8.4:nationalisme D. eenwording (oude uitgave Feniks)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

8.3: nationalisme

• liefde voor eigen land en eigen volk (= een groep mensen met een gemeenschappelijke geschiedenis, taal en cultuur)
• belangrijk doel: eigen staat
• voortgekomen uit Verlichting en Franse Revolutie > transitie in denken:
• van onderdaan naar burger

ook sporen in de Romantiek:

• reactie op de Verlichting met de nadruk op verstand en uniformiteit
• accent op gevoelens, tradities en (helden-)verhalen
• afkerig van bedorven, rationele denken
• nadruk op onbedorven plattelandsleven >
• aandacht voor het gewone volk 
• Gottfried Herder: 'taal zorgt voor eenheid' >
• sprookjesverhalen van gebroeders Grimm

de ongerepte natuur

het eenvoudige volksbestaan

volkstafereel uit de 17e eeuw:

losbandigheid (Jan Steen)

tafereel uit 19e eeuw:

respectvol (Jean Francois Millet)

houding regeringen:

• natievorming bevorderd door:
• 1. onderwijs (taal en geschiedenis)
• 2. monumenten vb: 
• Hermanns Denkmal (1819-1875):
• 'Deutsche Einigkeit, meine Stärke - meine Stärke, Deutschlands Macht'
• 3. Wereldtentoonstellingen:

Parijs 1889

Engeland 1851

De erfenis van Napoléon:

• Historisch gezien het Duitstalige gebied versnipperd >
• grote ovewinningen van Napoléon 
• 1813: Veelvolkerenslag > nederlaag Fransen o.a. door Pruisen
• Congres van Wenen (1814-1815): 
• Pruisen krijgt Rijnland (> sterke staat tov Frankrijk)
• Vele Duitsers nationalistische gevoelens > eenheidsstreven >
• 'Burschenschaften'

Van cultureel naar politiek nationalisme:

• Pruisen aanjager van politiek nationalisme door:
• - rol in verslaan Napoléon
• - versnippering Pruisisch staatsgebied >
• - ook problematisch bij aanleg spoorwegen (douanes, tol) >
• - Zollverein (1834)
• 1848: Revolutiejaar in Europa >
• Frankfurter Parlement: 
• - Klein-Duitse gedachte aangenomen 
• - troon aangeboden aan Friedrich Wilhelm IV van Pruisen > weigerde

Bismarck: 'Eisen und Blut'

• 1864: Oorlog met Denemarken > Sleeswijk en Holstein ingenomen
• 1866: Pruisisch-Oostenrijkse Oorlog > Koninkrijk Hannover ingenomen
• 1866: Noord-Duitse Bond
• 1870/71: Frans-Duitse Oorlog 
• - Napoléon III
• - nav Spaanse opvolgingskwestie
• - nederlaag Fransen > schadeloosstelling, Elzas-Lotharingen en
•   kroning in Spiegelzaal van Pruisische koning Wilhelm I tot 
•   keizer van Duitsland > Révanche-gedachte

Kroning Wilhelm I tot keizer van Duitsland in de Spiegelzaal

Wilhelm I: Koning van Pruisen (1861-71) en keizer van Duitsland ('71-88)

rijkskanselier Bismarck (1862-1890)

Erfenis Duitse keizerrijk:

• Révanche-gedachte Frankrijk
• Argwaan Europese grootmachten>
• Alliantiepolitiek Bismarck:
• - bondgenootschappen en
• - diplomatie
• Onder Wilhelm II (1888 -1918):
• - ontslag Bismarck (1890)
• - 'Weltpolitik'

Wilhelm II 

1888 - 1918

Documentaire over de

Duitse Eenwording

(15 min)