2. Democratie een hele uitdaging

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

2. Democratie een hele uitdaging

Hoe werkt een democratie eigenlijk? 

Hoe democratisch was en is België?

Verbind het begrip met de passende omschrijving: democratie

1. Het volk heeft de grootste politieke macht, het regeert zichzelf.
2. Legt staatsvorm, bevoegdheden van instellingen, rechten, vrijheden en plichten vast.
3. Ministers: dagelijks bestuur, voeren wetten uit.
4. Volksvertegenwoordiging: maakt wetten en controleert de uitvoerende macht.

Verbind het begrip met de passende omschrijving:
Scheiding der
machten

1. Het volk heeft de grootste politieke macht, het regeert zichzelf.
2. Legt staatsvorm, bevoegdheden van instellingen, rechten, vrijheden en plichten vast.
3. Wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht worden uitgeoefend door afzonderlijke, onafhankelijke instellingen.
4. Volksvertegenwoordiging: maakt wetten en controleert de uitvoerende macht.

Verbind het begrip met de passende omschrijving:
Grondwet

1. Het volk heeft de grootste politieke macht, het regeert zichzelf.
2. Legt staatsvorm, bevoegdheden van instellingen, rechten, vrijheden en plichten vast.
3. Wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht worden uitgeoefend door afzonderlijke, onafhankelijke instellingen.
4. Volksvertegenwoordiging: maakt wetten en controleert de uitvoerende macht.

2. In België is lang gestreden voor meer stemrecht

• Directe / rechtstreekse democratie: iedereen meebeslissen bij opstellen wet. 
• Praktische problemen bij grote bevolkingsgroep ==> onmogelijk iedereen aanwezig
• Oplossing?
• = representatieve of parlementaire democratie 
• Wat?
• Volk kiest afgevaardigden (= volksvertegenwoordigers) die voor hen beslissen. 
• Hun macht =  tijdelijk
• Stemming = geheim + verkiezingen eerlijk en vrij
  

Vul de tabel aan met de passende verklaring. Noteer de overeenkomstige letter in de eerste kolom a.d.h.v. de geschreven bronnen.

Opdracht 2 - p.156/7

C & G

E

D & E

H

A

B

Bij evenredige vertegenwoordiging wordt het totale aantal uitgebrachte stemmen gedeeld door het aantal zetels.

Markeer in de teksten (p.156/7) telkens de omschrijving van het kiesstelsel.

A

B

C

Markeer in de teksten (p.156/7) telkens de omschrijving van het kiesstelsel.

D

E

Participatiegraad?

De participatiegraad is het percentage mensen dat kan stemmen (kiezers) in verhouding met de totale bevolking.

Participatiegraad is een barometer voor de democratie?

Hoe hoger de participatiegraad, hoe democratischer.

Vanaf wanneer is België eigenlijk een echte democratie? Waarom?

Vanaf 1948. Omdat ook vrouwen mochten stemmen. De meerderheid van de bevolking mag stemmen.

Opdracht 3 - p.157

Teken het raster over in jouw LWB.

Spotprenten uit
l’Assiette au Beurre,
3 mei 1902

1. Wat zie je?

Kijk naar A4-B4 - wat zie je?

2. Translatie = geef betekenis aan symbolen

Wat stelt de buik voor?

Wat stelt de mond voor?

Waarvoor staat de combinatie buik-mond symbool?

Verband met het AMS?

Kijk naar A4-B4 - wat zie je?

Kijk naar de onderschriften. Vertaal!

3. Interpretatie 

Welke boodschap brengt de cartoonist?

De tekenaar klaagde in deze spotprent aan dat de stem van de kiezers met één stem niet opwoog tegen de stem van de kiezers met twee of meer stemmen. Hoe meer vermogen iemand had, hoe rijker (en dus dikker), hoe luider die zijn stem kon laten horen.

Waarvoor staat dikheid hier symbool?

Op welk kiesstelsel geven deze prenten kritiek?

Op het algemeen meervoudig stemrecht. De dikste persoon heeft drie stemmen, de magerste heeft nauwelijks inspraak.

Welke politieke groepering zou die prenten kunnen (laten) tekenen hebben?

