Leesvaardigheid leesstrategie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Deze les

• Leesstrategieën.
• kernzin/hoofdzaken/bijzaken

Lesdoel: je weet aan het eind van de les wanneer je welke strategie toepast bij het lezen van een tekst.

Tekstsoort

Er zijn verschillende tekstsoorten

• informerende tekst: nieuwsbericht, sportverslag,m interviewverslag
• overtuigende tekst: bespreking van een film of app, ingezonden brief 
• amuserende tekst: strip, roman, toneelstuk
• activerende tekst: advertentie, poster/affiche

Verschil onderwerp en hoofdgedachte; weet je het nog?

onderwerp	hoofdgedachte
vind je, door te kijken naar het tekstgeraamte	vinden met nauwkeurig lezen
een woord of paar woorden	een hele zin let op: geen vraagzin!
waar de tekst over gaat	wat de schrijver over het onderwerp wil vertellen

De leesstrategieën

De manier waarop we een tekst lezen hangt af van onze bedoelingen met de tekst. Je kan één tekst op verschillende manieren lezen, maar dan telkens met een verschillend doel.

Die verschillende manieren van lezen noemen we leesstrategieën.

Je wilt een graag een wat moeilijkere tekst lezen, hoe pak je dat aan?
Schrijf dit op, er is geen goed of fout!

Leesstrategieën

De volgende zes strategieën moet je (uiteindelijk) kennen:

1. verkennend lezen (ook wel oriënterend/globaal lezen)
2. nauwkeurig lezen (ook wel intensief lezen)
3. zoekend lezen
4. studerend lezen

Verkennend/oriënterend lezen

Doel: Snel vaststellen of een tekst bruikbaar is.

1. Lees de titel;
2. Bekijk plaatjes en opvallende woorden;
3. Bekijk de anders gedrukte woorden;
4. Lees de eerste alinea;
5. Lees de tussenkopjes;
6. Bekijk de bron.

Verkennend/globaal lezen

Doel: Vinden van hoofdzaken 

1. Lees de eerste en laatste alinea
2. Lees de eerste en laatste zinnen van de alinea's.

Intensief lezen

Doel: de tekst goed begrijpen

1. Tekst helemaal lezen.
2. Zoek de betekenis van moeilijke woorden op.
3. Zoek de signaalwoorden en de verbanden.
4. Bepaal onderwerp.
5. Bepaal hoofdgedachte.

Zoekend lezen

Doel: het vinden van bruikbare informatie, zoeken naar een antwoord op en vraag.

1. Let op opvallende lay- out zoals cursief, vet, opsomming e.d.
2. Zoek naar steekwoorden of trefwoorden;
3. Kijk in de inhoudsopgave.

Studerend lezen

Doel: de belangrijkste informatie onthouden

1. Lees de tekst oriënterend, globaal en intensief.
2. Maak een uittreksel of samenvatting en lees die een aantal maal door.
3. Markeer belangrijke punten.

Lees onderstaande leessituaties. Welke leesstrategie pas je toe?

Situatie 1: 

Om 07.00 uur valt de krant door de brievenbus. Voordat je naar school gaat, wil je snel weten wat het belangrijkste nieuws is. 

Situatie 2: 

Voor biologie moet je een werkstuk maken over klimaatverandering. Je hebt op een internet een tekst gevonden over het klimaat. Je wilt weten of je de tekst kunt gebruiken.

Situatie 3: 

Je hebt morgen een toets over voor geschiedenis. Je leest de tekst in je geschiedenisboek.

Situatie 4:

Je wilt een pretpark bezoeken en bent benieuwd naar de prijzen. Je bezoekt de website van het pretpark.

Orienterend lezen

Globaal lezen

Intensief lezen

Zoekend lezen

Studerend lezen

De leesstrategie waarbij je de titel, inleiding, tussenkopjes en bron leest en de plaatjes bekijkt, noemen we

1. studerend lezen
2. zoekend lezen
3. intensief lezen
4. oriënterend lezen

Bij welke strategie maak je een samenvatting?

1. Globaal lezen
2. Intensief lezen
3. Zoekend lezen
4. Studerend lezen

Met welke leesstrategie begin je als je een tekst voor je krijgt?

1. verkennend/globaal lezen
2. intensief lezen
3. zoekend lezen
4. studerend lezen

Welke van de strategieën is geen leesstrategie?

1. Intensief lezen
2. Studerend lezen
3. Onderzoekend lezen
4. Verkennend/globaal lezen

Welke leesstrategie gebruik je?
Je probeert een programma te vinden in een tv-gids.

1. globaal
2. intensief
3. zoekend
4. studerend

Welke leesstrategie gebruik je?
Je leest een tekst waar je vragen over moet beantwoorden.

1. globaal
2. intensief
3. zoekend
4. studerend

Welke leesstrategie gebruik je?
Je gebruikt een hoofdstuk uit een geschiedenisboek om je voor te bereiden op een proefwerk.

1. intensief
2. oriënterend
3. zoekend
4. studerend

Welke leesstrategie gebruik je om de betrouwbaarheid te beoordelen?

1. oriënterend lezen
2. globaal lezen
3. intensief lezen
4. kritisch lezen

Kernzin, hoofd- en bijzaken

Instructie hoofdzaken en bijzaken

In elke tekst staat belangrijke en minder belangrijke informatie:

• Hoofdzaken geven de belangrijkste informatie over het onderwerp van de tekst.
• Bijzaken geven minder belangrijke informatie. Ze maken de hoofdzaken in de tekst duidelijker (voorbeeld, herhaling of uitleg).

Instructie kernzin

In een alinea staat bijna altijd een kernzin: de belangrijkste informatie van de alinea:

• Vaak is de kernzin de eerste zin van de alinea.
• De andere zinnen zijn een toelichting (uitleg of voorbeeld) bij de kernzin.

Samenvatten van een tekst

stap 1: lees de tekst goed door

stap 2: onderstreep de hoofdzaken ->let op voorkeursplaatsen

stap 3: noteer de belangrijkste info uit de tekst

De hoofdzaak van een alinea staat vaak in de kernzin van de alinea.

1. juist
2. onjuist

De kernzin is de belangrijkste zin van de alinea

1. juist
2. onjuist

Zijn hoofd of bijzaken belangrijker in een tekst?

1. hoofdzaken belangrijker dan bijzaken
2. bijzaken belangrijker dan hoofdzaken

hoofdzaken

bijzaken

kernzin

samenvatting

deelonderwerp

globaal lezen

Je leest de eerste en aatste zin van elke alinea lezen

onderwerp van een alinea

de belangrijkste informatie uit de tekst

belangrijkste zin van de alinea

zijn minder belangrijk in een tekst (toelichting, uitleg, voorbeelden)

staan in de kernzinnen, inleiding of slot

Opdracht

1. Pak je tekstenboekje. Welke leesstrategie gebruik je om het onderwerp van tekst 1 te bepalen. Beschrijf hoe je dit doet.

2. Bepaal bij elke tekst het schrijfdoel. Leg ook uit waarom je dat denkt

3. Kies met zoekend lezen een van de teksten. 

4. Welke interessante vraag zou je kunnen stellen over dit onderwerp?

4. Onderstreep de kernzinnen in de tekst

5. Kun je nu de belangrijkste boodschap eruit halen?

6. Lees de tekst nu kritisch. Kom je iets tegen waar je het niet mee eens bent? Geef aan waarom.