Bs 8: dominant en recessief

• biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Wat gaan we vandaag doen?

- Uitleg mutaties bs 3

- Uitleg dominant en recessief bs 8 + oefenen

- Verder werken aan de weektaak

- Uitdelen werkboekjes!

Gen: de plek waar de erfelijke informatie van een bepaalde eigenschap ligt

Allel: de invulling van die erfelijke informatie

BV: Gen voor haarvorm, allel is steil of krullend

Waar denk je aan bij het woord mutatie?

Mutatie

• Een mutatie is een plotselinge verandering in het DNA in één cel.
• Als geslachtscellen muteren, kan de mutatie doorgegeven worden aan de nakomelingen.
• De nakomeling heeft dan in alle lichaamscellen het gemuteerde allel. 

Cel en DN

Bij Inge treedt een mutatie op in een levercel. Krijgt de nakomeling van Inge deze mutatie ook?

1. Ja
2. Nee

Albinisme

Sommige mutaties zijn niet zichtbaar, en hebben geen gevolgen. 
Een organisme waarbij een mutatie zichtbaar is noemen we een mutant.

• Bij een albino kan het lichaam geen melanine (pigment) vormen.

Cel en DN

Mutagene invloeden

Een mutatie kan spontaan ontstaan bij de celdeling, maar er zijn invloeden die de kans op een mutatie verhogen

• Asbest
  
• UV-straling
  
• Röntgenstraling en radioactieve straling
  
• Sigarettenrook
  

Cel en DN

Kanker

• Kanker ontstaat door een mutatie aan een lichaamscel.
• Deze cel deelt zich ongeremd, waardoor er een tumor ontstaat.
• Een kwaadaardige tumor kan de weefsels aantasten en uitzaaien via het bloed naar andere delen van het lichaam.

Cel en DN

Leerdoel Bs 8

Je kunt uitleggen wat homozygoot, heterozygoot, dominant en recessief betekenen

Bv een bloem is homozygoot recessief voor bloemkleur wit 

Bv een hond is heterozygoot voor vachtkleur 

Gen: de plek waar de erfelijke informatie van een bepaalde eigenschap ligt

Allel: de invulling van die erfelijke informatie

BV: Gen voor haarvorm, allel is steil of krullend

Allelenpaar

Homozygoot: gelijk allelenpaar

Heterozygoot: ongelijk allelenpaar

Allelen geef je aan met letters

Gen: vachtkleur

Allel: zwart dominant --> A

Allel: rood recessief --> a

Dominant allel met een HOOFDLETTER

Recessief allel met een kleine letter

Dominantie

Vaak is het zo dat één allel dominant is. Dit houdt in dat als een individu heterozygoot is, het dominante allel het fenotype volledig bepaalt.

Het andere allel wordt recessief genoemd.

De zwarte stier is heterozygoot. Hoe zien zijn allelen voor vachtkleur er uit?

Genotype rode Stier: aa

Genotype zwarte stier: Aa

Welk allel is dominant? 

Wat is het genotype van dame 3, die heterozygoot is voor de haarvorm?

1. aa
2. AA
3. Aa

Als de beide chromosomen van een paar dezelfde informatie bezitten, dan is de persoon ................. voor het gen.

1. Homozygoot
2. Heterozygoot
3. Dominant
4. Recessief

Als de informatie van een chromosomenpaar verschillende informatie bevatten van een gen, dan is de persoon ................. voor het gen.

1. Homozygoot
2. Heterozygoot
3. Dominant
4. Recessief

Bij iemand die heterozygoot is voor een gen zie je in het uiterlijk maar één allel terug.
Het allel dat je wel ziet noem je .......1....., het allel dat je niet ziet is ......2.......

1. 1=Dominant 2=Homozygoot
2. 1=Recessief 2=Dominant
3. 1=Dominant 2=Recessief
4. 1=Homozygoot 2=Dominant

Een zwart cavia-mannetje wordt gekruist met een wit cavia-vrouwtje. Ze krijgen meer dan 20 nakomelingen die allemaal zwart zijn.
Welk allel is dominant? Leg je antwoord uit.

Wat ga je nu doen?

Weektaak afmaken: Bs 1 + 2 

Klaar? Bs 3 + 8 maken (weektaak voor volgende week)

Bs 3: Genen en allelen

M: 1, 2, 3, 7, 8

Bs 8: Dominant en recessief

M: 1, 2, 3