Module C2: Ouderenmishandeling

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Module C2

Ouderenmishandeling

Welkom!

Hoe zit jij erbij vandaag?

Opdracht Agressie

Lesbezoek vorige week

Leerdoelen

• Je benoemt verschillende vormen van oudermishandeling.
• Je herkent minimaal 6 gedragssignalen welke een aanwijzing van ouderenmishandeling     kunnen zijn.
• Je beschrijft minimaal 4 oorzaken van ouderenmishandeling.
• Je legt uit welke verpleegkundige interventies je kan nemen bij het vermoeden van   ouderenmishandeling.
• Je weet waar je ouderenmishandeling dient te melden.

Ik heb wel eens te maken gehad met ouderenmishandeling

Nooit

Ja door een collega

Ja in de privésfeer

Mogelijk heb ik zelf wel eens een oudere mishandeld

Ik twijfel

Wat versta jij onder ouderenmishandeling ?

Ouderenmishandeling

Het handelen of het nalaten van handelen van al degenen die in een terugkerende persoonlijke of professionele relatie met de oudere (iemand van 65 jaar of ouder) staan, waardoor de oudere persoon lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt dan wel vermoedelijk lijden zal, en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid.

Bron Ministerie van Volksgezondheid - Huiselijk geweld

Stelling

Ouderenmishandeling komt vaker voor dan we denken, 

en blijft vaak onopgemerkt.

Cijfers van ouderenmishandeling

Uit onderzoek is bekend dat circa één op de twintig ouderen (5,6%) te maken heeft met een vorm van ouderenmishandeling in de thuissituatie.

 

Chronische verbale agressie is de meest voorkomende vorm (3,2%), gevolgd door financiële benadeling (1,4%) en fysieke mishandeling (1,2%). 

https://www.augeo.nl/-/media/Files/Bibliotheek/Augeo-Factsheet-Ouderenmishandeling.ashx#:~:text=Uit%20onderzoek%20is%20bekend%20dat,mishandeling%20(1%2C2%25).

Stelling

Ouderenmishandeling is meer dan fysieke mishandeling

Vormen van ouderenmishandeling

We onderscheiden vijf vormen die dikwijls in combinatie voorkomen:

• Fysieke mishandeling
  
• Psychische mishandeling (inclusief schending van het recht op privacy)
• Verwaarlozing
  
• Financieel misbruik
  
• Seksueel misbruik

Stelling

Hulpverleners moeten mishandeling signaleren, omdat slachtoffers het vaak zelf niet melden en het verborgen blijft.

Risico vergroot door:

• Toenemende afhankelijkheid
• Sociaal isolement
• Overbelasting (mantel)zorg
• Niet over kunnen praten
• Geschiedenis van geweld

Stelling

Overbelaste mantelzorgers kunnen onbedoeld ouderen mishandelen. 

Hoe herken jij de signalen?

Herken signalen

• Tegenstrijdige verklaringen voor verwondingen
• Onverschilligheid
• Verschijnselen van overbelasting bij verzorger
• Schelden en/of schreeuwen
• Angstig
• Depressieve indruk
• Verwaarloosde huishouding
• Onverzorgde oudere
• Lege koelkast
• Hulpverlener wordt getracht buiten te houden
• Geen contact met de oudere zonder verzorger mogelijk

Verzorger kan partner/familielid/

mantelzorg enz. zijn

Stelling

Als verpleegkundige ben je verplicht ouderenmishandeling te melden,  zwijgen is geen optie.

Bij wet is een professional verplicht om een situatie van ouderenmishandeling te melden

Voor wie is het gebruik van de meldcode verplicht?

Het gebruiken van de meldcode is voor sommige beroepsgroepen verplicht!

Dit staat in het Besluit verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. 

De meldcode geldt voor professionals die werkzaam zijn in de sectoren:

- gezondheidszorg;

- onderwijs;

- kinderopvang;

- maatschappelijke ondersteuning;

- jeugdhulp;

- justitie.