• Socialisten,
• vooruitstrevende liberalen
• christendemocraten. 

Die willen allemaal volwaardig algemeen stemrecht.

3. Van stemhokje tot regering

• De kiezers stemmen op kandidaten van een partij. 
• Het percentage bepaalt hoeveel zetels in het parlement  (evenredigheidsstelsel).
• zetelverdeling ==> regering gevormd.
• De partijen die de ministers zullen leveren, moeten samen een absolute meerderheid vormen. = een coalitie. 
• <=> oppositie. Hun taak bestaat erin de regering te controleren. (vragenuurtje) 
• Roepen ministers in naam van de kiezer, ter verantwoording 
• In de praktijk : de partijen veel macht (= particratie). 
• Bij een stemming : standpunt politici = standpunt partij  

Stel: je bent formateur en wordt dus belast met het vormen van een regering. Waarmee moet je rekening houden?

1. De partijen met de meeste zetels moeten liefst in de regering zitten.
2. De partijen met de minste zetels moeten liefst in de regering zitten.

Stel: je bent formateur en wordt dus belast met het vormen van een regering. Waarmee moet je rekening houden?

1. De meerderheid moet zo nipt mogelijk zijn.
2. De meerderheid moet liever iets ruimer zijn.

Stel: je bent formateur en wordt dus belast met het vormen van een regering. Waarmee moet je rekening houden?

1. Een goed werkende regering bestaat uit ministers van zo veel mogelijk partijen.
2. Een goed werkende regering bestaat uit ministers van zo weinig mogelijk partijen.

Stel: je bent formateur en wordt dus belast met het vormen van een regering. Waarmee moet je rekening houden?

1. De partijen die de ministers leveren, hebben liefst zo weinig mogelijk uiteenlopende ideeën.
2. De partijen die de ministers leveren, hebben liefst zo veel mogelijk uiteenlopende ideeën.

Welke coalitie is het best werkbaar? Overleg met je buur. Geef argumenten.

Resultaten federale verkiezingen 2019

Grootste Vlaamse partij?

N-VA

Welke partij boekte de sterkste groei?

Vlaams Belang

Behaalde een coalitie met VB, N-VA, PS, MR een meerderheid?

Ja

Realistische coalitie? Waarom?

Nee

Uiteindelijke coalitie in 2019? #zetels?

• Open Vld
• MR
• PS
• sp.a. (Vooruit)
• Groen
• Ecolo
• CD&V

87 zetels

Regering De Croo I (Vivaldi)

Opdracht 6 - p.160

Bestudeer de kaart op p.160 in jullie LWB & lees de bijhorende tekst.

Ranking op basis van: 

• het verkiezingsproces (regelmatige, vrije en eerlijke verkiezingen, geheime stemming,
  (geen) grootschalige kiesfraude …) 
• een meerpartijenstelsel 
• het functioneren van de regering 
• de participatiegraad
• de politieke cultuur (o.a. vertrouwen in de instellingen, politici)
• rechten en vrijheden (o.a. vrije meningsuiting, persvrijheid)

Wat besluit je over het democratische gehalte van België?

Wat besluit je over het democratische gehalte van de wereld?

Geef drie landen die minder democratisch geworden zijn.

KENNEN / KUNNEN

• de begrippen ‘democratie’, ‘grondwet’, ‘scheiding der machten’, ‘parlement’, ‘regering’, ‘partij’, ‘particratie’, ‘participatiegraad’, ‘cijnskiesrecht’, ‘algemeen meervoudig stemrecht’, ‘algemeen enkelvoudig stemrecht’, ‘evenredigheidsstelsel’, ‘meerderheidsstelsel’, ‘directe (rechtstreekse) democratie’, ‘representatieve (parlementaire) democratie’, ‘oppositie’ en ‘coalitie’ verklaren
• de evolutie van het stemrecht in België en de stijgende participatiegraad uitleggen
• de vorming van parlement en regering uitleggen
• de verhouding tussen parlement/ oppositie en regering/meerderheid uitleggen
• een tabel ontleden
• een afbeelding ontleden en er een kiesstelsel op herkennen
• een kaart over democratie in de wereld ontleden
• mogelijke wijzigingen aan het kiessysteem beoordelen