V5 Thema 4 DNA B2 DNA-replicatie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 4 DNA

B2

DNA-replicatie

Les 1

Leerdoel B2

• Je kunt het proces van DNA-replicatie toelichten en beschrijven hoe DNA-replicatie plaatsvindt. (les 1)

• Je kunt uitleggen op welke manieren de basenvolgorde in het DNA kan worden bepaald en hoe met de verkregen gegevens door DNA-analyse de graad van verwantschap van soorten kan worden vastgesteld. (les 2)

Herhaling Basisstof 2 (2)

DNA-replicatie

DNA begint bij een replicatiestartpunt, de waterstofbruggen tussen de basenparen wordt verbroken door het enzym helicase. Als de twee strengen uit elkaar gaan ontstaat een replicatiebel.

Maak opdracht 6 t/m 9

Afsluiter Les 1

Wat was je procentuele score?

In DNA vormen de basen A, G, C en T vaste paren.
Welke paren zijn dat?

1. A - G en T - C
2. A - T en G - C

Op internet staan veel plaatjes van DNA. Heeft de tekenaar van dit plaatje de basen goed getekend?

1. Ja
2. Nee

voor replicatie is/zijn benodigd

1. DNA
2. DNA polymerase
3. vrije nucleotiden
4. alle drie

In welk deel van de celcyclus vind DNA replicatie plaats?

1. G1 fase
2. G2 fase
3. S fase
4. M fase

Leerdoel B2

• Je kunt het proces van DNA-replicatie toelichten en beschrijven hoe DNA-replicatie plaatsvindt. (les 1)

• Je kunt uitleggen op welke manieren de basenvolgorde in het DNA kan worden bepaald en hoe met de verkregen gegevens door DNA-analyse de graad van verwantschap van soorten kan worden vastgesteld. (les 2)

Les 2

PCR, sequensen en gelelektroforese

DNA-replicatie (5)

DNA-analyse gebeurt bijvoorbeeld bij de corona-test. Het DNA dat uit de cellen van het virus wordt geïsoleerd is meestal te weinig voor onderzoek. 

Met PCR kunnen een of meer specifieke gedeelten uit het DNA in een PCR-machine worden gekopieerd. 

Vervolgens kun je een DNA-profiel of DNA-fingerprint maken d.m.v. gelelektroforese. Je bepaalt daarmee de nucleotidevolgorde van het DNA (sequensen).

Voor het bepalen van een DNA-profiel worden  beide allelen van minimaal tien onafhankelijk overervende loci met repetitief DNA onderzocht (zogenaamde repeats). Repititief DNA (bijv. CACACACA) bevindt zich in bepaalde loci van niet-coderend DNA. Dit is voor elke persoon zo uniek, waardoor je er iemand mee kunt identificeren.

Animatie PCR

Polymerase Chain Reaction

https:

Binas 71M2

Maak opdracht 10

DNA-sequensen

techniek waarmee je specifieke nucleotiden volgorde van een stuk DNA kunt bepalen m.b.v. PCR en gelelectroferese

https:

Gelelektroforese

Techniek waarmee je DNA-fragmenten op grootte kunt scheiden

https:

Extra info nodig?

https://dnalc.cshl.edu/resources/animations/sangerseq.html

https://dnalc.cshl.edu/resources/animations/cycseq.html

Maak opdracht 11

DNA fingerprinting

Restrictie-enzymen

- DNA profielen van organismen vergelijken om zo afkomst te kunnen bepalen of organismen te kunnen identificeren 

- enzymen die specifieke DNA sequentie herkennen en hier op een unieke manier het DNA knippen

Restrictie-enzymen

2 typen: 

• exonucleasen
• endonucleasen

Exonucleasen knippen aan buitenkant het DNA, endonuclease knipt binnen in het DNA.

Vaak wordt niet exact middendoor geknipt, maar krijg je 'overhangende' delen DNA: sticky ends

Maak opdracht 12 t/m 14

Klaar?

Neem de context 'Ion proton sequencing' door

en maak opdracht 15 en 16

Oefen de flitskaarten en controleer de leerdoelen met Test Jezelf

Extra herhalingsvideo's

Eventueel ter herhaling:

PCR, gelelektroforese en sequensen van Ruud Lekkerkerk

DNA-replicatie en PCR van YourBiology