De Noordpool zelfstudie T-H

• Mens en Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 2

De Noordpool

Wat weet je al over de Noordpool?

Bovenaanzicht: De Noordpool 

 Noordpoolcirkel 

Op het kaartje zie je een rode lijn.

Deze lijn is de Noordpoolcirkel.

Alles boven deze lijn noemen we het Noordpoolgebied.

In het Noordpoolgebied ligt de

NOORDPOOL.

Ook ligt daar het grootste eiland van de wereld: Groenland

Noordpoolcirkel

Noordpoolgebied

De Noordpool

 Op het kaartje zie je een bovenaanzicht van het Noordpoolgebied. 

Het gebied bestaat uit oceaan, omringd door landmassa's (Alaska, Canada, Groenland, Siberië) In de winter dalen de temperaturen tot 40 graden onder nul en is de Arctische Oceaan tot bij Groenland een uitgestrekte witte vlakte, bedekt met enkele meters dik zee-ijs. In de korte zomer bereikt de temperatuur in een groot deel van het noordpoolgebied de nul graden en smelt het zee-ijs gedeeltelijk weg.

De poolgebieden

Arctica en Antarctica

Arctica (of de Noordpool) is de meest noordelijke streek van de wereld. Het gebied omvat de Noordelijke IJszee, die bijna helemaal bevroren is, en een groot aantal eilanden. De noordpool

 ligt in de Noordelijke IJszee.Arctica bestaat uit zee-ijs en pakijs. Het zee-ijs bestaat uit losse, drijvende brokken ijs, die ijsschollen worden genoemd. Als veel van deze ijsschollen dicht tegen elkaar aan liggen, spreek je van pakijs. Omdat het zee-ijs maar enkele meters dik is, verdwijnt een groot deel ervan  tijdens de zomer.

Antarctica (of de Zuidpool) is het vijfde grootste continent op aarde en is helemaal bedekt met ijs. Van al het ijs op de wereld ligt 90% op Antarctica.

De schuine stand van de aardas

Wat kan je zien op de figuur?

• op de evenaar, zijn de dagen even lang als de nachten (beiden 12u)
• ten noorden van de evenaar zijn de dagen korter dan de nachten
  
• ten zuiden van de evenaar zijn de dagen langer dan de nachten

Kijk ook eens goed ten noorden van de noordpoolcirkel en ten zuiden van de zuidpoolcirkel: 

• ten noorden van de noordpoolcirkel is het 24 uur lang nacht
  
• ten zuiden van de zuidpoolcirkel is het 24 uur lang dag

 

Omdat de aardas schuin ligt, is het niet steeds overal 12 uur dag en 12 uur nacht. Afhankelijk van aan welke kant de zon zich van de aarde bevindt, verschillen de lengtes van de dagen en nachten.

  klimaat Noordpoolgebied

Het klimaat

Het Noordpoolgebied heeft een poolklimaat. 

Dit is het koudste klimaat. 

De winters zijn lang en koud (soms - 40 graden) en de zomers kort en koel.

In de zomer wordt het hier nooit warmer dan 10 graden.
Door de kou kunnen hierdoor alleen maar mossen groeien.

                                                                                               

                                                                                                                                                                                         

 Het Toendraklimaat

• Bij een Toendraklimaat wordt het in de zomer niet warmer dan 10 graden en in de winter niet warmer dan -3 graden.
• Het hele jaar valt er een beetje regen (soms sneeuw) 
• Op de Toendra's vind je de permafrost

Denali NP, Alaska

permafrost = eeuwig bevroren ondergrond, waarbij het bovenste deel van de bodem in de zomer ontdooit; hierdoor ontstaan er veel ondiepe plassen

Poolklimaat

Twee varianten:

              toendraklimaat                                       poolklimaat

Permafrost

Door de extreme kou is de bodem van verschillende landen die in het Noordpoolgebied liggen, altijd bevroren.

Dit noemen we permafrost.

Bij permafrost is de ondergrond altijd bevroren. Op de foto zie je in de bodem het ijs zitten.

Permafrost

Zomer

Winter

Gras, mos en lage struikjes

niet bevroren

Permafrost = blijvend bevroren ondergrond

sneeuw

Smelten permafrost

https://nos.nl/artikel/2351966-krater-in-rusland-steeds-groter-door-ontdooiing-permafrost.html

Klimaatveranderingen

Overal op aarde stijgt de temperatuur, maar het Arctische gebied is veruit koploper wat betreft de opwarming. Door deze opwarming neemt het zee-ijs in snel tempo af, valt er meer neerslag in de vorm van regen in plaats van sneeuw en krijgen zeehonden, walrussen en ijsberen het moeilijk omdat zij zee-ijs nodig hebben om te rusten, te jagen, of zich voort te planten.

Door het smelten van het landijs ijs, stijgt de zeespiegel.

Waarom warmt het noordpoolgebied zo snel op?

 Dit is het gevolg van klimaatprocessen die de opwarming versterken. 

Een belangrijk versterkend proces betreft het albedo (de reflectiviteit) van het aardoppervlak. Sneeuw en ijs weerkaatsen veel meer zonlicht (tot wel tachtig procent) dan water en land (ongeveer tien procent). De opwarming door broeikasgassen leidt tot smelting van zee-ijs en sneeuw. Hierdoor wordt het oppervlak een beetje 'donkerder', waardoor het meer zonlicht kan opslaan, en dus warmer zal worden. Hierdoor zal nog meer ijs en sneeuw afsmelten, zodat het oppervlak nog donkerder wordt. Dit proces wordt de albedo-terugkoppeling genoemd en versterkt de opwarming van het noordpoolgebied.

Smeltende ijskap

Oorzaak?

Gevolg?

Klimaatveranderingen

Ook de bevroren grond, permafrost, dat een enorm deel van de Arctic beslaat, ontdooit als lucht- en bodemtemperaturen tot boven nul stijgen. Dit heeft gevolgen voor het broeikaseffect. In de bodem opgeslagen broeikasgassen komen namelijk vrij als de permafrost ontdooit. 

Zo wordt het broeikaseffect alleen maar versterkt.

De Inuit in het poolgebied

De inuit in het poolgebied

Er zijn grote streken van het Noordpoolgebied met 

nauwelijks inwoners of bezoekers. Grote stukken van 

het land zijn immers ook ijsvlaktes die in de zomer 

smelten. Echter, voor 4 miljoen mensen is het

noordpoolgebied hun thuis.

• Inuit zijn de bewoners van het kustgebied van de 

Noordelijke zee

• Groenland:

           -Grootste eiland op aarde. Hier wonen de 

             meeste inuit

          - 60.000 inwoners in de kustgebieden.  

          

Inuit

• De Inuit is een volk (heeft eigen gebruiken en tradities) Inuit = volk  
• Zij leven van jacht op zeehonden, ijsberen, rendieren en walvissen met kajaks en hondensleeën. 

Nu

Vroeger

Opwarming van de Noordpool

Klimaatverandering heeft verschillende gevolgen in elk deel van de wereld. In de kaart is de gemiddelde temperatuurverandering weergegeven voor de periode 2013-2017 ten opzichte van 1951-1980. Het is duidelijk dat vooral in de gebieden dicht bij de Noordpool de temperatuurstijging het sterkst is. Dit zorgt er voor dat de Inuit sneller de gevolgen van klimaatverandering ervaren. Omdat ze voor hun traditionele levenswijze sterk afhankelijk zijn van het klimaat, leidt klimaatverandering tot een verandering

van hun levenswijze.