Werkgevers in bovengenoemde sectoren moeten de meldcode vaststellen en implementeren. 

Het gebruik en de kennis van de meldcode moeten zij bevorderen onder hun werknemers. 

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/huiselijk-geweld/meldcode

Bij wet is een professional verplicht om een situatie van ouderenmishandeling te melden

Stelling

Professionals moeten 

ouderenmishandeling melden, 

maar doen dit vaak niet of te laat.

Bij wet is een professional verplicht om een situatie van ouderenmishandeling te melden

Wat moet je doen als je een vermoeden hebt van ouderenmishandeling?

1. 112 bellen
2. Melden bij veilig thuis
3. De huisarts inlichten
4. De dader aanspreken

Opdracht

Mevrouw Jansen (82) woont bij haar dochter en schoonzoon. Ze heeft dementie en is afhankelijk van haar dochter voor verzorging en boodschappen. Tijdens een huisbezoek valt je op dat mevrouw Jansen blauwe plekken op haar arm heeft. Ze oogt angstig en kijkt steeds naar haar dochter voordat ze antwoord geeft. Haar dochter zegt: “Ze struikelt vaak en vergeet alles. Dit is zwaar voor ons allemaal.” Je merkt spanning in huis en mevrouw Jansen vermijdt oogcontact.

Opdracht

Bespreek in je groepje: 

• Welke signalen vallen jullie op?
• Zijn er rode vlaggen die wijzen op ouderenmishandeling? 

• Denken jullie aan mishandeling, overbelasting of iets anders? Licht je antwoord toe.
• Hoe kun je voorzichtig meer informatie verzamelen zonder direct te beschuldigen?

• Welke stappen zetten jullie volgens de Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling?
• Hoe weeg je de geheimhoudingsplicht versus meldplicht? Wat zegt de Wet BIG hierover?

• Waar en hoe zouden jullie de melding doen? Zoek informatie op via de websites van: Veilig Thuis - GGD
• Hoe bespreek je dit met je collega’s en eventueel met mevrouw Jansen?

Noteer kernwoorden (flip-over)

Hulp: https://www.ggdwb.nl/meldpunt-crisiszorg/; https://veiligthuis.nl/; https://signalenkaart.nl/

Tijd: 20 minuten

Hierna bespreken we de opdracht klassikaal. 

Groepsgesprek:

Bespreek de verschillen en overeenkomsten tussen de groepen.

Welke signalen vielen het meest op?

Wat vonden jullie lastig in het beslissen om te melden?

Hoe zouden jullie in het echt handelen?

Meldcode huiselijk geweld

• In kaart brengen van signalen
• Overleggen met een collega
• Raadplegen 'Veilig thuis'
• In gesprek met de zorgvrager
• In gesprek met mantelzorg/verzorger

Websites openen - benoemen

Rol van de verpleegkundige

• Neem jouw 'niet pluis gevoel' serieus!
• Ga na of meerdere signalen naast elkaar voorkomen.
• Ga er in de eerste instantie van uit dat er geen moedwil in het spel is; zie beiden als slachtoffer.
• Raadpleeg collega's, is hen iets opgevallen?
• Trek niet direct conclusies, onderzoek je vermoeden.
• Meld vermoedens bij je leidinggevende.

Terugblik

Je benoemt verschillende vormen van oudermishandeling.

Je herkent minimaal 6 gedragssignalen welke een aanwijzing van ouderenmishandeling kunnen zijn.

Je beschrijft minimaal 4 oorzaken van ouderenmishandeling.

Je legt uit welke verpleegkundige interventies je kan nemen bij het vermoeden van ouderenmishandeling.

Je weet waar je ouderenmishandeling dient te melden.

Volgende keer...

In gesprek met de praktijk

Bedenk 3 vragen die jij hebt voor de ambulanceverpleegkundige

Mail deze vóór 11 maart 2025 naar [e-mail]

Wat vond je van de les?
- Tip en Top -

einde

Fijne vakantie!

www.ggdwb.nl

www.rijksoverheid.nl

signalenkaart.nl