseren (versnellen)
• enzym = bio-katalysator 

enzymen

Een heel belangrijke groep eiwitten zijn de enzymen (biokatalysator).

enzymen zijn specifiek/selectief, ze werken in op een substraat

Amylase (speeksel, breekt suikers af)

Lactase (darmen, breek lactose af)

optimale werking enzymen

enzymen werken het beste bij hun optimale waarde

(afhankelijk van functie en plaats)

temperatuuroptimum en

  

pH-optimum

Denatureren van eiwitten

Bij een te grote afwijking in pH en/of temperatuur, zullen eiwitten denatureren: ruimtelijke bouw gaat verloren doordat bindingen tussen moleculen (H-bruggen, vanderwaalsbindingen, ionbindingen, zwavelbruggen) verbreken.

Eiwitten bestaan uit ketens aminozuren. Welke functionele groep(en) zit(ten) altijd in aminozuren?

1. Alleen NH2——
2. NH2—— en COOH——
3. Alleen COOH——
4. Geen een van beide